An Fóram Comhpháirtíochta tagtha le chéile
Márta 21, 2014
Amhras faoi neamhspleáchas na gCeanneagraíochtaí faoi struchtúr úr na bhFóram
Fógraíodh mí Eanáir toradh an phróisis chuíchóirithe i dtaca leis na heagrais Ghaeilge atá bunmhaoinithe ag Foras na Gaeilge. Tá sé cheanneagraíocht roghnaithe, agus beidh na heagrais eile fágtha gan mhaoiniú ón 30 Meitheamh 2014.
Faoin gcóras nua, tá dhá fhóram nua bunaithe, Fóram Comhpháirtíochta uile oileáin agus Fóram Forbartha Teanga comhdhéanta de ghrúpaí agus eagrais phobail atá maoinithe ag Foras na Gaeilge.
Tionóladh an chéad chruinniú den Fhóram Comhpháirtíochta ar Dé Céadaoin, 19 Márta 2014, áit ar tháinig ceannasaithe Cheanneagraíochtaí na Gaeilge, i gcuideachta le feidhmeannaigh shinsearacha de chuid Fhoras na Gaeilge le chéile.
Bunaíodh an Fóram Comhpháirtíochta de réir threoir na Comhairle Aireachta Thuaidh/Theas athstruchtúrú a dhéanamh ar an mbealach a gcuirtear maoiniú ar fáil don earnáil bhunmhaoinithe Ghaeilge. Beidh an Fóram ag aontú plean straitéiseach don earnáil agus pleananna a chéile agus ag cinntiú go mbeidh na ceanneagraíochtaí ag obair go dlúth as lámha a chéile leis an chuid is fearr a dhéanamh don teanga.
Cé go bhfuil ráite ag Foras na Gaeilge go mbeidh gach ceann de na 6 cheanneagraíocht “ag leanúint de bheith ag feidhmiú ar bhonn neamhspleách, agus iad freagrach go hiomlán as a mór-réimse”, tá ceisteanna ardaithe maidir le neamhspléachas na gceanneagras ón maoinitheoir, Foras na Gaeilge, atá i bhfeighil ar an bhFóram Comhpháirtíochta.
Dúirt Foras na Gaeilge go mbeidh cruinnithe eile den Fhóram Comhpháirtíochta le heagrú sna seachtainí romhainn agus beidh fáil ar chomhairle ó shaineolaithe sa phleanáil teanga agus sa phleanáil straitéiseach le linn na gcruinnithe “lena chinntiú go mbeidh pleananna na mór-réimsí don am atá le teacht ag teacht le prionsabail an dea-chleachtais”.
Foilsithe ar Gaelport.com
Buíochas as tacaíocht Sheachtain na Gaeilge
Márta 20, 2014
I ráiteas atá eisithe ag Conradh na Gaeilge gabhann siad buíochas le gach duine a raibh baint acu agus a ghlac páirt in imeachtaí Sheachtain na Gaeilge.
Dúirt siad go raibh siad an-sásta le clár na bliana seo den Fhéile agus go raibh buíochas ag dul do na céadta duine mórthimpeall chathair agus chontae na Gaillimhe a chuaigh i mbun imeachtaí a eagrú ina gceantar féin. Ghabh siad buíochas freisin lena heagraíochtaí agus na scoileanna ar fad a ghlac páirt sa tseachtain. “Is ar an gcomhoibriú agus ar an gcomhpháirtíocht seo atá todhchaí na Gaeilge ag brath” a deir an ráiteas. Bhí tábhacht faoi leith freisin, dar le Conradh na Gaeilge, leis an tacaíocht a fuarthas óna meáin chumarsáide. Gheall Conradh na Gaeilge go leanfaí leis an obair don chuid eile den bhliain ag forbairt úsáid na Gaeilge. Thug siad cuireadh d’aon ghrúpa gur spéis leo an Ghaeilge dul i dteagmháil leo in Áras na nGael, 45 Sr. Doiminic, 091 567824, conradh@bradan.iol.ie
www.advertiser.ie/galway
Imní ar iriseoirí RTÉ faoi ‘easpa clúdaigh’
Márta 19, 2014
Tá nach mór 50 ball foirne in RTÉ tar éis scríobh chuig ardstiúrthóir an chraoltóra phoiblí lena n-imní a chur in iúl dó faoin “easpa clúdaigh” ar chláracha Béarla ar mhórscéalta nuachta a bhaineann leis an nGaeilge.
Tagraítear go sonrach sa chomhfhreagras don chlúdach a rinne cláracha nuachta agus cúrsaí reatha Béarla ar éirí as an Choimisinéara Teanga, Seán Ó Cuirreáin, ag deireadh na bliana seo caite.
Mír 30 soicind le RVO (Reader Voice Over) a bhí ar an bpríomhchlár nuachta Béarla faoi fhógra Uí Chuirreáin go raibh sé ag éirí as mar gheall ar neamhshuim an státchórais i gcearta teanga agus teip an Rialtais reachtaíocht teanga a chur i bhfeidhm.
Ba é Ó Cuirreáin an chéad Ombudsman riamh a d’éirigh as oifig mar agóid i gcoinne pholasaí Stáit. Bhí clúdach níos cuimsithí tuillte ag an scéal, dar le lucht sínithe na litreach a seoladh chuig Ardstiúrthóir RTÉ, Noel Curran: “Dá n-éireodh Coimisinéir Teanga na Breataine Bige as oifig ar na cúiseanna céanna, is deacair a shamhlú go ndéanfadh seirbhís nuachta Béarla BBC Wales neamhaird den scéal. “Dá n-éireodh an tOmbudsman, Ombudsman na Leanaí nó ball de Choimisiún Ombudsman an Gharda Síochána as oifig ar na cúiseanna céanna, an ndéanfadh RTE News neamhaird den scéal?”
Tugtar dhá shampla eile sa litir, atá feicithe ag Bileog, de scéalta a bhain leis an nGaeilge nár tugadh an oiread sin airde orthu ar chláracha nuachta agus cúrsaí reatha Béarla RTÉ. Cé go raibh tuairisc ar RTÉ News faoi mhórshiúl “Lá Mór na Gaeilge” ar RTÉ an mhí seo caite “níor dearnadh aon anailís i gcláir chúrsaí reatha Béarla RTÉ News ar na cúiseanna a bhí leis an agóid”. Luaitear sa litir chomh maith an easpa clúdaigh a deineadh ar an athstruchtúrú a rinne Foras na Gaeilge ar na heagraíochtaí Gaeilge le déanaí, beartas a raibh tionchar aige “ar ghréasáin agus ar ghrúpaí pobail i ngach contae”. Bhí tuairiscí faoin scéal seo ar BBC Northern Ireland agus ar na meáin náisiúnta eile, a deirtear. Deirtear sa litir, atá sínithe ag craoltóirí, iriseoirí agus léiritheoirí: “Mar chomhghleacaithe, is go macánta agus le dea-chroí atá muid ag díriú aird ar an gclaonadh seo neamhaird a dhéanamh de scéalta a bhaineann le Gaeilge sa tuairisciú a dhéanann seirbhísí chúrsaí reatha Béarla RTÉ. “Mar chraoltóir náisiúnta a bhfuil dualgas seirbhíse poiblí orainn, measaimid gur fiú aird a tharraingt ar an gceist seo.
“Fáiltíonn muid roimh fhoilsiú thuairisc ghrúpa oibre RTÉ faoin nGaeilge agus tugaimid faoi deara gur léiríodh an imní chéanna atá orainne i go leor de na haighneachtaí don ghrúpa oibre.” Dúirt urlabhraí ó RTÉ go raibh ábhar na litreach fós á bhreithniú ag an ardstiúrthóir agus thagair sí don bhfáilte a chuir Noel Curran le déanaí roimh na moltaí a rinne Grúpa Oibre Gaeilge RTÉ le déanaí maidir le feabhas a chur ar sholáthar Gaeilge an chraoltóra.
www.irishtimes.com
Club Óige Rann na Feirste ag ceiliúradh na Gaeilge
Márta 19, 2014
Bhí Club Óige Rann na Feirste ag ceiliúradh ‘Féile Dheireadh Seachtaine na Gaeilge’ ar na mallaibh le béim mhór ar an chultúr agus ar an teanga.
Bhí a lán imeachtaí ar siúl ó chomórtas ealaíne agus comórtas dántaí go neart siamsaíochta idir cheol, dhrámaíocht, scéalaíocht agus dhamhsa.
Déanann an club freastal ar pháistí idir ocht mbliana d’aois agus trí bliana déag agus bíonn sé ar siúl achan Aoine agus meascán d’áiseanna agus imeachtaí ar fáil dóibh idir spórt, ealaín, dhrámaíocht agus eile.
Tá sár-obair bainte amach ag an choiste le deich mbliana anuas agus iad chomh gníomhach ag cothú chultúr agus thraidisiúin an bhaile i measc an aosa óig, mar is a dúirt Brídanna Ní Bhaoill, “is í an óige an mhuintir a thabharfaidh ar aghaidh go dtí an chéad ghlúin eile é”.
Féach an físeán ar www.meoneile.ie.
Ceardlann Ghaeilge i gCeatharlach
Márta 18, 2014
An bhfuil Gaeilge agat?
Ar mhaith leat beagán tacaíocht teanga a fháil chun feabhais a chur ar do chuid cruinneas teanga? Cuirfear ceardlann sa teanga ar fáil do thuismitheoirí agus oibritheoirí cúram leanaí i gCeatharlach ar an Satharn, 22ú Márta san Ostán Seven Oaks. ‘Sé Forbairt Naíonraí Teoranta a bheidh ag reachtáil na ceardlanna i gcomhar le Glór Cheatharlach agus mar chuid d’Fhéile Mhí na Gaeilge i gCeatharlach. Beidh an imeacht dírithe ar thuismitheoirí agus ar fhostaithe Naíonraí go príomha ach cuirfear fáilte roimh éinne atá ag iarriadh feabhas a chur ar a gcruinneas teanga.
Cuirfidh aoíchainteoir an ceardlann i láthair agus déanfar í a reachtáil trí mheán na Ghaeilge. Mar sin beidh leibhéal réasúnta maith Gaeilge tábhachtach d’éinne ag glacadh páirte. Beidh an cheardlann ar siúl ó 10.00r.n. go 1.00i.n. san Ostán Seven Oaks agus tá an imeacht urraithe ag Glór Cheatharlach. Is deis iontach í seo do thuismitheoirí agus d’fhostaithe Naíonraí feabhas a chur ar an méid Gaeilge atá acu. Pléfear na céimeanna sealbhaithe teanga sa phróiseas luath-thumtha agus tábhacht na teanga i bhforbairt iomlán an pháiste. Tá gach eolas faoin gceardlann ar fáil ó Glór Cheatharlach ar 059 9158105, 085 1340047 agus ní foláir clárú gan mhoill.
www.carlow-nationalist.ie
Comhartha sláinte
Márta 18, 2014
Bhí mé ag rá an tseachtain seo caite nach bhfaighimid a lán deiseanna Gaeilge a labhairt.
Táimid inár gcónaí in Eirinn, ach tá timpeallacht Bhéarla agus timpeallacht chultúrtha Shasanach againn. Amuigh ar an tsráid, cluintear Béarla an t-am ar fad, beagnach, agus ag amharc ar an chuid is mó de na comharthaí os cionn na siopaí i nDoire, shílfeá go raibh tú i mbaile Sasanach. D’imigh cuid mhaith de na comharthaí Gaeilge i rith na mblianta: Siopa Sheáin, ar Shráid an Chreagáin, mar shampla – bhí ceacht beag Gaeilge sa chomhartha sin. Feictear ainmneacha sráideanna ina lán áiteanna, áfach, agus cuidíonn sin go mór le stór focal agus le litriú na Gaeilge.
Ach tá bláth nua ag fás amuigh san fhásach. Bhuail mé isteach i siopa/caife nua ar Shráid an Chaisleáin i lár na cathrach ar na mallaibh- an Siopa Císte – comhartha taobh amuigh i nGaeilge! Labhair mé leis an úinéir, Seán Ó Baoill. Tá Gaeilge mhaith aige, cé go ndeir sé go bhfuil sí rud beag meirgeach. Ach tá scoth na Gaeilge ag duine de na freastalaithe, Aoibheann Ní Dhéin. Tá sí bródúil as a teanga, agus tá sí breá sásta comhrá a dhéanamh. D’fhreastail Aoibheann ar Bhunscoil Chomcille i nDoire, agus ar Mheánscoil Dhoire sular druideadh í. Tá beirt óganach eile ag obair sa chaife – iardhaltaí na Meánscoile fosta, agus tá Gaeilge ar a dtoil acu. Léiríonn sé seo gur féidir fostaíocht a chruthú tríd an Ghaeilge.
Chomh maith le Gaeilge bhlasta, faigheann tú cístí blasta sa chaife/siopa. Tá tríocha bliain de thaithí ag Seán. Faigheann sé uibheacha óna chearca féin, agus fásann sé torthaí do na cístí: úlla, rúbarb, sméara dubha, sútha talún. Mar sin de, feiceann tú gur siopa glas atá ann sa chiall leathan den fhocal!
Tá fáilte roimh achan duine chuig an Siopa Cístí- Gaeilgeoirí agus Béarlóirí araon. Bain sult as cuairt ar an áit an-Ghaelach seo an tseachtain seo, go háirithe. Beannachtaí na Féile ar ár léitheoirí go léir!
I was saying last week that we do not get many opportunities to speak Irish. We live in Ireland, but we have an English speaking environment and an English cultural environment. Out on the street, you hear English nearly all the time, and looking at the signs above most of the shops, you would think that you were in an English town. Many Irish signs have disappeared over the years: Siopa Sheáin on Creggan Street, for instance – there was a little Irish lesson in that sign! You can see a lot of street names in many places, however, and that is a great help with regard to vocabulary and spelling. But a new flower is blooming out in the desert. I dropped into the new café/shop in Castle Street recently- An Siopa Císte- which has the sign outside in Irish. I spoke to the owner, Seán Boyle. He has good Irish, although he says it is a little rusty.
One of the waitresses, Aoibheann Ní Dhéin, has excellent Irish. She is very proud of her language and is very pleased to chat! Aoibheann attended Bunscoil Cholmcille in Derry and the Irish secondary school before it closed. There are two other young people working in the café: they are also former Meánscoil pupils, and they are both fluent speakers. This shows that jobs can be created through Irish. As well as great Irish, you get great cakes in the café/shop. Seán has thirty years’ experience. He gets eggs from his own hens, and he grows fruit for the cakes: apples, rhubarb, blackberries, strawberries. So it is a green shop in the broad sense of the word! Everyone is welcome at the Siopa Císte- Irish speakers and English speakers! Enjoy a visit to this very Irish place – this week especially. A happy Saint Patrick’s Day to all our readers!
Sliocht na Seachtaine/ Quotation of the week
‘No language can survive if its use is confined to just private and domestic contexts. A lot of us now feel that we can only practice the language with other consenting adults behind closed doors.’ John Glennon, Irish Times, 7 Márta.
www.derryjournal.com
£10,000 bronnta ag Gael-Mheiriceánaigh ar an Ghaeloideachas
Márta 18, 2014
Tá an carthanas Gael-Mheiriceánach, Mary’s Gift, tar éis £10,000 a bhronnadh ar Choláiste Feirste agus ar Bhunscoil an Droichid.
Thiomsaigh an carthanas an t-airgead sna Stát Aontaithe le linn an fhómhair. Is é sprioc atá acu ná airgead a bhailiú don ghaeloideachas ó thuaidh.
Bhunaigh an tAturnae, Michael Breen, Mary’s Gift in Nua-Gheirsí sé bliana ó shin tar éis dó freastail ar chaint faoi chás na teanga ó thuaidh i gCalifornia.
D’ainmnigh an tUasal O’Breen an carthanas in omós dá mhathair mhór a chuaigh ar imirce ó chontae Ros Comáin chuig an oileán úr agus í sé bliana déag d’aois.
Seo chugaibh léargas ar obair an charthanais agus caiteachas an airgid.
Féach an físeán ar www.meoneile.ie.
Rith 2014: Gaeil ag rith ar son na Gaeilge
Márta 18, 2014
Le seachtain anuas, tá Gaeilgeoirí na tíre ag rith ar son na teanga, ó Bhaile Bhúirne i gContae Chorcaí go Béal Feirste i gContae Aontroma.
Eagraithe mar chuid de Seachtain na Gaeilge, agus ag glacadh inspioráide ón Korrika i dTír na mBascach, is rás sealaíochta í Rith, agus an sprioc taobh thiar de ná aird a tharraingt ar an Ghaeilge ar bhealach sultmhar.
Thaistil Meon Eile ó Lifear i dTír Chonaill chomh fada leis an Ómaigh i gContae Thír Eoghain le foireann Rith chun cuid den spraoi agus craic a bhlaiseadh…
Bunaíodh Rith mar fhéile i 2010 chun “pobal labhartha na Gaeilge a spreagadh, a thacú agus a mhéadú i rith Sheachtain na Gaeilge”. Tharla Rith arís i 2012, agus táthar ag súil leis an bhféile a eagrú arís i 2016.
Críochnóidh Rith 2014 i mBéal Feirste amárach, áit a léifear amach an teachtaireacht tacaíochta ó pheann Uachtarán na hÉireann, Mícheál D Ó hUigín.
Mar sin, tá am agaibh go fóill teacht amach agus Rith don Ghailge!
Féach an físeán ar www.meoneile.ie
Caribbean and Irish pupils speak as Gaeilge over Skype
Márta 13, 2014
Separated by thousands of miles, but not by a common language.
History was made yesterday when a gaelscoil hooked up for the first time on Skype with a primary school in the Caribbean, and they both conversed as Gaeilge. Ireland and Montserrat, also known as the Emerald isle, are the only two nations in the world which hold public holidays to mark St Patrick’s Day, and it’s believed it was also the first Skype link between the two islands. Many surnames on Montserrat are Irish as most of its population are descended from Irish slaves who were sent there in the 17th century and married black slaves working on plantations. The idea for the Skype link-up came from freelance journalist, Graham Clifford, from Fermoy, Co Cork. He was on the tropical island yesterday ensuring the transmission went smoothly between Gaelscoil de hÍde, in his hometown and St Augustine’s primary school which is on the outskirts of Monserrat’s capital Plymouth.
Graham’s daughters Molly and Aoife attend the gaelscoil and were able to say hello to him along with their classmates. In both schools, the children dressed up to mark the occasion. To the delight of teachers in Fermoy the Montserrat children sang ‘Ó ró sé do bheatha abhaile’ in almost perfect Irish. Their charges replied with ‘Trasna na dTonna’ (Across the Waves). Both sets of children then spoke to their counterparts of their lives and the type of education they’re receiving. “To see the children on both islands chatting away and singing and dancing for each other was something else. Here on Montserrat they are aware they have Irish heritage, but through this interaction they got to see it in action,” Graham said. “We’ve been organising this call for weeks and in that time they’ve been learning Irish songs and dances, decorating their school in green, white and orange and learning about Ireland. Even if I meet one of the children walking down the street or strolling along the beach on the island they’d roar out ‘Céad míle Fáilte’,” he added.
St Augustine’s principal Claudia Skerritt said it was a wonderful experience for her pupils and would “make the St Patrick’s Day celebrations on Montserrat all the more special”. Their parish priest, Fr George Aggers, who is originally from Cobh, said the children “were very excited and thankfully remembered the ‘cúpla focals’ I taught them.” Gaelscoil de hÍde principal Sean Mac Gearailt said his pupils and teachers were thrilled with the link-up. “I hope we will do more of this with St Augustine’s into the future whereby the pupils can exchange on Skype, through emails and letters. ” he said. “It will help us to exchange ideas and learn more about each other’s history, education and resources. It worked a treat, it was fantastic. There was great credit to the teachers over there to teach their pupils Irish. It just goes to show we have a shared heritage and language, even though we are thousands of miles apart.”
www.irishexaminer.com
Changes to junior cycle education
Márta 13, 2014
A chara, – I think it is necessary to remind the Minister for Education Ruairí Quinn,
regarding his plans for the Junior Cycle Student Award programme, that the substantial changes and improvements that have taken place in Irish education over the past 20 years were all implemented and delivered by teachers – the introduction of transition year, the Leaving Certificate vocational programme and the Leaving Certificate applied programme (the last of which is probably the reason that Ireland has the highest student retention rate in Europe).
We have welcomed greater integration of children with special educational needs and learning difficulties into mainstream education, adapting our educational provision and methodologies to their needs. Social, personal and health education (SPHE) and civic, social and political education (CSPE) have come on stream at Junior Cert level. Practical examinations and project work form part of the assessment of almost all practical subjects, and many schools have also introduced the oral Irish exam at Junior Certificate level. All schools have embraced technology in the classroom, and numerous changes to syllabuses, the latest being Project Maths.
All these changes have been embraced by teachers in an effort to improve the suitability and quality of the education we provide on a daily basis to students all over this country. Teachers are not opposed to change. We welcome it. We are at the coal face of education, seeing the changing needs of our students every day, and yet Mr Quinn refuses to listen to us. Not a very good example for the children of the country, and nor would their teachers be if we sat back and were bullied into introducing a flawed educational programme rather than standing up to protect the rights of the students in our care. – Is mise,
GEAROIDÍN O’DWYER,
Abberley,
Killiney, Co Dublin.
Sir, – This is a plea to Minister for Education Ruairí Quinn to speak to the Welsh minister for education Huw Lewis before he changes the Junior Cert. On Newsnight recently he was asked why Wales had plummeted in international school rankings. The reply – they had changed from state exams to individual school assessments. We need to up our game here, not drop it. – Yours,
MAURA McSWEENEY,
Mount Albany,
Blackrock, Co Dublin.
www.irishtimes.com