Aghaidh tugtha ag moltaí na Roinne Oideachais ar na dúshláin is mó roimh scoileanna Gaeltachta
Bealtaine 7, 2015
Tá sraith moltaí déanta sa dréachtpholasaí oideachais don Ghaeltacht a fhoilseofar tráthnóna inniu a thugann aghaidh ar chuid de na dúshláin is mó atá roimh theagasc na Gaeilge sna ceantair ina bhfuil sí fós in uachtar mar theanga phobail agus theaghlaigh.
Moltar sa dréachtpholasaí go ndéanfaí sainmhíniú ar scoil Ghaeltachta mar scoil a fheidhmíonn “go hiomlán trí mheán na Gaeilge” agus nach ndéanfaí an Béarla a theagasc in aon chor i rith na sraithe naíonán i mbunscoileanna Gaeltachta.
Déantar moltaí ar leith don chainteoir dúchais sa dréachtpholasaí agus moltar go dtabharfaí tacaíocht do scoileanna Gaeltachta aistriú go teagasc trí Ghaeilge más rud é go bhfuil siad ag feidmhiú faoi láthair trí Bhéarla.
Baineann ceann de na moltaí is conspóidí a dhéantar leis an éileamh ar theagasc i mBéarla sa Ghaeltacht.
Sa chás go mbeadh “mionlach de thuismitheoirí ag iarraidh teagaisc trí Bhéarla seachas trí Ghaeilge dá gcuid páistí” moltar gur cheart féachaint “ar scoileanna le Béarla mar mheán a sholáthar chomh maith le scoileanna le Gaeilge mar mheán, má bhíonn an t-éileamh sách mór”.
De réir na moltaí eile “cuirfear pacáiste d’acmhainní breise” ar fáil do scoileanna Gaeltachta ag áireamh:
- tacaíocht ar leith do chainteoirí dúchais agus beartais a chinnteoidh go bhfuil an curaclam ábhartha dóibh
- forbairt ghairmiúil níos fearr do mhúinteoirí a theagascann i scoileanna Gaeltachta
- deiseanna le haghaidh forbairt ghairmiúil do phríomhoidí scoileanna Gaeltachta
- treoir faoi thacaíocht agus faoi pháirtíocht tuismitheoirí
- bunú naisc níos láidre idir naoinraí Gaeltachta agus bunscoileanna Gaeltachta
Aithníonn an Roinn Oideachais sa dréachtpholasaí go bhfuil dúshláin ar leith roimh scoileanna Gaeltachta
I measc na n-dúshlán sin tá “éagsúlacht mhór theangeolaíoch” daltaí scoile na Gaeltachta; stádas mionlaithe na bpáistí a thógtar le Gaeilge i scoileanna Gaeltachta; an méadú ar úsáid an Bhéarla i bpobail Ghaeltachta; an brú ar scoileanna aistriú go teagasc trí Bhéarla; agus líon na scoileanna Gaeltachta nach ndéanann teagasc do gach ábhar trí Ghaeilge.
Tá sé mar aidhm ag na moltaí nua, a deirtear, cabhrú le pobal agus scoileanna na Gaeltachta tabhairt faoi na dúshláin seo.
Chuirfeadh na moltaí chomh maith le cumas scoileanna Gaeltachta oideachas trí Ghaeilge a sholáthar agus chabhróidís le húsáid na Gaeilge a chur chun cinn i scoileanna agus “i bpobal na Gaeltachta i gcoitinne”.
Beidh roinnt teaghlach ón eagraíocht Tuismitheoirí na Gaeltachta i measc na n-aíonna a bheidh i láthair ag ócáid i mBaile Átha Cliath tráthnóna nuair a sheolfaidh an tAire Oideachais agus Scileanna, Jan O’Sullivan, agus Aire Stáit na Gaeltachta, Joe McHugh, an dréachtpholasaí nua oideachais don Ghaeltacht.
Dúirt Tuismitheoirí na Gaeltachta inné go rabhthas ag “ag súil go mór leis na moltaí” agus go leor “tuairiscí dearfacha” cloiste acu fúthu.
Creidtear go bhfuil tábhacht ar leith le hócáid an lae inniu mar gurb é seo an chéad uair ó bunaíodh an Stát a aithneoidh an Roinn Oideachais go hoifigiúil go bhfuil riachtanais ar leith ag daltaí ar cainteoirí dúchais iad agus go bhfuil gá dá réir le polasaí oideachais ar leith don Ghaeltacht.
Go dtí seo, níor forbraíodh ná níor feidhmíodh aon pholasaí sainiúil le dul i ngleic leis na dúshláin oideachais a bhíonn roimh phaistí, múinteoirí agus scoileanna na Gaeltachta.
Beidh na moltaí a sheolfar inniu mar bhunús le próiseas comhairliúcháin agus beidh deis ag pobal na Gaeltachta agus ag an bpobal i gcoitinne a dtuairimí a thabhairt faoi fhorbairt an pholasaí nua a fhoilseofar roimh dheireadh na bliana seo.
Ba é Ard-Rúnaí na Roinne Oideachais agus Scileanna, Seán Ó Foghlú, a d’fhógair ag ócáid de chuid na Comhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG) i mBealtaine na bliana 2013 go raibh faoina Roinn tabhairt faoin bpolasaí nua a dhréachtadh. Tá na moltaí a sheolfar inniu bunaithe ar thaighde náisiúnta agus idirnáisiúnta, ar anailís ar sholáthar agus ar éileamh an oideachais i gceantair Ghaeltachta agus “ar chás-staidéir ar an gcleachtas i mbunscoileanna agus in iar-bhunscoileanna samplacha sa
Ghaeltacht”
Nuair a thiocfaidh deireadh leis an bpróiseas comhairliúcháin, beidh súil go ndíreofar sa pholasaí nua ar na ceisteanna móra faoi churaclaim, soláthar téacsleabhar agus oiliúint múinteoirí, chomh maith le soláthar acmhainní agus áiseanna do scoileanna na Gaeltachta.
Maidir le ceist an churaclaim, dúirt saineolaí i réimse na dteangacha, an Dr David Little ó Choláiste na Tríonóide, sa mbliain 2003, go raibh se “inguistically and educationally indefensible” gurbh é an curaclam Gaeilge céanna a bhí ann don mhionlach de chainteoirí dúchais sa tír agus an móramh arb é an Béarla a gcéadteanga.
Tá tuarascálacha tábhachtacha taighde faoi chás an oideachais Ghaeltachta foilsithe ag COGG in imeacht na mblianta, ina measc Staid Reatha na Scoileanna Gaeltachta le Seosamh Mac Donncha, a foilsíodh i 2004, agus Struchtúr Oideachas na Gaeltachta leis an Dr Peadar Ó Flatharta, a foilsíodh i 2007.
Rinne Iar-Chathaoirleach COGG, Breandán Mac Cormaic, tagairt i réamhrá Staid Reatha na Scoileanna Gaeltachta do líon na dtuarascálacha faoi chúrsaí oideachais a foilsíodh ach nár tugadh feidhm dóibh sa Ghaeltacht, ag dul chomh fada siar leis an gcéad tuarascáil ó Choimisiún na Gaeltachta i 1926. Dúirt sé “nach raibh aon ghanntanas tuarascálacha ann” ach gur “beag toradh a bhí ar aon cheann díobh” go dtí sin.
Ag 4pm inniu a sheolfaidh an tAire Oideachias agus Aire Stáit na Gaeltachta na moltaí nua a bheidh mar bhunús leis an bpolasaí Gaeltachta nua.
Dúirt urlabhraí Thuismitheoirí na Gaeltachta nach raibh i bhfógra an lae inniu ach “an chéad chéim”.
“Níl anseo ach an chéad chéim, ar ndóigh. Tá súil againn go n-éisteofar leis an méid a bheidh le rá ag pobal na Gaeltachta le linn an phróisis chomhairliúcháin agus go gcuirfear a gcuid mianta agus éilimh san áireamh sa pholasaí a fhoilseofar ina dhiaidh sin.
“Ní mór an polasaí oideachais Gaeltachta a chur i bhfeidhm go críochnúil ina dhiaidh sin arís agus an maoiniú cuí a chur ar fáil leis an méid sin a dhéanamh. Beidh muid ag tacú go láidir le múinteoirí, príomhoidí agus scoileanna na Gaeltachta,” a dúirt urlabhraí Thuismitheoirí na Gaeltachta le Tuairisc.ie.
http://tuairisc.ie/polasai-oideachais-don-ghaeltacht-le-seoladh-trathnona-i-mbaile-atha-cliath/
