Méid an Téacs

Teorainn ar fhás na meánscolaíochta ó Thuaidh?

Feabhra 27, 2013

Scoilteanna Idé-eolaíocha, bacanna á gcur ar iarrachtaí scoileanna néamhspleacha á mbhunú, sruthanna á mbunú i meánscoileanna Béarla; ní bheidh ann sa deireadh leis an meánscolaíocht lán-Ghaeilge ach eireaball ruball ar an chorás Bhéarla?

Níl aon amhras ach go bhfuil fás na meánscolaíochta i bhfad taobh thiar den fhorbairt atá tagtha ar an Ghaeloideachas ag leibhéal bunscoile agus naíscoile.Faoi láthair is é Coláiste Feirste, i mBéal Feirste, an t-aon mheánscoil lán-Ghaeilge ‘saor scartha’ ó Thuaidh, a bhfuil 541 dalta ag freastal uirthi. Go dtí seo, tá teip ar dhá iarracht meánscoil neamhspleách lán-Ghaeilge a bhunú i nDoire agus i dTír Eoghain.

Tá trí mheánscoil aitheanta ag an Roinn Oideachais mar shruthanna san am i láthair, a chuireann roinnt ábhar ar fáil trí mheán na Gaeilge; Coláiste Chaitríona in Ard Mhaca, Scoil Iósaef i dTír Eoghain agus Ardscoil Mhaolmhaodhóg i gCo. an Dúin. Ó 2005, tá Coláiste Phádraig i gCo. Dhoire ag cur roinnt ábhar ar fáil trí mheán na Gaeilge chomh maith, gan aon aitheantas ón Roinn Oideachais.

De réir figiúirí atá bailithe ag Gaelscéal, tá 256 dalta ag fáil oideachais trí mheán na Gaeilge i roinnt ábhar ón chéad bhliain suas go dtí an cúigiú bliain i sruthanna sna Sé Chontae. Tá soláthar níos leithne ar fáil do dhaltaí ón chéad bhliain suas go dtí an tríú bliain (‘Eochair Chéim’ 3), le 5-10 n-ábhar/35-65% á chur ar fáil i nGaeilge, ag brath ar an scoil ar leith. Cuirtear deich n-ábhar go dtí an triú bhliana agus ceithre ábhar ar fáil ag leibhéal GCSE i gColáiste Chaitríona, an t-aon sruth a chuireann oideachas trí mheán na Gaeilge ar fáil ag leibhéal GCSE.
Bunaíodh an sruth i gColáiste Caitríona in 2002 agus tá 144 dalta cláraithe ann faoi láthair, an sruth is mó ó thaobh líon na ndaltaí de agus na n-ábhar a dhéantar trí mheán na Gaeilge. Cé go gcuireann an Roinn Oideachais síos ar Choláiste Chaitríona mar ‘shruth’, aithnítear mar ‘aonad’ é go coitianta, mar go bhfuil a ionad féin aige atá scoilte amach ón mháthairscoil, rud nach bhfuil amhlaidh i gcás na sruthanna eile.
Cuireadh tús leis an sruth Scoil Iósaef in 2010 agus tá an sruth in Ardscoil Mhaolmhaodhóg ag feidhmiú ó 2011. Tá Coláiste Phádraig ag reáchtáil sruth Gaeilge le hocht mbliana anuas, ach gan aitheantas níl d’acmhainn ag an scoil aon soláthar a chur ar fáil ag leibhéal GCSE. Níl sólathar ar bith sna haonaid Ghaeilge ar mhaithe le hábhar A-Leibhéal.

“Gan aitheantas ní féidir linn ach soláthar oideachais teoranta a chur ar fáil. Go dtí go bhfaighidh muid aitheantas ní thig linn múinteoirí eile a fhostú chun cur leis na hábhar atá ar fáil i nGaeilge,” a dúirt Rónán Ó Dónaill, múinteoir Gaeilge atá i bhfeighil an tsrutha i gColáiste Phádraig.

Dar le Seamús Mac Seáin, gníomhaire teanga iomráiteach as Béal Feirste, tá sruthanna ag cur “sceach i mbéal bearna” agus tá siad “le moladh go mór as roinnt ábhar a chur ar fáil i nGaeilge.”

Ach, maíonn sé gur “mór an difear idir sin agus coláiste cosúil le Coláiste Feirste”, a bhfuil 26 ábhar ar fáil suas go dtí leibhéal GCSE agus 19 ábhar ag A-Leibhéal, iad uilig trí mheán na Gaeilge.
Creideann Tomás Ó Donnghaile, duine de bhunaitheoirí Mheánscoil Dhoire, meánscoil a bhí ag feidhmiú idir 1994-2006, go bhfuil sé soiléir nach bhfuil ag éirí le polasaí Chomhairle na Gaelscolaíochta agus Iontaobhas na Gaelscolaíochta agus go bhfuil easnaimh mór ann maidir leis an bhfreastal atá á dhéanamh ar pháistí gaelscoile, “a bheas i gcónaí ag bogadh i dtreo oideachais darna leibhéal.”
I ráiteas a chuir Comhairle na Gaelscolaíochta (CnaG) chuig Gaelscéal dúradh : “Aithníonn CnaG gur an soláthar saor scartha an múnla is oiriúnaí faoi láthair go fadtréimhseach agus go mbunaítear múnlaí scoile ag gach leibhéal de réir éilimh agus de réir an mhúnla is cirte scoile don cheantar.” “Tá CnaG aontaithe ar ‘phrótacail chun sruthanna iar-bhunscolaíochta a fhorbairt ina scoileanna saor scartha. Tabharfar faoi seo i gceantair a bhfuil sruthanna ann ag an iarbhunleibhéal.’
Ach tá cuid mhór deacrachtaí a bhaineann le sruthanna agus aonaid, dar le Tomás Ó Donghaile, mar go mbíonn siad ag brath go mór ar an mháthairscoil Béarla.

“I dtaca le mo thaithí féin, tá an polasaí mícheart in úsáid. Is céad chúram na máthairscoileanna Béarla forbairt agus fás á scoileanna féin. Is guth beag fann a bheadh ag urlabhraí an aonaid Gaeilge i dtaca le pleanáil, forbairt agus caiteachas maoine, i measc bhord gobharnóirí na máthairscoile.”

Tá taithí praiticiúl ag Ó Donghaile ar an mhéid sin agus é lárnach sna hiarrachtaí chun Meánscoil Dhoire a fhorbairt. Bunaíodh Meánscoil Dhoire in 1994, le hiarrachtaí tuismitheoirí, agus bhí sí ag feidhmiú gan aitheantas ar feadh sé bliana. Sa bhliain 2000, bhronn an Roinn Oideachais aitheantas agus maoin ar an scoil ar acht go rachadh an scoil faoi bhainistíocht Mheánscoil Bhríde, scoil áitiúl a raibh aitheantas aici cheana. Bhí 51 dalta cláraithe leis an sruth a bhí ag feidhmiú i Meánscoil Bhríde i 2002 agus in 2006, d’fhogair bord bainistíochta na scoile nach mbeadh siad ag glacadh le daltaí don sruth.

Chomh maith leis na fadhbanna a bhaineann leis an bhainistiú, tá laigí ag na haonaid ó thaobh na Ghaeilge a fhorbairt mar ghnáth-theanga labhartha. Tá sé ráite ag Muireann Ní Mhóráin as COGG, “ní éiríonn le haonaid, (seachas nuair a bhíonn siad scoite amach ón mháthair-scoil) ná le sruthanna oideachas Gaeilge agus tá teipthe ar aonaid agus sruthanna thar na blianta.

“Ní bhíonn iontu i ndeireadh an lae ach grúpa faoi leith daltaí a dtagann múinteoirí chucu á dteagasc trí Ghaeilge ach feidhmíonn an scoil trí mheán an Bhéarla – an príomhoide go minic gan Gaeilge, oifig riaracháin, fógraí ar challaire, ceaintín, foirne peile agus a leithéid. Dá bharr sin, ní bhíonn aon Ghaeilge, de ghnáth, thar tairseach na seomraí ranga.”

Tá taighde díreach coimisiúnaithe ag COGG agus Comhairle na Gaelscolaíochta agus Foras na Gaeilge ar ábhar bainteach leis seo – ar sholáthar oideachas trí Ghaeilge sna múnlaí éagsúla – scoil neamhspleách, aonad nó sruth.

Sainmhíniú ar mhúnlaí scoile ó Chomhairle na Gaelscolaíochta

– Scoileanna lán-Ghaeilge Saorscartha: idir bhunscoileanna agus iar-bhunscoileanna: Is í an aidhm atá acu ná suíomh lántumtha a sholáthar do na páistí nach máthairtheanga an Ghaeilge dóibh, de réir mar a thugtar oideachas dóibh, mar a fhásann siad agus mar a fhorbraíonn siad.

– Aonaid lán-Ghaeilge ag bunscoileanna: Bíonn na cinn seo ceangailte le scoil lán-Bhéarla óstach, go tipiciúil nuair nach mbíonn go leor daltaí ann chun scoil neamhspleách a bhunú. Is í an aidhm atá acu seo fosta ná eispéireas an tumoideachais a sholáthar do pháistí nach bhfuil an Ghaeilge ina máthairtheanga acu, agus an teagasc go léir san aonad á dhéanamh trí mheán na Gaeilge de ghnáth.

– Sruthanna lán-Ghaeilge ag iar-bhunscoileanna lán-Bhéarla: Sa socrú seo foghlaimíonn grúpa daltaí cuid dá n-ábhair trí mheán na Gaeilge, agus cuid eile trí mheán an Bhéarla. Is cur chuige páirt-thumtha é seo do phaistí nach bhfuil an Ghaeilge ina máthairtheanga acu a aistríonn ó sholáthar na gaelscolaíochta.

www.gaelsceal.ie

Fás teoranta seachas gluaiseacht ag an ghaelscolaíochta ó Thuaidh?

Feabhra 15, 2013

Tá sé ráite ag Seamus Mac Seáin, duine de lucht Bhóthar Seoighe a bhunaigh an chéad bhunscoil lánGhaeilge ó Thuaidh in 1971 nach bhfuil ag éirí le Comhairle na Gaelscolaíochta (CnaG) gníomhú de réir na n-achmhainní a bhronn an rialtas uirthi agus gur cheart go mbeadh “i bhfad níos mó scoileanna bunaithe faoin am seo.”

Dar leis an ghníomhaire teanga clúiteach Mac Seáin, d’éirigh i bhfad níos fearr le hiarrachtaí Ghaeloiliúint, grúpa neamhspleách oideachais, thar thréimhse deich mbliana sna 90í ná mar a d’éirigh le CnaG ó shin.

Tharraing Mac Seáin aird ar na 15 bhunscoil agus na cúig aonad a bhunaigh Gaeloiliúint ó 1991-2000 agus é seo déanta “ar i bhfad níos lú acmhainní.” Tháinig CnaG chun cinn mar thoradh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta, le comhordú a dhéanamh ar an Ghaelscolaíocht sna Sé Chontae, cúram a bhí ag Gaeloiliúint go dtí sin.

“Cé go bhfuil a thrí oiread daoine ag obair le Comhairle na Gaelscolaíochta, ní dheachaigh siad i bhfeidhm ar an ghaelscolaíocht mar a bheinn ag súil.

“Is de bharr easpa monatóireachta agus iniúchta nár baineadh amach na cuspóirí a bhí de dhualgas orthu a bhaint amach i mo thuairim-se. Tá fócas nua atá de dhíth ar CnaG bunaithe ar fhorbairt scoileanna nua,” ar seisean.

“Bhí mé ariamh den bharúil go gcaithfeadh 60 bunscoil ar a laghad a bheith sna Sé Chontae le go mbeadh an meas criticiúil againn leis an Ghaelscolaíocht a dhéanamh buan. Tá sé ag baint i bhfad barraíocht ama an meas criticiúil sin a bhaint amach,” a dúirt Mac Seáin.

De réir figiúirí CnaG, tá 3, 393 páiste cláraithe in 28 bunscoil lánGhaeilge agus seacht n-aonad Gaeilge (atá ag feidhmiú taobh istigh de bhunscoileanna Béarla), sna Sé Chontae faoi láthair.

Tá ardú 1,081 tagtha ar líon na ndaltaí atá ag freastal ar bhunscoileanna lánGhaeilge agus ardú 358 ar líon na ndaltaí atá ag freastal ar ‘aonaid’ Ghaeilge ag leibhéal bunscoile le deich mbliana anuas.

Maíonn an Dr. Gabrielle Nic Uidhir, bunaitheoir Ghaeloiliúint, atá anois ina léachtóir sa choláiste oiliúna, Coláiste Mhuire, go bhfuil forbairt straitéiseach na Comhairle ag dul i bhfeidhm ar bhealach leanúnach ar an ghaeloideachas ó Thuaidh.

“Ní féidir a bheith ag súil leis an bhorradh céanna is a chonaic muid ag an tús. Tá níos mó teaghlach ag roghnú na gaelscolaíochta agus tá daoine ag tacú leis an scoileanna atá ann,” ar sí.

Dar le Nic Uidhir, tá gaelscoileanna ag leathnú amach ó na cathracha chuig na ceantracha tuaithe le roinnt blianta anuas agus tá ‘fás teoranta ach leanúnach’ ar an ghaeloideachas sna Sé Chontae.

I ráiteas a chuir Micheál Ó Duibh, Príomhfheidhmeannach Chomhairle na Gaelscolaíochta, chuig Gaelscéal, dúirt sé go bhfuil an “mórfhás faoi ghaelscoileanna a tharla ar feadh na 80í agus 90í ag leanúint ar aghaidh sna 2010í” agus go bhfuil CnaG ag obair chun 88 gaelscoil (idir leibhéal naíscoile, bunscoile agus iarbhunscoile) a bheith bunaithe faoi 2020, má leanann an fás.

“Tá Comhairle na Gaelscolaíocht ag obair chuige go mbeidh áit mar is ceart ag an Ghaelscolaíocht ar bhord stiúrtha ÚSO agus ag féachaint chuige go mbeidh struchtúr cuí ann san údarás úr le riar mar is ceart a dhéanamh ar earnáil na Gaelscolaíochta, ar phleanáil ceantair agus ar fhorbairt na hiarbhunscolaíochta chomh maith.”

Dar le Janet Muller, Príomhfheidhmeannach de chuid Phobal, scáth eagras Gaeilge ó Thuaidh, a bhí ar bhord Chomhairle na Gaelscolaíochta “cruthaíonn na figiúirí go bhfuil fás ar an Ghaelscolaíocht, cinnte, ach, go dtaispeánann siad cé chomh fadálach is atá luas an fháis le deich mbliana anuas, agus cé chomh teoranta is atá na féidearthachtaí aistrithe ó leibhéal na bunscolaíochta go leibhéal na hiarbhunscolaíochta.”

Creideann Muller go caithfidh an Roinn Oideachais amharc go cúramach anois ar na bealaí a comhlíonann sí a cuid dualgas a leagadh síos i gComhaontú Aoine an Chéasta maidir leis an Ghaelscolaíocht ‘a spreagadh agus a éascú’.

Measann Feargal Mac Ionnrachtaigh, as an eagraíocht Forbairt Feirste go bhfuil forbairt agus inmharthanacht na Gaelscolaíochta ó Thuaidh go fóill ag brath ar dhíograiseoirí logánta a bhíonn ag obair ón bhun aníos.

‘Bíodh is go bhfuil stádas reachtúil ag an ghaeloideachas ó 2000 is léir go bhfuil géarghá le straitéis fheachtasaíochta éifeachtach le dul i ngleic leis an mhoilleadóireacht agus doicheall i dtaobh aitheantais, forbairt curaclam agus acmhainní oideachasúil go fóill,” a dúirt Mac Ionnrachtaigh.

Go dtí seo, tá meánscoil lán-Ghaeilge amháin agus ceithre shruth meánscoile ó Thuaidh. Beidh anailís i nGaelscéal ar fhás na gaelscolaíochta ag leibhéal meánscoile an tseachtain seo chugainn.

www.gaelsceal.ie

Agallaimh do Ghaelscoil Cholmcille i mBaile Átha Cliath

Feabhra 8, 2013

Beidh agallamh á n-eagrú do thuismitheoirí atá ag iarraidh a bpáistí a chuir chuig Gaelscoil Cholmcille sa Chúlóg i mbliana.

Níl ach ocht spás ar fáil do na teaghlaigh a bheas ag dul faoi agallamh de bharr go bhfuil 23 páistí le deirfiúracha agus deartháireacha sa scoil cheana féin ag tosú ann i mí Mheán Fómhair seo chugainn.

Chláraigh tuismitheoirí thart ar 140 dalta ar liosta feithimh na scoile i dtús ama agus tá 30 teaghlach ag léiriú spéise ann go fóill.

Tabharfar tús áite do theaghlaigh le Gaeilge agus do pháistí atá ag freastal ar naíonraí Gaeilge.

www.gaelsceal.ie

Tógáil páistí le Gaeilge le plé ag Tóstal

Eanáir 23, 2013

Déanfar ple ar thógáil páistí le Gaeilge ag Tóstal na Gaeilge an mhí seo chugainn.
Beidh an ócáid atá á reáchtáil ag Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge ar siúl in Óstán Hilton i mBaile Átha Cliath 2, Dé Sathairn, 16 Feabhra, ó 9.30 – 5.00in. “Ag Tógáil Clainne Trí Ghaeilge” a bheidh mar theideal ar an gcéad seisiún plé. Labhróidh Feargal Ó Cuilinn ó Chomhluadar, Dr Briain Ó Curnáin, saineolaí ar chanúineolaíocht agus socheolaíocht na Gaeilge le hInstitiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath; Aoife Ní Shéagha, Léachtóír sa Phleanáil Teanga le OÉG agus Sorcha Ní Chéilleachair, Cathaoirleach Thuismitheoirí na Gaeltachta – Conamara, le linn na díospóireachta. Déanfar plé ar “An Ghaeltacht in 2013” sa dara seisiún leis na haoichainteoirí: Seosamh Mac Donncha, OÉG, Stiofán Ó Cualáin, Údarás na Gaeltachta; Treasa Ní Mhainín, Eagraíocht na Scoileanna Gaeltachta; mar aon le hionadaí ón Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta. Beidh plé ar “Tionchar Bheartais an Rialtais ar an nGaeilge” agus “Freagrachtaí na Stát i leith thodhchaí na teanga” ina dhiadh sin.

www.gaelsceal.ie

Gaelscoil nua do Chill Dara

Eanáir 17, 2013

Tá fáilte curtha ag an bhForas Pátrúnachta roimh an gcinneadh go n-osclófaí Gaelscoil i mBaile Chill DaraI MÍ Mean Fómhair seo chugainn.
D’fhógair an Roinn Oideachais tráth go raibh an baile ar cheann den 44 ceantar ina raibh suirbhéanna le déanamh ar thuismitheoirí maidir le pátrúnacht. Dúirt an Roinn an tseachtain seo go raibh sé le baint ón liosta toisc go raibh dóthain fianaise curtha faoina bhráid ag an bhForas Pátrúnachta go bhfuil éileamh ann don Ghaelscolaíocht.

Dúirt an tAire Oideachais, Ruairí Quinn, chomh maith go bhfuil bunscoil ag Educate Together i mBaile Chill Dara cheana féin.

“Tá ríméad orainn do mhuintir Chill Dara a,” arsa Ard-Rúnaí an Fhorais, Caoimhín Ó hEaghra. “Tá éileamh ollmhór do scoil lánGhaeilge sa cheantar rud atá léirithe sna liostaí feithimh a bhíonn ag na scoileanna lánGhaeilge eile sa cheantar.” “Tá an Foras Pátrúnachta buíoch don Roinn as freagra dearfach a thabhairt ar ár n-iarratas ar son Chill Dara.”

Beidh an scoil nua ar an seachtú bunscoil lánGhaeilge i gCill Dara. Tá na cinn eile lonnaithe i mBaile Átha Í, i gCill Droichid, i gCill Choca, sa Nás, i Léim an Bhradáin, i Maigh Nuad agus ar an gCurrach, gar don Droichead Nua.

www.gaelsceal.ie

Cinneadh ar bith faoi mhaoiniú an Fhorais

Nollaig 19, 2012

Ní dhearna Foras Teanga na Comhairle Aireachta Thuaidh Theas socrú ar bith maidir le maoiniú eagras Gaeilge ag an gcruinniú deireanach a bhí acu, Dé Céadaoin seo caite.

Eisíodh ráiteas i ndiaidh an chruinnithe: “Ag aithint an riachtanas atá le hathrú san earnáil, phléigh na hAirí athbhreithniú Fhoras na Gaeilge ar an bunmhaoiniú a bheidh mar ábhar plé ag an gcéad chruinniú eile i bhformáid rannach an Fhorais Teanga in 2013.”

Bhí Airí na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, Jimmy Deenihan agus Dinny McGinley, agus a gcomhghleacaithe ón Roinn Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta ó Thuaidh, Cearál Ní Chuilín agus Johnathan Bell, i láthair ag an gcruinniú.

Mhol an Foras an tSamhail Nua Mhaoinithe mar mhúnla nua maoinithe d’eagrais ach tarraingíodh sin siar agus tuigtear go bhfuil plean nua ar na bacáin. Mar chuid de seo, beidh ne ceann-eagraíochtaí uilig lonnaithe i mBaile Átha Cliath.

Dar le ráiteas ón Aire Ní Chuilín, níl sí sásta leis seo. Ar an 11 Deireadh Fómhair sa Tionól, thug sí freagra ar cheist ó Dhominic Ó Brolcháin: “Deimhním 100% go dtroidfidh mé ar son na n-eagras atá bunaithe anseo sa Tuaisceart,” ar sise.

Beidh an céad cruinniú eile de Bhord an Fhorais ar siúl ar an 25 Eanáir. Ní fios dáta an chruinnithe den Chomhairle Aireachta, ná an t-amscála atá ag an bhForas chun scéim nua mhaoinithe a chur i bhfeidhm.

www.gaelsceal.ie

Níl spás ar bith ar an liosta áthais do Ghaelscoil Bharra go dtí 2015

Nollaig 14, 2012

Cuirfear tús le hobair san athbhliain ar luach €370m de thionscnaimh thógála scoileanna ar fud na tíre agus tá seacht nGaelscoil agus Gaelcholáiste amháin ar an liosta áthais.

Ach níl aon rian de Ghaelscoil Bharra i mBaile Átha cliath ar an liosta do 2013 a bhí faoi chaibidil i nGaelscéal le gairid. Tá daltaí Ranga a sé na scoile sin ag freastal ar ranganna i dtigh tábhairne tar éis gur thit an díon ina seomra ranga réamhdhéanta. Tuigtear ón scoil go bhfuil siad ar an liosta do 2015.

Anuas ar líon na scoileanna nua a gcuirfear tús lena dtógáil in 2013, tá dornán tionscnamh tógála eile ina leanfaidh obair ar Ghaelscoileanna ar cuireadh tús leo níos luaithe i mbliana.

Cuid é seo de thionscnamh tógála scoileanna ar fiú €2 billiún é agus a mhairfidh ó 2012-16.

Ar na Gaelscoileanna nua a bhfuil tús le cur leis an obair orthu le linn 2012, tá Gaelscoil an Ghort Álainn i dtuaisceart chathair Chorcaí. Bhí aighneas fada dlíthiúil ann mar gheall ar shuíomh na scoile sin ach tháinig deireadh leis an raic nuair a rialaigh an Ard-Chúirt ar son na tógála in ainneoin achainí ó roinnt áitritheoirí a bhí bhuartha faoi spás poiblí a bheith á chur i leataobh don scoil.

Beidh Gaelscoil Chalaidh an Treoigh i Luimneach ag fáil foirgnimh nua scoile freisin. Agus tá foirgneamh nua geallta do Ghaelscoil na Mí i gCill Dhéagláin, do Ghaelscoil Éadan Doire in Uíbh Fháilí, Gaelscoil Inis Córthaidh i Loch Garman agus Gaelscoil an Inbhir Mhóir i gCill Mhantáin.

Is é Coláiste na Coiribe i nGaillimh an t-aon mheánscoil Ghaeilge atá ag fáil foirgneamh nua sa bheartas tógála seo do 2013.

Tá obair ar bun cheana féin ar roinnt Gaelscoileanna eile, ina measc Gaelscoil Chloch na gCoillte i gContae Chorcaí, foirgneamh a bheidh réidh i Meán Fómhair 2013. Tá liosta iomlán na scoileanna a bheidh ag fáil foirgneamh nua ní síneadh ar fáil ar www.education.ie.

www.gaelsceal.ie

300 pacáiste eolais iarrtha ag tuismitheoirí

Nollaig 10, 2012

Léiríonn figiúirí ata curtha amach ag an Aire Stáit Gaeltachta go bhfuil dul chun cinn mall á dhéanamh ar dháileadh pacáistí eolais sa Ghaeltacht.

Tá na pacáistí mar chuid den Chlár Tacaíochta Teaghlaigh, a fógraíodh i mí Aibreán seo caite mar chomharba ar Scéim Labhairt na Gaeilge, nó Scéim na nDeich bPunt mar a glaodh air fadó. Chuir 3,370 teaghlach isteach ar an scéim in 2011 sular tháinig deireadh leis.

Go dtí seo tá 57 teaghlach sa Ghaeltacht tar éis iarratas a dhéanamh le haghaidh pacáiste. Ar a laghad is ardú é seo ó mhí an Mheithimh, tráth a raibh pacáistí iarrtha ag 12 theaghlach.

Tá cúrsaí níos fearr lasmuigh den Ghaeltacht de réir dealraimh, óir atá 243 pacáiste seolta chuig teaghlaigh, ardú ó 32 sé mhí ó shin.

Chuir an tAire Stáit McGinley na sonraí ar fáil do Tom Fleming, Teachta Dála Neamhspleách do Chiarraí Theas, sa Dáil an tseachtain seo caite.

Dúirt se chomh maith go bhfuil bileog, ag tógáil do pháiste le Gaeilge, á dháileadh ag an tseirbhís réamhbhreithe in Ospidéal Thra Lí agus ag ionaid sláinte i nGaeltacht Chiarraí.

Dúirt sé go mbeadh siad á ndáileadh ag Comhar Naíonraí na Gaeltachta Teo agus go mbeadh an eagraíocht réamhscolaíochta ag cur físeáin a d’fhorbair an Roinn faoi na buntáistí a bhaineann leis an nGaeilge mar theanga an tí ar fáil do thuismitheoirí.

Bheadh ról lárnach ag Comharchumann forbartha Chorca Dhuibhne i gcur chun cinn an cláir freisin, arsa an tAire.

Dúirt se chomh maith go raibh €241,075 curtha ar fáil ag an Roinn d’Oidhreacht Chorca Dhuibhne chun cúntóirí teanga a earcú sa chontae. Le cúnamh Dé, ní thabharfaidh an t-éileamh reatha do na pacáistí eolais léargas dúinn ar an ráth a bheas ar na gnéithe eile den Chlár Tacaíochta Teaghlaigh a luaigh an tAire.

Is cosúil go bhfuil neart ar bun ag an Roinn ó thaobh an chláir de ach is léir nach bhfuil mórán rátha ar na pacáistí eolais go dtí seo.

www.gaelsceal.ie

Aighneas i dtaobh cúrsaí Gaeltachtaí sna Coláistí Oiliúna Múinteoirí

Nollaig 10, 2012

Tá gearán déanta ag Aontas na Mac Léinn i gColáiste Phádraig, Droim Conrach mar gheall ar an ardú ata tagtha ar tháillí do chúrsaí Gaeltachta, ata mar chuid riachtanach den chéim.
Rinneadh an gearán chuig an Aire Oideachais, Ruairí Quinn, agus chuig na ranna Gaeilge sna Coláistí Oiliúna Múinteoirí mar chuid de na hiarrachtaí atá ar bun acu aird a tharraingt ar an gceist seo.

Is gá do na hoiliúnaí €1,700 a íoc as dhá chúrsa coicíse a dhéanamh anois, i ndiaidh gur tháinig deireadh leis an maoiniú i mbliana, rud a chuirfidh “brú millteanach ar mhic léinn”, dar le Síomha Ní Mhuirí, Oifigeach na Gaeilge i gColáiste Phádraig.

Chuir an Chomhairle Múinteoireachta in iúl don Roinn Oideachas gur ábhar buairimh iad na táillí arda agus go raibh mic léinn ag lorg mínithe ar cén fátha a raibh na costais chomh hard sin.

“Aontaíonn muid gur fiú go mór tréimhse a chaitheamh sa Ghaeltacht ach í thuigeann muid cén fátha a bhfuil sé chomh daor sin agus tá amhras orainn faoi chomh fiúntach is atá an cúrsa seo do mhuintir na Gaeltachta ach go háirithe,” a dúirt Ní Mhuirí.

“Tá roinnt de na mic léinn fágtha gan deontas i mbliana agus tháinig ísliú suntasach ar roinnt deontas eile. Ta mic léinn ag teacht chugam agus iad buartha go mbeidh orthu an coláiste a fhágáil.”

www.gaelsceal.ie

Amhras faoi thodhchaí Aonaid a sholáthraíonn leabhair scoile Gaeilge

Samhain 28, 2012

Tuigtear do Ghaelscéal go mbeidh todhchaí an Áisaonaid, i gColáiste Mhuire, Béal Feirste, a phlé ag cruinniú den Comhairle Aireachta Thuaidh/Theas (CATT) ar an 13 Nollaig.

“Tá an tÁisaonad ag soláthar áiseanna oideachais do scoileanna lánGhaeilge Thuaidh agus Theas ó 1998 agus tá meas ag an earnáil ar an obair atá á déanamh acu.

“Ní fheicim cén dóigh a rachaidh na socruithe seo ar leas na Gaeilge agus ní thuigim cén fáth nach bhfuil muid ar an eolas faoi cad atá ag dul ar aghaidh,” a dúirt príomhoide Gaelscoile sa Tuaisceart le Gaelscéal.

Tá an tÁisaonad á mhaoiniú ag Foras na Gaeilge agus tá ceathrar d’fhoireann lánaimseartha agus duine amháin páirtaimseartha ag obair ann agus amhras anois faoi mhaoiniú fadtéarmach na heagraíochta.

Chuir bainisteoir an Áisaonaid, Ciarán Ó Pronntaigh, in iúl don Fhoras, ag cruinnithe sa samhradh agus i mí Meán Fómhair, gurb é an áit is fearr don Áisaonad ná Coláiste Ollscoile Naomh Mhuire agus gur cheart go mbeidh sé i dtimpeallacht acadúil ina gcuirtear oiliúint ar mhúinteoirí sa chóras Gaeloideachais.

“Iarradh orainn anailís a dhéanamh ar rogha moltaí eile agus i ngach cás ba é an ceangal le Coláiste Ollscoile an rogha a b’fhearr maidir le leanúint agus forbairt na seirbhíse,” ar seisean.

Tuigtear don Áisaonad go bhfuil moladh déanta ag Foras na Gaeilge don CATT ach níl a fhios acu cad é atá molta,” a dúirt sé le Gaelscéal.

Dheimhnigh Foras na Gaeilge go bhfuil na moltaí, mar a d’iarr an CATT, curtha ag an bhForas faoi bhráid an dá Roinn Rialtais (An Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta ó dheas agus an Roinn Cultúir, Ealaíon agus Fóillíochta ó thuaidh) acu agus gur ceist iad na moltaí sin do na Ranna úd agus do na hAirí Ní Chuilín agus Mac Fhionnlaoich.

Is cinnte go mbeidh an cheist á plé ag cruinniú de chuid na Comhairle Aireachta Thuaidh/Theas i mí na Nollag. Nil cead ag Foras na Gaeilge eolas i leith na moltaí sin a thabhairt.

Tá sé ráite go láidir go mbeidh dualgais an Áisaonaid ag teacht faoi scáth eagraíochta eile agus tá amhras á léiriú go mbeadh an eagraíocht eile ábalta a mhacasamhail de sheirbhís a chur ar fáil.

Mhaigh Foras na Gaeilge i ráiteas chuig Gaelscéal nach bhfuil fírinne ar bith sa scéal go ndúnfar an tÁisaonad lánGhaeilge go luath agus nach bhfuil cinneadh dá réir sin déanta maidir le druidim an Áisaonaid.

Chinntigh an Foras go mbeidh maoiniú ar fail do na heagraíochtaí bunmhaoinithe uile, an tÁisaonad lánGhaeilge san áireamh, suas go dtí 30 Meitheamh 2013 de réir cinneadh a rinne an Chomhairle Aireachta Thuaidh/Theas i mí Feabhra 2012.

www.gaelsceal.ie

Next Page »