Fixing the education system
Feabhra 8, 2011
Enda’s Irish
Feabhra 4, 2011
Summer College ‘as Gaeilge’ for Carlow
Feabhra 4, 2011
22ú Scoil Gheimhridh Cholmcille – Todhchaí an Chorais Oideachais in Éirinn
Feabhra 3, 2011
Clár an Deiridh Seachtaine
Venue: Colmcille Heritage Centre, Gartan, Church Hill, Letterkenny
Dé hAoine 25ú Feabhra 2011
Oíche Ghaelach
Seisiún 1:
5.00 p.m. Clárú – Registration Tae/Café
7.00 p.m. Fáiltiú – Reception Ceol Ghaelach
7.30 p.m. Cathaoirleach: Seosamh Ó Duibheannaigh; Stiúrthóir Coláiste na RossanOscailt Oifigiúil: Micheál Ó Domhnaill Uas., Feidhmeannach Teanga NUIG Doirí Beaga
Téama: ″ Buntáistí agus Todhchaí Ghaelscolaíochta ″
Micheál Ó Broin Uas., Príomhoide/Uachtarán Gaelscoileanna Teo.
8.40 p.m. Béile
Saturday, 26th February 2011
Session 2:
9.00 a.m. Registration Tea/Coffee
9.30 a.m. Chair: Mr. Tommy Francis, Member of the Senate of The National University of Ireland
Topic: ″ Let it Happen, Make it Happen or Wonder what Happened ″
Mr. Declan Kelleher, School Principal-Former President Irish National Teachers Organisation (INTO) 2008
Topic: ″ Irish Second Level Education – Where to Next? ″
Mr. Jack Keane, President Association of Secondary Teachers, Ireland (ASTI)
Discussion
11.15 a.m Tea/Coffee
Session 3:
11.45 a.m. Chair: Mr. Séan O Longáin, Former CEO Donegal VEC
Topic: ″ Future Challenges for the Vocational Educational Sector ″
Mr. Micheal Moriarty, General Secretary Irish Vocational Education Association (IVEA)
Discussion
1.15 p.m. Lunch
22nd Colmcille Winter School
Weekend Programme
Contd. Saturday, 26th February 2011
2.30 p.m. Guided Scenic Walk (Bring Boots) or Visit Local Tourism Facilities
5.00 p.m. Reception/Music
Session 4
6.00 p.m. Chair: Mr Seamus Neely, County Manager Donegal County Council
Topic: ″ New Directions for Higher Education in Ireland in the light of the Hunt Report ″
Prof. Tom Collins, President National University of Ireland, Maynooth (NUIM)
Discussion
7.15 p.m. Conference Dinner
Sunday, 27th February 2011
10.40 a.m. Tea/Coffee
Session 5
11.30 a.m. Chair: Cllr. Terence Slowey, Member of Donegal County Council./Founder Student LYIT
Topic: ″ Higher Educational Development in Donegal ″
Mr. Paul Hannigan, President Letterkenny Institute of Technology (LYIT)
Discussion
Close of Conference
1.00 p.m Lunch
Programme available to download from: www.colmcilleheritagecentre.ie
Contact Details
Mr. Martin Egan, Secretary
Gartan
Church Hill
Letterkenny
Co. Donegal
Tel:(074) 9137044
Email: martinjegan@eircom.net
Am cláraithe scoile linn arís ó thuaidh
Feabhra 3, 2011
Is am tábhachtach don ghaelscolaíocht ó thuaidh é an t-Earrach, Mí Eanáir, ach go háirithe, nó is sa mhí seo a roghnaíonn tuismitheoirí scoil dá bpáistí. Beidh, dár ndóigh, gach naíscoil, bunscoil agus meánscoil in earnáil na gaelscolaíochta ó thuaidh ag cinntiú go bhfuil dóthain eolais curtha ar fáil, dóthain poiblíochta déanta agus dóthain oícheanta eolais eagraithe do thuismitheoirí a bhfuil páistí ag aois scolaíochta acu. Beidh gach gaelscoil ag amharc ar na luachanna atá acu agus ar na rudaí is féidir leo a chur ar fáil nach féidir le scoileanna eile, nach gaelscoileanna iad, a sholáthar agus is iomaí rud sin.
Agus tuismitheoirí ag smaoineamh ar scolaíocht dá bpáistí, cuirfear an cheist cad é atá ag gaelscoil do mo pháiste nach bhfuil ag scoileanna eile? Is fiú mar sin seo a leanas a mheabhrú do thuismitheoirí:
Léiríonn taighde náisiúnta agus idirnáisiúnta go mbíonn ardchumas labhartha, tuisceana, scríofa agus léimh sa Ghaeilge agus sa Bhéarla ag daltaí a fhreastalaíonn ar scoileanna lán-Ghaeilge. Is fíor fosta go mbíonn an leibhéal céanna Béarla nó leibhéal níos fearr ag daltaí gaelscolaíochta agus a fhaightear i scoileanna Béarla. Is amhlaoidh seo nó cothaíonn an córas gaeloideachais forbairt i bhfoghlaim an Bhéarla.
Cothaíonn an dátheangachas, rud a bheas ag gach dalta gaelscoile:
- deiseanna fostaíochta níos fearr;
- meas agus tuiscint níos fearr ar chultúir, ar thraidisiúin agus ar theangacha eile;
- próiseas níos fearr samhlaíochta agus cruthaitheachta sa dalta;
- scileanna níos fearr i réiteach faidhbe
- cumais níos fearr cumarsáide;
- níos mó féinmhuiníne;
- stórfhocal níos saibhre;
Is fiú a thabhairt le fios do thuismitheoirí nach gá dóibh Gaeilge a bheith acu lena bpáistí a chlárú le gaelscoil agus nach aon mhíbhuntaiste é seo don pháiste. . Is tábhachtach le rá fosta go bhfuil gaelscoil níos congaraí dóibh ná ariamh agus tá eolas ar fáil ag www.comhairle.org faoi gach scoil;
Tá 45 naíscoil, 34 bunscoil agus 3 meánscoil ar fud na 6 Chontae. Ní amháin go bhfuil teacht fhurasta ar an ghaelscolaíocht do thuismitheoirí sna contaetha thuas ach tá teacht ar an ghaelscolaíocht i gCo. Lú, Co. Mhuineacháin, Co. an Chabháin agus Co. Dhún na nGall do thuismitheoirí atá buailte leis an teorainn. Dár ndóigh tá rogha sin na gaelscolaíochta sna 6 chontae ag tuismitheoirí a bhfuil cónaí orthu sa taobh ó dheas den teorainn.
Tá earnáil na gaelscolaíochta ag dul i neart ó thuaidh, rud a léiríonn éileamh don ghaelscolaíocht agus rud atá mar fhianaise ar an ardchaighdeán oideachais atá ar fáil sna gaelscoileanna.
Fáiltíonn Comhairle na Gaelscolaíochta agus GAELSCOILEANNA TEO. roimh fhiosruithe ó mhúinteoirí agus ó thuismitheoirí.
An beatha teanga nó bascadh teanga atá i ndán dúinn?
Feabhra 3, 2011
TUARASCÁIL: Ar an Aoine, 6ú Deireadh Fómhair 1972 bhíos ag taisteal ar an traein ó Londain go hAbertawe (Swansea). Ceithre mhí caite agam ag baint leanlusanna i nGairdín Shasana (Kent) agus mé ag filleadh ar Ollscoil Chorcaí.
Gan cloiste agam le ceithre mhí ach Béarla na Banríona i gcanúintí éagsúla. Cad é mar stangadh a baineadh asam ag pointe áirithe ar an turas nuair a folmhaíodh an carráiste im thimpeall de Bhéarlóirí agus líonadh é le Breatnóirí. Ag an am sin bhí dianfheachtas faoi lán seoil sa Bhreatain Bheag an Bhreatnais a athbheochan agus bhí ag éirí leis. I mBreac-Ghaeltacht an Leitriúigh (mo cheantar dúchais) in iarthar Chiarraí bhí miocracasm den dianfheachtas céanna ar siúl ag séiplíneach óg, fuinniúil, díograiseach darbh ainm Donncha Ó Laocha.
Comharthaí bóthair agus siopaí á n-aistriú; tionscail tinteáin á mbunú; seanscoil thréigthe á stracadh as a chéile le bheith ina ionad pobail; ranganna agus cúrsaí samhraidh á n-eagrú; an óige á spreagadh agus aitheantas agus deontaisí stáit á n-éileamh; neamhaird agus lagmhisneach an phobail á gcloí. Dúshlán dodhéanta, déarfadh mórán. D’éirigh leis an dá dhianfheachtas, go gearrthréimhseach ar aon nós, ach ní gan dua agus gan allas na gcnámh. Tá siombail na traenach suimiúil, dar liom. Foghlaimíonn tú an t-uafás i dtaobh teangacha ón gcóras iompair phoiblí i dtír ar bith. Tá comhráite Gaeilge cloiste agamsa ar thraenacha agus ar bhusanna ó shin i leith in Éirinn ach ní go rómhinic. Comhráite teoranta freisin.
Níor chuala riamh lucht charráiste ina iomláine ag spalpadh as Gaeilge gan trácht ar chuile phaisinéir ar an traein nó ar an mbus. Cinnte, ní bheadh taistealaí traochta as tír iasachta den tuairim gurbh í an Ghaeilge ár dteanga náisiúnta agus é ag imeacht roimhe lena mhála droma ó stáisiún traenach amháin go stáisiún bus eile. Séard atá ar siúl againn anseo in Éirinn (agus sna tíortha Ceilteacha ar fad) ná go bhfuilimid ag iarraidh teanga a choinneáil beo. Gan ligint di bás a fháil. Í a chothú agus a neartú ó ghlúin go glúin. Suim a spreagadh inti i measc na n-óg. Na Gaeltachtaí a chaomhnú agus a leathnú. Na teaghlaigh Ghaeilge a mhisniú. Lucht labhartha na Gaeilge a fhorbairt agus dóchas a thabhairt dóibh i dtaobh na teanga a labhrann siad.
Tá sláinte na teanga níos fearr anois ná mar a bhí ag aon am le céad bliain anuas. Tá stádas aici mar theanga oifigiúil de chuid an Aontais Eorpaigh. Tá ag éirí leis na meáin chumarsáide ” TG4 agus RnaG ach go háirithe ” an teanga a thabhairt isteach i ngach teaghlach in Éirinn. Tá dearcadh níos folláine ina leith le brath sa tsochaí i gcoitinne agus tá tacaíocht ann di. Tuigimid mar chine agus mar náisiún nach ndéanfar an Ghaeilge a athshealbhú mar phríomhtheanga labhartha na tíre ach ag an am céanna tuigimid gur cuid lárnach dár gcoinsias agus dár meon Gaelach í.
Tá an Straitéis 20 Bliain don nGaeilge 2010-2030 seolta, straitéis a bhfuil sé mar sprioc aici líon na ndaoine a labhrann Gaeilge go laethúil a mhéadú ó 83,000 go 250,000, lucht labhartha na Gaeilge sa Ghaeltacht a mhéadú de 25 faoin gcéad agus líon na ndaoine a mbeadh eolas acu ar an nGaeilge a mhéadú ó 1.66 milliún go dhá mhilliún sa tréimhse chéanna. Tá maoiniú curtha ar fáil don chéad bhliain den straitéis cheana. Neosfaidh an aimsir an aisling bhréige atá anseo nó aisling a dhéanfar a fhíorú. Más rud é gur imithe ar gcúl a bheidh an teanga i mbliain a fíoraithe (ie. 2030), beidh a port seinnte mar theanga.
Ceist chonspóideach í ceist na Gaeilge éigeantaí, ar ndóigh. Is ionann éigeantas agus riail agus bíonn fadhb ag an-chuid daoine óga le rialacha. Ar an dtaobh eile de is léim chandaim atá ann ó ábhar scoile éigeantach go hábhar roghnach. Bíonn ísliú stádais i gceist le hábhar roghnach i gcónaí. Is í an Ghaeilge teanga oifigiúil an Stáit de réir Bhunreacht na hÉireann. Ar an ábhar sin is “teanga chosanta” í agus caithfear í a chaomhnú nó an gcaithfear? Deir saineolaithe áirithe agus páirtí polaitíochta nó dhó go mba chóir bogadh ar aghaidh agus an t-éigeantas a bhaint agus an roghnachas a chur ina áit.
Sa bhliain 1974, nuair a bhí comhrialtas d’Fhine Gael agus de Pháirtí an Lucht Oibre i gcumhacht, cuireadh deireadh le riachtanas le haghaidh pas sa Ghaeilge chun Scrúdú na hArdteistiméireachta a bhaint agus chun post a fháil sa státseirbhís. B’é toradh na reachtaíochta sin ná gur fágadh an Ghaeilge in áit na leathphingine sa státseirbhís ó shin le státseirbhísigh áirithe gan aon Ghaeilge acu nó níos measa fós, namhdach ina leith. Anois tá Fine Gael ag bagairt go mba chóir deireadh a chur leis an éigeantas tar éis an Teastais Shóisearaigh. Céim mhór ar gcúl a bheadh ansin.
Bheadh “éifeacht dúradáin” aige a dhéanfadh tasc dodhéanta, geall leis, as múineadh na Gaeilge sa chóras oideachais. Ní bheadh stádas ag an nGaeilge mar ábhar scrúdaithe a thuilleadh. Is beag tábhacht a bhaineann leis an Teastas Sóisearach mar scrúdú sa mhéid is nach scrúdú deiridh é. Rachadh an “éifeacht dúradáin” seo siar go dtí rang na naíonán beag sa bhunscoil. Dhéanfaí stádas agus íomhá na teanga sa chóras oideachais a chreimeadh go dtí an chnámh ionas nach mbeadh fágtha ach conablach lofa feasta. Is cinnte go n-athródh dearcadh na n-óg i leith na Gaeilge diúltach agus namhdach thar tréimhse ama.
Bheadh an lá ag an Seoinín agus is cinnte go mbeadh líon na ndaoine a lorgódh díolúine dá bpáistí gan an Ghaeilge a dhéanamh méadaithe go mór. Thitfeadh an t-éileamh don nGaelscolaíocht agus ar thinreamh sna Gaelscoileanna dá réir. Bheadh sé íorónta dá mbeadh an rialtas nua ag tacú leis an straitéis 20 bliain don nGaeilge ar lámh amháin agus ag tacú le creimeadh na teanga sa chóras oideachais ar an lámh eile. Níos íorónta fós mar go bhfuil príomhról tugtha don Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG) i bhfeidhmiú na straitéise i gcúrsaí oideachais.
Bheadh an rud ar fad éigiallda. Go háirithe de bharr an dul chun cinn atá déanta ó thaobh na Gaeilge de le roinnt blianta anuas. Beidh 40 faoin gcéad dos na marcanna ag dul don mBéaltriail i Scrúdú na hArdteistiméireacht ón mbliain 2012 ar aghaidh. Tá pleananna ann chun béaltriail a thabhairt isteach ag leibhéal an Teastais Shóisearaigh. Tá dóchas ag múinteoirí Gaeilge go bhfuil tús curtha le ré nua i múineadh na teanga feasta. Má chuirtear deireadh leis an éigeantas tar éis an Teastais Shóisearaigh cuirfear deireadh go deo leis an dóchas sin agus cuirfear tús le meathlú marfach na teanga.
Impím ar Enda Kenny (cainteoir líofa Gaeilge mar a tharlaíonn) gan an chéim chinniúnach sin a thógaint agus tír gan anam agus gan teanga a fhágáil mar oidhreacht againn.
Is scríbhneoir é Mícheál Ó Ruairc. D’fhoilsigh Coiscéim nóibhille stairiúil dá chuid, Caisleán Ghriaire, le gairid
The Irish Times – Mícheál Ó Ruairc
Litir chuig Enda
Feabhra 3, 2011
Tá litir, sínithe ag ionadaithe eagraíochtaí oideachais, ceardchumainn mhúinteoirí, eagrais Ghaeilge, aontais mac léinn, coláistí samhraidh, grúpaí mná tí, eagraíochtaí óige, agus eagraíochtaí Gaeltachta, seolta chuig Enda Kenny, ceannaire Fhine Gael, ag éileamh air polasaí an pháirtí, stádas na Gaeilge don ardteist a ísliú tríd an ábhar a dhéanamh roghnach, a chur ar leataobh agus seasamh taobh thiar di mar chroí-ábhar don ardteist a dhéanfaidh gach mac léinn staidéar uirthi.
Deir an litir go mbeadh impleachtaí tromchúiseacha ann dá mbeadh an polasaí curtha i bhfeidhm. “De réir a chéile bheadh laghdú suntasach ar an líon daoine le Gaeilge, an líon daltaí ag freastal ar choláistí samhraidh sa Ghaeltacht (agus bheadh drochimpleachtaí aige sin ar gheilleagar agus todhchaí na Gaeltachta), an líon mac léinn ag staidéar Gaeilge sa tríú leibhéal, an líon daltaí dara leibhéal incháilithe le bheith mar mhúinteoirí. Chaillfeadh múinteoirí dara leibhéal Gaeilge a bpoist de réir a chéile agus bheadh easpa múinteoirí d’ábhair eile ar fáil le Gaeilge don scolaíocht trí mheán na Gaeilge.
Luaitear sa litir an taighde atá ar fáil ó Shasana, áit a raibh titim thubaisteach ann i 2001 nuair a rinneadh teangacha roghnach don GCSE. Thit an líon daltaí ag staidéar teangacha go tubaisteach ó 78% i 2001 go 44% i 2010 (anuas air sin, bheadh an líon i bhfad níos ísle fós, murach roinnt mhaith scoileanna príobháideacha ag coinneáil teangacha éigeantach). Deirtear sa litir freisin go mba chóir – a thabhairt san áireamh chomh maith nuair a baineadh an riachtanas Ghaeilge sa stát seirbhís i 1974 baineadh de réir a chéile an cumas a bhí ag an stát seirbhís le seirbhís iomlán a chur ar fáil trí Ghaeilge. Mar shampla, níl ach 1.5% d’fhoireann an Roinn Oideachais agus Scileanna anois in ann seirbhísí a sholáthar trí Ghaeilge in ainneoin tuairim Fhine Gael i 1974 go mbeadh bláthú ar úsáid na Gaeilge sa stát seirbhís, mar a dúirt an tAire Richie Ryan ar an 5 Nollaig 1974 ‘Tá an Rialtas lánmhuiníneach go músclóidh na hathruithe seo, a chuireann spreagadh in áit éigeantais, dea-mhéin bhreise don Ghaeilge agus go gcuideoidh siad le leathnú na teanga laistigh agus lasmuigh den státseirbhís trí atmaisféar níos fabhraí a chothú di.’.
Tá iarrtha sa litir go gcasfaidh Enda Kenny ar bhun práinne le toscaireacht ón liosta mór eagraíochtaí a bhfuil a ainm curtha acu leis an litir.
Galway Advertiser – Peadar Mac Fhlannchadha
I gcuimhne ar an leaid rua
Feabhra 3, 2011
Seoladh The Blue-Eyed Boy, In Memory of an Leaid Rua an tseachtain seo caite sa Scoil Chuimsitheach an Cheathrú Rua.
Seo leabhar a bhí curtha le chéile mar thionscadal Idirbhliana sa rang Béarla i gcuimhne ar scoláire, Micheál Rua Seoighe, a maraíodh go tubaisteach i mí na Samhna 2009. Ba é Seán Mac Donncha, Leasphríomhoide na scoile a sheol an leabhar agus ba í Fiona de Paor, an múinteoir Bhéarla a bhí i gceannas ar an rang idirbhliana. Is é Seán Ó Cuirreáin, an Coimisinéir Teanga a scríobh an réamhrá don leabhar agus tá an leabhar féin bunaithe ar dhánta a roghnaigh duine is fiche as ceantar Chonamara, agus iad ag tabhairt na fáthanna ar roghnaigh siad gach dán. I measc iad siúd atá i gceist tá Éamon Ó Cuív, Bob Quinn, Tomás Mac Con Iomaire, Joe Steve Ó Neachtain, An tAth. Mícheál Ó Braonáin, An tAth. Éamonn Ó Conghaile, Rónán Ó Domhnaill agus Beairtle Ó Domhnaill. Tá an leabhar ar fáil anois, luach EUR8 sna siopaí áitiúla.
Galway Advertiser – Peadar Mac Fhlannchadha
Gá le hathrú a dhéanamh ar mhúineadh na Gaeilge
Feabhra 3, 2011
CREIDEANN 77.9 faoin gcéad de na páistí a ghlac páirt i suirbhé faoin nGaeilge gur tháinig feabhas ar a gcuid Gaeilge de bharr tréimhse a chaitheamh sa Ghaeltacht.
Tháinig sé chun solais go dtaitníonn an Ghaeilge le páistí nuair atá múinteoir maith acu agus creideann siad gur cuid den oidhreacht í agus gur ábhar éasca atá inti. Dúirt 59.3 faoin gcéad de na páistí áfach nach dtaitníonn an t-ábhar scoile seo leo toisc go bhfuil sé ‘deacair agus ar bheagán maitheasa’. D’éirigh le Joshua Kieran Glennon (14) ó Choláiste na Carraige Duibhe i mBÁC an chéad duais a bhaint amach sa chatagóir Eolaíocht Sóisialta agus Iompraíochta ag taispeántas na nEolaithe Óga ar son an taighde seo. Ba é ‘Cad faoin Ghaeilge: Forbairt ar dhearcthaí i leith na Gaeilge i mbuachaillí idir 8-14 bliana d’aois i gceantair uirbeacha’ teideal an tionscadail.
Bronnadh trófaí gloine agus seic EUR300 ar Joshua ar son a chuid oibre. “Tá an-ghrá agam don teanga agus bhí fonn orm a fháil amach cén fáth nach bhfuil an dearcadh céanna faoin teanga ag páistí atá ar chomhaois liomsa,” dar leis. “Chinn mé an t-aoisghrúpa seo a roghnú mar creidim go mbíonn páistí ag forbairt dearcthaí i leith ábhair éagsúla, an Ghaeilge ina measc, idir ocht agus 14 bliana d’aois.”
Ghlac 555 páiste chomh maith le daoine fásta a bhíonn ag obair sna meáin Ghaeilge, in eagraíochtaí Gaeilge agus i scoileanna páirt sa suirbhé. Léirigh na torthaí tionchar tuismitheoirí ar dhearcthaí na bpáistí i leith na teanga. Léiríodh go gcreideann daltaí gur ábhar atá sa Ghaeilge seachas modh cumarsáide. Ar chuid de na moltaí a bhí ag Joshua bhí gur cheart athbhreithniú a dhéanamh ar an gcaoi a múintear an teanga agus gur cheart do scoileanna tuilleadh béime a chur ar an nGaeilge san idirbhliain.
Foinse – Orla Bradshaw
Fós ag fanacht le freagra ó Enda Kenny – Feachtasóirí ag lorg cruinniú le FG chun polasaí Gaeilge a phlé
Feabhra 3, 2011
Tá FEACHTASÓIRÍ Gaeilge buartha nach bhfuil dada cloiste acu ó Enda Kenny maidir le bualadh leo chun polasaí Gaeilge Fhine Gael a phlé. Creideann Guth na Gaeltachta go bhfuil polasaithe Gaeilge níos láidre ag na páirtithe eile.
Thug siad an rabhadh go mbeadh sé ‘ar cheann de na buillí is tromchúisí don teanga ó bunaíodh an stát’ dá mbeadh an Ghaeilge mar ábhar roghnach don Ardteist. Mura ndéanann Fine Gael athruithe ar a bpolasaí; beidh Guth na Gaeltachta ag tabhairt spreagadh do chainteoirí Gaeilge tacaíocht a dhiúltú dóibh san olltoghchán. Bhí an méid seo le rá ag Éamonn Mac Niallais, urlabhraí do Ghuth na Gaeltachta: Nuair a rinneadh teangacha roghnach sa GCSE i Sasana, thit an líon mac léinn a bhí ag déanamh staidéir orthu go tubaisteach ó 78% in 2001 go dtí 44% in 2009.
Níl aon dabht ach go mbeadh tionchar ollmhór ag an chinneadh seo i rith an bhealaigh fríd an chóras oideachais sa tír seo agus ní hamháin ag leibhéal na Ardteiste. “Chomh maith leis sin bheadh tionchar tubaisteach aige ar na Coláistí Samhraidh agus bheadh ísliú mór ar dheiseanna fostaíochta do mhuintir na Gaeltachta.” Bhuail ionadaithe ó Ghuth na Gaeltachta agus ó Chonradh na Gaeilge le hEamon Gilmore, ceannaire Pháirtí an Lucht Oibre agus Brian O’ Shea, urlabhraí Gaeilge an pháirtí, le chéile i nGaillimh go gairid chun an cheist a phlé. Dheimhnigh Gilmore nár aontaigh a pháirtí le polasaí Fhine Gael agus go gcoinneoidh siad an Ghaeilge mar ábhar éigeantach má tá siad mar chuid den chéad rialtas eile. Dúirt sé freisin go seasfaidh Páirtí an Lucht Oibre an fód in aghaidh Fhine Gael ar an gceist seo.
Dúirt Mac Niallais le Foinse: “Tar éis an chruinnithe i nGaillimh an tseachtain seo caite, seoladh litir chuig Enda Kenny ag lorg cruinniú ach níl aon fhreagra faighte againn go fóill.” Creideann sé go mbeidh tionchar ollmhór ag ceist na Gaeilge ar an gcaoi a gcaitheann muintir na Gaeltachta “Tuigeann muintir na Gaeltachta go maith an tábhacht atá leis na coláistí samhraidh. Is cinnte nach í an Ghaeilge an chéad chloch ar an phaidrín ag formhór na ndaoine sa tír seo faoi láthair ach sílim go mbeidh tionchar áirithe ag an Ghaeilge chuile áit’’ a dúirt sé.
Dar leis, má dhéanann na polaiteoirí ábhar roghnach as an nGaeilge ní ardóidh siad líon na gcainteoirí; ach a mhalairt a dhéanfadh sé. “Tá pobal na Gaeltachta an bhuartha faoin cheist seo. Tuigeann siad go maith go bhfuil muid ag am cinniúnach do thodhchaí na teanga agus tá sé in am ag polaiteoirí na tíre, ionadaithe tofa na ndaoine, ceannasaíocht a léiriú ó thaobh cheist na teanga de” a dúirt sé. Dúirt foinse ó Fhine Gael leis an nuachtán seo aréir go raibh an páirtí ag déanamh machnaimh ar leasuithe a dhéanamh ar an bpolasaí Gaeilge atá acu, toisc go dtuigeann siad go bhfuil daoine míshásta leis na moltaí atá acu faoi láthair. Creidtear go seolfar pleananna Fhine Gael don teanga an tseachtain seo chugainn agus leis na pleananna seo tá lucht Fhine Gael ag súil leis an gcaoi ina múintear an Ghaeilge a athrú go mór.
Cuid d’fhorógraí Gaeilge na bpríomhpháirtithe don olltoghchán:
An Comhaontas Glas: Aonad Gaeilge a bhunú i Roinn an Taoisigh, tuilleadh cumhachta a thabhairt don choimisinéir teanga, deontas TG4 agus Raidió na Gaeltachta a ardú
Sinn Féin: Tuilleadh maoinithe a chur ar fáil d’oideachas trí mheán na Gaeilge, forbairt do choláiste oiliúna Gaeilge do mhúinteoirí, an Ghaeilge a choinneáil mar ábhar éigeantach.
Fianna Fáil: Líon na gcainteoirí Gaeilge a ardú ó 83,000 go 250,000, 20 faoin gcéad de na háiteanna i gcoláistí oideachais a choinneáil dóibh siúd ar cuireadh oideachas orthu trí Ghaeilge, EUR 1.5m curtha ar leataobh chun tacaíocht a thabhairt don straitéis ina chéad bhliain
Fine Gael: Sonraí le fógairt go fóill.
Páirtí an Lucht Oibre: Sonraí le fógairt go fóill
Foinse – Orla Bradshaw
