Tráth Ceist na Nollag do Charthanacht | Fun Christmas Table Quiz for Charity
Nollaig 17, 2013
Ceolchoirm i PS na Tríonóide, Eochaill
Nollaig 17, 2013
Beidh Gavin James ag canadh ah ceolchoirm speisialta a bheas ar siúl ar Déardaoin, 19 Nollaig 2013, ag 7pm i bPobalsocil na Tríonóide, Eochaill, Co. Chorcaí. Beidh bannaí éagsúla de chuid na scoil ag tacú leis ar an oíche. Coastas €5 ar thicéad agus beidh gach brabús ag dul go carthantai áitiúla. Cuirfear fáilte roimh chách.
Will unofficial policy silence Irish forever?
Nollaig 17, 2013
The resignation of An Coimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin, adds to the growing suspicion that there is now an undeclared policy in operation to do away with what’s left of Irish in the public life of our country.
As someone who spent 30 years in the civil service,I know the deep dislike of Irish that is common among top civil servants. The days of Leon Ó Broin, TK Whitaker and Noel Dorr are long-passed. Our top officials will not openly express their dislike of Irish. Their tactic is to demean the language by ignoring it and marginalising those few who promote it. There was unanimous cross-party support for the Official Languages Act when it was going through the Dáil — proof that the legislation was positive sentiment about the Irish language and wouldn’t mean much in practice. Despite its limited scope, the Act conferred rights in legislative form for the first time. It provided cover for Irish speakers in pursuing their linguistic rights. But in the eyes of the mandarins, this was exactly what made it ‘a crank’s charter’ — to use a phrase popular in their circles at the time.
Without the active support of top management, the new legislation was doomedfrom the start. But what started as passive inaction in relation to it now seems to have moved up a notch or two to one of active undermining. It reminds me of a phrase used by President Michael D Higgins, when he was speaking at the biennial Tóstal na Gaeilge conference in Galway in 2010. He referred to those “for whom Irish was not half-dead enough.” Mr Ó Cuirreáin was appointed to his office by the President and will now be tendering his resignation to him in what are frustrating circumstances. As the courageous defender of minority rights that President Higgins has always been, and as the guardian of our constitution, I expect Uachtarán na hÉireann will have something to say about what appears to be the current, if undeclared, policy to undermine the standing of Irish in the public life of our country.
John Glennon
Hollywood
Co Wicklow
www.examiner.ie
Scéal na Gaeilge, Doire Cholm Cille
Nollaig 17, 2013
Seoladh Scéal na Gaeilge i nDoire Cholm Cille ar na mailibh agus scaifte breá i láthair i Halla na Cathrach.
Taispeantas agus leabhar dátheangach atá i gceist a léiríonn stair na teanga sa chathair chomh fada siar leis an Ogham ar aghaidh go dtí an lá atá inniu ann.
Is é Deaglán Ó Doibhlin agus a iníon Sorcha a chuaigh i mbun an taighde le bliain anuas don tógra agus iad ag bailiú scéalta agus eolas tábhachtach ó mhuintir na cathrach, le tacaíocht shuntasach ó Oifigeach Gaeilge Chomhairle Cathrach Dhoire, Pól Ó Frighil.
“Scéal na Gaeilge, An teanga bheo, beo go deo.”
Féach an físeán ar www.meoneile.ie
Buaiceanna na Bliana 2013
Nollaig 17, 2013
Agus muid ag druidim le deireadh 2013 caitear súil siar ar roinnt de bhuaicphointí na bliana do Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge.
Abhcóideacht agus Ionadaíocht
Sholáthar Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge eolas don phobal agus do chomhlachtaí poiblí maidir le hAcht na dTeangacha Oifigiúla 2003. San iomlán, seoladh 20 aighneacht chuig comhlachtaí poiblí a bhí ag ullmhú dréachtscéimeanna teanga faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003 le linn na bliana.
Ghlac an Chomhdháil páirt lárnach ar An Fóram chun dul i ngleic le hathruithe san earnáil, i gcomhar lena balleagraíochtaí, le heagraíochtaí bunhmhaoinithe eile agus leis an dá Stát. Bhí teagmháil rialta le Foras na Gaeilge, leis na Ranna Urraíochta, le baill Thithe an Oireachtais agus le baill an Tionóil agus le páirtithe eile leasmhara.
Glacadh ionadaíocht ghníomhach ar an gCoiste Seasta ar an nGaeloideachas agus páirt ghníomhach glactha san fheachtas chun Acht Teanga a bhaint amach do Thuaisceart Éireann.
Ghlac an Chomhdháil páirt ghníomhach ar an gComhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG) agus ar an gCoiste Stiúrtha den tionscadal taighde agus oiliúna de chuid INTEREG dar teideal Menter Iontach Nua.
Cuireadh feachtais fheasachta ar bun chun an pobal a spreagadh chun páirt a ghlacadh sa phróiseas comhairliúcháin poiblí maidir le léitheoireacht na Gaeilge a thionscain Foras na Gaeilge; chun an pobal a spreagadh chun páirt a ghlacadh sa phróiseas comhairliúcháin poiblí ar an Dréachtbhille Oideachais (Ligean Isteach ar Scoil) trí fheachtas ar líne agus plé sna meáin chumarsáide, agus trí theagmháil le baill Thithe an Oireachtais, agus le páirtithe eile leasmhara – Chuir an Chomhdháil aighneacht chuimsitheach ar fáil ar an ábhar seo, agus cuireadh feachtas feasachta ar bun chun an pobal a spreagadh chun páirt a ghlacadh sa phróiseas comhairliúcháin poiblí maidir le siollabas na Gaeilge ag leibhéal an Teastas Shóisearaigh.
Seirbhísí Digiteacha na Comhdhála
Cuireadh straitéis dhigiteach chuimsitheach i gcrích in 2013 agus é mar sprioc go mbeidh seirbhísí digiteacha Gaelport.com ar thús cadhnaíochta agus ar fáil ar gach ardán digiteach. Tá ag éirí go maith le Gaelport.com Móibíleach agus déantar forbairt leanúnach ar Gaelport.com ar na hardáin shóisialta dhigiteacha agus ábhar ilmheáin, grianghraif agus físeáin foilsithe ar YouTube, Facebook agus Twitter.
Le linn na bliana bhí forbairt leanúnach ar na sruthanna nuachta is mó ar Gaelport.com:
An Nuacht is Déanaí: Na scéalta is mó ó shaol na Gaeilge gach aon lá – Méadú 6% ar líon na gcuairteanna ar leathanaigh nuachta ó thús na bliana.
As na Nuachtáin: Achoimre laethúil ar na scéalta is mó a bhaineann leis an nGaeilge atá foilsithe sna meáin náisiúnta agus áitiúla.
Folúntais: Seirbhís earcaíochta saor in aisce – Méadú 19% líon na gcuairteanna ar fholúntais fógartha agus 134 folúntas fógartha sa bhliain 2013.
Féilire: Scéalta faoi na himeachtaí is mó i saol na Gaeilge – 254 imeacht fógartha saor in aisce agus méadú 57% ar líon na gcuairteanna ar leathanaigh sa mhír seo.
Foghlaim: Cur síos ar cúrsaí traenála agus ranganna Gaeilge reatha ar gach aon leibhéal – Méadú 84% ar líon na gcuairteanna ar leathanaigh faoi chúrsaí agus ranganna.
Cuireadh tús le foilseacháin seachtainiúil 7 na Seachtaine, bailiúchán de na príomhscéalta is mó ó Gaelport.com.
• 7,685 síntiúsóir don ríomhiris sheachtainiúil 7 na Seachtaine
• 2,035 síntiúsóir don ríomhiris laethúil As Na Nuachtáin
Tograí eile de chuid na Comhdhála
D’fhreastail os cionn 1,962 dalta ó 56 iar-bhunscoil ar sheimineáir Buntáiste Breise na Gaeilge sa bhliain 2013.
Craoladh an clár Cuireadh Chun Cainte ar TG4 le linn na Cásca, agus tá sé scaipthe ar iar-bhunscoileanna na tíre don bhliain 2012 – 2013. Tá breis agus 190,000 cuairt ar YouTube faighte ag an bpacáiste teagaisc/foghlama seo.
Craoladh an clár Céim Chun Tosaigh ar TG4 in earrach na bliana seo agus tá cóip den DVD agus na hiatáin a théann leis faighte ag gach iar-bhunscoil sa tír (824 scoil) ó Mheán Fómhair 2013.
Reáchtáladh Turas na bhFilí in Éirinn mí Aibreán agus in Albain mí Mheán Fómhair ag a raibh lánfhreastal ar ócáidí na féile malartaithe cultúir agus cuireadh an-spéis arís i mbliana sa chomórtas filíochta, Comórtas Uí Néill, a eagraíodh le linn na féile.
D’éirigh go maith le díolachán na bhFáinní Óir, Airgid agus Seanfháinní i rith na bliana, agus leis an tseirbhís Bileoga Aifrinn a cuireadh ar fáil do sheirbhísí lánGhaeilge i 40 paróiste timpeall na tíre, agus d’fhreastail breis agus 25 rannpháirtithe ar shraith den Chiorcal Comhrá a reáchtáladh Cois Teallaigh le linn na tréimhse Eanáir – Márta 2013.
Foilsithe ar Gaelport.com
Scéim Nuachtán Seachtainiúil Gaeilge Ar Líne
Nollaig 17, 2013
An tseachtain seo caite, d’fhógair Foras na Gaeilge scéim nua chun maoiniú a chur ar fáil do nuachtán seachtainiúil Gaeilge ar líne.
Ó tharla go ndeachaigh dhá nuachtán clóite Gaeilge in éag níos túisce sa bhliain, Gaelscéal agus Foinse, beidh pobal na Gaeilge ag brath go géar ar an scéim seo chun an bearna reatha sa soláthar de nuacht scríofa a líonadh agus iad ag guí nach é an todhchaí céanna a bheidh i ndán don fhoilseachán seo leis na nuachtáin eile a chuaigh roimhe.
Tháinig deireadh le Gaelscéal i mí Feabhra na bliana seo nuair a d’fhógair Foras na Gaeilge nach mbeadh siad ag leanúint leis an gconradh idir iad agus Torann na dTonn, toisc nach raibh ag éirí leis an nuachtán ó thaobh díolacháin de. Thagair Foras na Gaeilge d’fhigiúir de 1,300 cóip sa tseachtain mar líon iomlán an díolacháin sna siopaí, ach bhréagnaigh eagarthóir Gaelscéal, Ciarán Dunbar, na figiúirí seo um an dtaca sin. Cáineadh Foras na Gaeilge go láidir ag an am, le leithéidí Doiminic Ó Brolcháin MLA ag cur i leith an Fhorais ag an am gur thuig siad go raibh na figiúirí díolacháin a d’éiligh siad ó Gaelscéal míréadúil ón tús.
Thit tua eile ar iriseoireacht scríofa na Gaeilge i mbliana, nuair a fógraíodh nach mbeadh Foinse ag filleadh ag tús na scoilbhliana nua i mí Mheán Fómhair. Bunaíodh Foinse i 1996, ach nuair a theip ar mhaoiniú Fhoras na Gaeilge in 2009, rinneadh athmhúnlú ar an nuachtán agus scaipeadh an leagan úr mar fhorlíonadh san Irish Independent agus é dírithe go príomha ar lucht foghlamtha na Gaeilge. Tháinig casadh eile ar an scéal nuair a chur an Irish Independent tús le nuachtán nua Gaeilge, Seachtain, ag deireadh Mhí Mheán Fómhair le foireann eagarthóireachta agus iriseoireachta nua le teacht i gcomharba ar Foinse.
I ráiteas a d’eisigh Foras na Gaeilge i mí Feabhra na bliana seo, cuireadh in iúl gur mheas siad “nach é an fhormáid chlóite an bealach is oiriúnaí le seirbhís nuachta a sholáthar do phobal léitheoireachta na Gaeilge”. Tar éis cruinnithe poiblí agus sraith d’fhócas grúpaí tá scéim úr fógartha anois chun táirge nua a chur in áit Gaelscéal.
Faoin scéim seo, beidh an ‘nuachtáin’ nua seo le soláthar go seachtainiúil saor ó tháille i bhfoirm leagan leictreonach agus beidh sé bunaithe go príomha ar an tuairisceoireacht scríofa agus ar an tráchtaireacht scríofa. I gcritéir na scéime leagtar an-bhéim ar fhreastal a dhéanamh ar riachtanais phobal uile na Gaeilge ó thaobh nuachta náisiúnta agus réigiúnach de, agus go mbeidh béim ar nuacht i nGaeilge le huasdátú leanúnach rialta.
Leagtar béim freisin i gcritéir na scéime ar anailís nó dearcadh faoi leith na nuachta atá dírithe ar phobal na Gaeilge agus cuirtear in iúl go seachnófar an lomaistriúchán. Anuas ar nuachtáin seachtainiúil a sholáthar, beidh ar an gcomhlacht rathúil a éiríonn leo an scéim seo a bhuachan “ardán, oiliúint agus fostaíocht a thabhairt d’iriseoirí le taithí agus don ghlúin úr iriseoirí le Gaeilge agus le scileanna teicneolaíochta”.
Sa bhfoirm iarratais is gá cur síos a dhéanamh ar an bhfreastal a shamhlaítear sna réimsí a leanas agus conas a bhainfear sin amach:
- nuacht ar bhonn uile-oileáin/réigiúnda/idirnáisiúnta
- freastal Gaeltachta agus earnáil na Gaeilge i gcoitinne
- seirbhís eolais faoi imeachtaí
- ábhar inspéise, gné-ailt, cartúin agus grianghraif
- cúrsaí spóirt
- cúrsaí litríochta agus na healaíona
- ábhar do dhiaspóra na Gaeilge
- rochtain d’fhoghlaimeoirí
Le buiséad de €1.2M thar thréimhse de cheithre bliana, buiséad atá níos lú dála an scéil ná an maoiniú a cuireadh ar fáil do Gaelscéal, is mór an méid atá Foras na Gaeilge ag súil go mbainfear amach. Ní hamháin go mbeidh gach cineál nuachta le soláthar ar ardchaighdeán ar an bhfoireann iriseoirí nua seo, ach beidh dualgas orthu freisin traenáil a chur ar fáil do ghlúin úr d’iriseoirí le Gaeilge. An bhfuil an botún céanna á dhéanamh in athuair, agus Foras na Gaeilge ag iarraidh freastal ar gach cineál spriocmhargadh in aon fhoilseacháin amháin?
Tá ráite i gcló beag na scéime nach mór d’iarratasóirí gabhálacha scáileáin / leagan amach samplach a chur ar fáil in éineacht leis an iarratas. Seans go dtugann seo an-bhuntáiste do dhreamanna atá ar an bhfód cheana féin agus a bhfuil na córais deartha ar fáil dóibh cheana féin.
Is é an sprioc d’iarratais ná 13.00 Dé hAoine, 24 Eanáir 2014. Bunaithe ar chéim mheasúnaithe na n-iarratas, tabharfar cuireadh chun agallaimh d’iarratasóirí gearrliostáilte le teacht os comhar Coiste Nuachtán agus Irisí an Fhorais.
Gaelport.com
Irish language law was ‘doomed from start’
Nollaig 17, 2013
John Glennon (Letters, Dec 16) referring to the Official Languages Act claims “Without the active support of top management, the new legislation was doomed from the start.”
The gap between aspiration and reality has never been greater in relation to the Irish language. While criticising Official Ireland, his own letter is written in English. We have a Constitutional declaration made in 1937: “The Irish language as the national language is the first official language.” 76 years later our Dáil and Seanad have translators in permanent attendance in parliament and committees in case our first official language is used. The cost of this service should be levied on the salary of each TD and senator. Or they could sign a declaration that they are proficient to conduct business “as Gaeilge” and we can reassign the translators.
The “people are sovereign” is a phrase often invoked to imply that we all share power and responsibility, so maybe it is time to recognise, with regard to Irish sadly or otherwise, the people have spoken and continue to speak through English. Apart from school, Irish had no relevance in my working or social life or my family. Still, we tick the box on the Census form.
T Murphy
Ballincollig
Co Cork
www.examiner.com
Nuachtlitir Futa Fata-Nollaig 2013
Nollaig 16, 2013
Céad Mholadh ó Uachtarán na hÉireann
Nollaig 16, 2013
Comhdháil Oideachais 2013 i Saol na míosa seo
Cén treo anois do phobal na Gaeilge?
Nollaig 16, 2013
Thug An Coimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin, go leor cúiseanna lena chinneadh chun a phost a fhágáil, agus cúiseanna atá cíortha agus pléite go mion sna meáin chumarsáide áirithe a léirigh spéis sa scéal.
Ar ndóigh, thug an aird seo ar an teanga deis do lucht a cáinte ionsaithe a dhéanamh arís ar an ‘chur amú airgid’ agus ar ‘fhaisistithe’ na Gaeilge agus bhí colúin na nuachtán lán de na tuairimí údaí a mbítear ag dúil leo nuair a ardaítear ceist na Gaeilge ar leibhéal náisiúnta.
Nach spéisiúil gur cur amú airgid atá sa Ghaeilge riachtanach i scoileanna dar leo siúd nach bhfuil Gaeilge acu, ach nach luann lucht cáinte na hEaglaise, i dtír a d’fhulaing an oiread sin faoi léirsmacht an chreidimh, nach luaitear an t-airgead a chaitear ar an Oideachas Reiligiúnach sa chóras oideachais?
Ba léir chomh maith gur ghoill aon cháineadh a rinneadh ar an rialtas go mór ar pholaiteoirí áirithe, na polaiteoirí céanna a bhíonn de shíor ag cur in iúl go bhfuil siad i ndáiríre faoi fhorbairt na Gaeilge agus go n-amharcann siad ar an teanga mar theanga phobail ar chóir na seirbhísí céanna a bheith ar fáil di agus atá ag an Bhéarla, seachas caitheamh aimsire a bhíonn úsáideach le linn an Oireachtais nó nuair a bhítear sa tóir ar vótaí i gceantair atá báúil don teanga.
Dá thréine iarrachtaí an rialtais polasaithe agus cur i bhfeidhm polsaithe i dtaca leis an Ghaeilge a chosaint, is léir don dall nach bhfuil ag éirí leo. Tá Straitéis 20 Bliain na Gaeilge (a seoladh sa bhliain 2010 agus tá, dar le go leor, go fóill siar sa bhliain 2010) an-lochtach go deo.
Cé gur dúradh go soiléir i mBille Gaeltachta 2012 gur chóir go mbeadh plean teanga i bhfeidhm sna ceantair Ghaeltachta, is ar na heagraíochtaí Gaeilge a leagadh an dualgas seo agus gan aon mhaoiniú breise ón rialtas a bheith ar fáil.
Cuireadh deireadh leis na marcanna bónais don Ghaeilge a bheadh ar fáil dóibh siúd a bheadh ag dul isteach sa Státseirbhís – macalla den chinneadh a ghlac rialtas Fhine Gael sna 70í nuair a baineadh ar shiúl an Ghaeilge riachtanach mar chritéar iontrála sa Státseirbhís chéanna.
D’fhéadfaí an colún seo uile a chaitheamh i mbun cáinte agus ag dul siar ar theip iomlán an rialtais seo agus rialtas roimhe an teanga a chosaint agus a fhorbairt mar is ceart. Tuigeann gach mac máthar an dearcadh atá ag an rialtas reatha ar an teanga, agus cé gur tharla sé go tobann, níor chóir go gcuirfeadh sé lá iontais orainn gur éirigh an Coimisnéir as.
Cad é a tharlóidh anois, mar sin? D’fhéadfaí cúpla rud tarlú.
D’fhéadfadh an rialtas Coimisinéir nua a cheapadh agus na gealltanais uile a thug an rialtas céanna do Sheán Ó Cuirreáin a chomhlíonadh agus bheadh saol na Gaeilge agus na Gaeltachta ar bhealach a leasa, ach d’fhéadfaí leac oighir a dhéanamh den leac is íochtaraí in Ifreann thíos chomh maith.
Is mó seans, áfach, go leanfar de chur i gcéill seo an rialtais go bhfuil sé i ndáiríre faoin teanga. Aithním go bhfuil daoine i bhFine Gael atá ag leanstan pholasaí an pháirtí agus an béal ag milleadh na n-anamacha acu faoi cheist na Gaeilge ach is beag polaiteoir a bhí chomh buartha sin faoin choinsias s’aige ná faoin anam s’aige gur thréig sé a threibh pholaitiúil ná a áit sa Dáil.
Bíonn na giotáin chainte seo le cluinstin go minic ag na polaiteoirí céanna faoin phleanáil teanga, ach de dhéanta na fírinne, is beag duine acu a thuigeann an coincheap, gan trácht ar dhóigheanna leis an phleanáil teanga a chur i bhfeidhm.
Ní ag moladh an rialtais atá mé, ná baol air, ach is cinnte go raibh siad fadradharcach nuair a cuireadh in iúl sa Bhille Gaeltachta go dtitfeadh sé ar na heagraíochtaí Gaeilge na ‘pleananna’ teanga a chur i bhfeidhm óir nach iad na heagraíochtaí céanna a choinnigh agus atá ag coinneáil na teanga seo beo le breis agus céad bliain?
Tá an phleanáil teanga ag tarlú in Éirinn ó bunaíodh Conradh na Gaeilge ag deireadh an 19ú haois, agus an obair chéanna ar bun ag Comhaltas Uladh, Gael-Linn agus Glór na nGael, i measc eagraíochtaí eile le breis agus céad bliain.
Ba iad na heagraíochtaí seo a sheas sa bhearna bhaoil agus a chinntigh go mbeadh todhchaí ag an teanga. Ba iad na heagraíochtaí seo a choinnigh na Gaeltachtaí beo agus a chothaigh meas ar an teanga i measc muintire a raibh meas caillte acu ar an teanga dhúchais mar gheall ar pholasaithe rialtais Ghallda i leith na teanga.
B’fhéidir gur seo an freagra ba mhian leis an rialtas a léamh. Bíonn daoine san áit oibre a dhéanann praiseach de rud ionas nach n-iarrfar orthu an rud céanna a dhéanamh arís.
B’fhéidir gurb í sin an chleasaíocht atá ar bun ag Fine Gael agus ag an Lucht Oibre, ach ní fheictear domsa bealach ar bith chun tosaigh a tharlóidh sula mbíonn sé rómhall ach na heagraíochtaí a mhaoiniú mar is ceart agus ligint dóibh inchur a bheith acu i bpolasaithe oifigiúla an rialtais chun an obair agus an phleanáil teanga a chur i bhfeidhm ar bhealach réadúil agus indéanta.
Léachtóir le Gaeilge in Ollscoil Uladh, Coláiste Mhig Aoidh, i nDoire agus Uachtarán ar Chomhaltas Uladh de Chonradh na Gaeilge is ea Niall Comer.
Féach an físeán ar www.meoneile.ie
