Físeán: An Tumoideachas i Minnesota
Iúil 21, 2016
Bruton rejects north Dublin appeal for secular Gaelscoil
Iúil 19, 2016
Minister for Education Richard Bruton has rejected an appeal against his decision to refuse permission for a multidenominational Gaelscoil in north Dublin.
Campaigners had called for a change in the criteria used to grant school patronage after an application to open an Irish-medium secular school was rejected by Mr Bruton earlier this year.
The proposed patronage body, An Foras Pátrúnachta, had submitted 733 names of children from within the catchment and adjacent areas – a record-breaking number in the history of the Gaelscoil movement.
There is no comparable multidenominational Irish-medium school in any of the adjoining school districts and had permission been granted the proposed school would be the only Irish-medium school of this type on the northside of the city.
Despite the “strong application” and noting the “strong level of demand for Irish medium education in the area,” Mr Bruton informed An Foras Pátrúnachta by letter that he did not see “any basis” for overturning the original decision.
The decision “highlights the flaws” in the process for opening Irish-medium schools, and is based “on the rigid application of the patronage determination process,” Cormac Mc Cashin of An Foras Pátrúnachta said.
“We were extremely disappointed to read in the Minister’s letter that he is not willing to grant recognition to an Irish-medium school, in spite of the compelling case made by An Foras Pátrúnachta,” Mr Mc Cashin said.
In his letter to an Foras Pátrúnachta, Mr Bruton cited the geographical criteria adhered to by the Department of Education .
“Of the 733 children in respect of whom a preference for an all-Irish school was collected in this instance, some 332 are in fact living outside of Drumcondra/Marino/Dublin 1 , although the purpose of providing the school is to cater for the projected demographic growth within the area.”
He added that the patronage body “is very familiar” with the operation of the patronage system adding that it would have been “very aware” that children from outside the defined area whose names were included on the list “could not be counted.”
“I appreciate that this is disappointing, particularly for parents whose expectations had been raised, but in the interests of fairness and transparency the school planning area boundaryhas to be adhered to under the published terms of the process for establishing new schools to meet demographic need.”
Permission to open the school was awarded to patronage body Educate Together which had the most names from directly within the catchment area.
While the majority of the names included in the Gaelscoil list were also from within the area, many were from adjacent districts.
Campaigners say the school selection process is skewed against those who wish to have their children educated through the medium of Irish. They say derogation should be given to Irish medium schools on the basis that they cannot numerically compete with English-language schools in such strictly-defined catchment areas.
“We have not asked the Minister to overturn the decision to grant a school to Educate Together, as they have clearly illustrated the demand for such, we have rather sought equity for you the parents who seek Irish Medium Education for (their) children,” Mr Mc Cashin said.
Mr Mc Cashin said that since its inception, An Foras Pátrúnachta has pointed out that the existing patronage process “is not an equitable one when trying to provide the greatest diversity in school options”.
He said the process also fails to meet the State’s commitments under the 20 Year Strategy for the Irish Language which states that a high standard of all-Irish education will be provided to school students whose parents/guardians so wish.
Mr Mc Cashin added that the Department of Education accepts that children who attend Gaelscoileanna travel from outside the Department’s school planning areas. “They have asked that these children be included in our applications to illustrate the wider demand,” he added.
Mr Bruton said the New Schools Establishment Group (NSEG) confirmed to him that the criteria for the process were applied “in a fair and transparent manner” and that the recommendations regarding patronage were “in accord with these requirements and criteria and gave due regard to the levels of parental demand demonstrated in the applications.”
20 míle curtha ar fáil do sheirbhísí teanga agus Gaeltachta i Leitir Ceanainn
Iúil 12, 2016
Deiseanna an Ghaeilge a úsáid á gceilt ar 1,835 duine óg – Conradh na Gaeilge
Iúil 8, 2016
Tá díomá léirithe ag Conradh na Gaeilge faoin ‘laghdú suntasach’ a rinneadh ar Scéim na nImeachtaí Óige i mbliana. Dúirt an Conradh go bhfuil sé ‘náireach’ nach bhfuil sé d’acmhainn ag Foras na Gaeilge an scéim a mhaoiniú agus go bhfuil ‘géarghá le plean infheistíochta Gaeilge agus Gaeltachta’.
Mhaígh Ard-Rúnaí an Chonartha, Julian de Spáinn go “gcaillfeadh níos mó ná 1,835 duine óg” an deis freastal ar imeachtaí óige Gaeilge taobh amuigh de chóras na scoile i mbliana mar gheall ar an laghdú atá tagtha ar líon na scéimeanna óige a ceadaíodh i mbliana.
“Tá réiteach ar an éagóir seo, áfach, agus plean infheistíochta aontaithe ag breis agus 80 grúpa Gaeilge agus Gaeltachta chun úsáid na teanga a spreagadh i measc an phobail, ach an tacaíocht chuí a fháil ón stát.
“Ní hamháin go gcuirfeadh infheistíocht i bplean phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta borradh dochreidte faoi úsáid na Gaeilge, ach chruthófaí níos mó ná 1,175 post nua mar thoradh ar an infheistíocht chéanna,” a dúirt sé.
Ceadaíodh 74 tionscadal anuraidh, faoi Scéim na nImeachtaí Óige 2015 – 2016, ach níor ceadaíodh i mbliana ach 41 tionscadal. Caithfear €182,880 ar scéim 2016-2017 in áit an €322,360 a caitheadh ar scéim na bliana seo caite, mar gheall ar chiorruithe ar bhuiséad Fhoras na Gaeilge.
Dúirt Cóilín Ó Cearbhaill, Uachtarán Chonradh na Gaeilge gur “ábhar samhnais an dochar leanúnach atá á dhéanamh ar phobal na Gaeilge” de bharr na gciorruithe agus nár mhór anois do rialtais Theach Laighean agus Stormont “an leithcheal i gcoinne earnáil na teanga a chur ina cheart”.
“Tá buiséad Sheachtain na Gaeilge laghdaithe 40%, tá líon na gcampaí samhraidh atá maoinithe ag an bhForas laghdaithe, agus anois is ar éigean go bhfuil sé d’acmhainn ag Foras na Gaeilge mórán níos mó ná leath na scéimeanna óige a ceadaíodh anuraidh a mhaoiniú i mbliana.
“Ní mór don dá Rialtas an leithcheal i gcoinne earnáil na teanga a chur ina cheart, agus éilíonn Conradh na Gaeilge ar an dá Roinn Airgeadais an plean infheistíochta arna aontú ag breis agus 80 grúpa Gaeilge agus Gaeltachta a mhaoiniú láithreach,” a dúirt sé.
Dúirt Príomhfheidhmeannach Fhoras na Gaeilge Ferdie Mac an Fhailigh le Tuairisc.ie gur údar díomá dó gur fhág na ciorruithe atá déanta ar bhuiséad an Fhorais le tamall de bhlianta anuas nach raibh ar chumas na heagraíochta freastal ar an éileamh i measc an phobail ar dheiseanna chun an Ghaeilge a labhairt agus a chur chun cinn.
“Is údar díomá dom go háirithe go bhfuil daoine óga ag cailleadh amach ar dheiseanna an teanga a úsáid mar nach bhfuil na hacmhainní againn na deiseanna sin a chur ar fáil dóibh faoi láthair. Creidim go láidir nach bhfuil aon duine chun an teanga a fhoghlaim idir a naoi a chlog ar maidin agus a cúig a chlog tráthnóna. Caithfear deiseanna eile a chur ar fáil dóibh,” a dúirt Mac an Fhailigh.
www.tuairisc.ie
‘Thar a dlínse’ a bhí an Roinn Oideachais i gcás pholasaí Gaeilge Scoil Lorcáin
Iúil 8, 2016
Cuireadh tús san Ard-Chúirt inniu le cás atá á thabhairt ag Scoil Lorcáin, Gaelscoil i ndeisceart Chontae Bhaile Átha Cliath, i gcoinne na Roinne Oideachais. Tá Scoil Lorcáin ag iarraidh go gcuirfí ar ceal cinneadh a rinne Coiste Achomharc na Roinne go raibh iallach orthu áit a thabhairt do dhalta áirithe, a mheas an scoil nár shásaigh a cumas sa Ghaeilge polasaí iontrála na scoile.
Tugann an scoil tús áite ina polasaí iontrála do pháistí atá á dtógáil le Gaeilge.
Mhaígh abhcóide na scoile, an tUasal Luán Ó Braonáin, nach raibh le déanamh ag an gcoiste ach fíricí an scéil a scrúdú agus glacadh le polasaí iontrála na scoile. Dúirt sé go ndeachaigh coiste na Roinne “thar a dhlínse” nuair a fuair siad locht ar pholasaí na scoile.
Agus a chinneadh á fhógairt ag coiste na Roinne, dúradh nach raibh polasaí Scoil Lorcáin a thugann tús áite do pháistí atá á dtógáil le Gaeilge ag teacht leis an mír i réamhrá pholasaí na scoile, ina ndeirtear go gcuirtear fáilte roimh gach páiste cuma cén cúlra teanga, sóisialta nó creidimh atá aige nó aici.
Dúirt an tUasal Ó Braonáin go raibh sé de cheart ag an Choiste Achomhairc léirmheas a dhéanamh ar an bhuncheist, is é sin, an raibh an páiste in ann an polasaí tosaíochta a chomhlíonadh agus an raibh sí á tógáil le Gaeilge.
Níor chreid Ó Braonáin go raibh an bhuncheist sin freagartha ag coiste na Roinne.
Cháin Colm Ó hOisín, a bhí ag gníomhú thar ceann na Roinne Oideachais, polasaí measúnachta Scoil Lorcáin.
Léigh sé amach sa chúirt torthaí na measúnachta a rinneadh ar an pháiste agus a hathair.
Chinn siad nach raibh athair an pháiste compordach agus é ag labhairt i nGaeilge agus nach raibh rudaí bunúsacha ar nós uimhreacha i nGaeilge agus dathanna i nGaeilge ar eolas ag a iníon. Cheistigh abhcóide na Roinne iontaofacht na measúnachta. Beirt mhúinteoirí a raibh 55 bliain de thaithí múinteoireachta eatarthu acu a bhí i mbun na measúnachta.
D’easaontaigh an tUasal Ó hOisín leis an Uasal Ó Braonáin agus dúirt go raibh sé de cheart ag an Choiste Achomharc polasaí iontrála Scoil Lorcáin a cháineadh mar gur chuid de chur i bhfeidhm an pholasaí a bhí i gceist.
Mhaígh sé go raibh doiléireacht ag baint leis an pholasaí iontrála agus an tuiscint a bhí á baint as an mbrí le ‘páistí atáthar á dtógáil le Gaeilge’. Dúirt sé gur léir gur chreid an coiste go raibh an páiste áirithe seo á tógáil le Gaeilge.
Beidh an cás os comhair na cúirte arís maidin Dé Máirt seo chugainn ag 10:30.
www.tuairisc.ie
Uachtarán na hÉireann ag labhairt ar oideachas lán-Ghaeilge
Meitheamh 27, 2016
Bhí cóisir ar siúl in Áras an Uachtaráin Dé hAoine chun ceiliúradh a dhéanamh ar an nGaeilge agus a bhfuil bainte amach ag pobal na teanga. Labhair an tUachtarán go paiseanta faoin oideachas lán-Ghaeilge, a cuid buanna agus an t-éileamh ollmhór ar scoileanna lán-Ghaeilge. Luaigh sé freisin an dúshlán atá ann scoileanna úra a bhunú sa gcóras reatha.
“Tugaim cuairt go minic ar ghaelscoileanna fud fad na tíre. Ní chuireann sé iontas ar bith orm go bhfuil borradh chomh mór sin tagtha ar líon na nGaelscoileanna nuair a fheiceann tú cé chomh h-éasca is a théann páistí óga i ngleic leis an teanga. Tuigimid uile na buntáistí a théann leis an il-teangachas agus tá méadú ollmhór tagtha ar líon na dtuismitheoir atá ag lorg bhua an dátheangachais, ar a laghad, dá bpáistí.
Is léir go bhfuil éileamh anois ar bhreis meánscoileanna chun go mbeidh deis ag na daltaí bunscoile seo leanacht leo lena gcuid oideachais trí mheán na Gaeilge, agus is ceart agus is cóir go mbeadh an deis sin acu. Tá a fhios agam go bhfuil feachtais ar bun le hiar-bhunscoileanna Gaeilge a bhunú i bPort Laoise, i mBaile an Chollaigh, Corcaigh; i mBaile Átha Cliath 15, i gCill Dara Thuaidh; i gConamara; i Sligeach agus i dTuaisceart Chathair Chorcaí.
Tuigim go bhfuil fadhbanna fós acu siúd atá ag déanamh gach iarracht scoileanna a bhunú chun an éileamh seo a shásamh. Tá an cheist chéanna pléite agam leis an Taoiseach le déanaí, agus d’fhiosraigh mé an bhfuil slite chun na bacanna seo a bhaint ó iarrachtaí phobail éagsúla meánscolaíocht a chur ar fáil trí mheán na Gaeilge. Cé nach bhfuil ról agam féin i gcúrsaí polasaithe oideachais, déarfainn gur easnamh faoi leith é munar féidir leis an Stát oideachas a chur ar fáil trí theanga oifigiúil na tíre.”
Ceistíonn an tUachtarán an tiomantas i leith na teanga
Meitheamh 27, 2016
‘Ceisteanna tromchúiseacha’ le freagairt maidir le toil an Stáit seirbhísí i nGaeilge a sholáthar
Meitheamh 27, 2016
Deir an Coimisinéir Teanga gur “deacair a chreidiúint” go mbeadh ranna rialtais “ag tabhairt le fios nach bhfuil aon riachtanas ann go n-aithneofaí poist a mbeadh inniúlacht sa Ghaeilge ag baint leo”.
Ag trácht dó ar a laghad postanna sa státchóras a aithnítear mar phostanna a bhfuil riachtanas Gaeilge ag baint leo, deir an Coimisinéir go bhfuil “ceisteanna tromchúiseacha” le freagairt “maidir le toil an Stáit seirbhísí ar comhchaighdeán a sholáthar sa dá theanga oifigiúla”.
Deir an Coimisinéir Teanga ina Thuarascáil Bhliantúil don bhliain 2015, a foilsíodh inniu, go bhfuil an cur chuige atá ag ranna Rialtais i dtaobh na teanga “ag dul glan i gcoinne” na Straitéise 20 bliain don Ghaeilge a éilíonn go n-aithneofaí feasta poist le riachtanas Gaeilge i scéimeanna teanga na gcomhlachtaí poiblí.
“Níl sé le brath go fóill go bhfuil an méid seo ag tarlú ar aon bhealach struchtúrtha ná iomlán, in ainneoin go bhfuil breis agus cúig bliana caite ó foilsíodh an Straitéis,” a deir an Coimisinéir Teanga Rónán Ó Domhnaill.
Deir sé go mbeifí ag súil le “ceannaireacht” ó ranna rialtais agus ó na hoifigí “is mó tábhacht sa tír” maidir le seirbhís eiseamláireach a sholáthar in dhá theanga oifigiúla an Stáit.
“Is eol dúinn ar fad nach féidir seirbhísí a sholáthar don phobal i nGaeilge ach amháin nuair a bhíonn dóthain daoine ar fáil chun na seirbhísí sin a sholáthar.
“Is beag is fiú a bheith ag bunú painéil earcaíochta do dhaoine leis an gcumas oibriú i nGaeilge agus i mBéarla mura bhfuil róil straitéiseacha aitheanta ar féidir leis na daoine sin oibriú iontu,” a deir Ó Domhnaill.
Deir an Coimisinéir gur cheart “gníomhófaí anois” chun Acht na dTeangacha Oifigiúla a neartú.
“Is léir ón ardú 6.5% a tháinig ar líon na ngearán agus ón ardú 79% a tháinig ar líon na gcomhairlí a cuireadh ar fáil do chomhlachtaí poiblí, le bliain anuas, gur gá freastal mar is ceart ar na riachtanais teanga atá ag lucht labhartha na Gaeilge agus iad ag lorg seirbhísí Stáit” a dúirt Rónán Ó Domhnaill.
Deir Ó Domhnaill ina thuarascáil bhliantúil “gur chóir go mbreathnófaí ar úsáid na Gaeilge mar chur chuige nádúrtha i dtír a bhfuil dhá theanga oifigiúla aici, seachas mar ualach ar gá freastal air agus de réir cosúlachta gan an toil ná an acmhainn ann sin a dhéanamh”.
Tháinig méadú ar líon na ngearán a cuireadh faoi bhráid Oifig an Choimisinéara Teanga ó 709 sa bhliain 2014 go dtí 755 sa bhliain 2015.
Ó Bhaile Átha Cliath is mó a tháinig na gearáin i mbliana – 40%.
Ón nGaeltacht a tháinig 26% de na gearáin agus ó lasmuigh den Ghaeltacht a tháinig an 74% eile, mar a léirítear sna léaráidí thíos.
www.tuairisc.ie
‘Níl na hacmhainní againn ár ndualgais teanga a chur i bhfeidhm’ – Comhairle Cathrach na Gaillimhe
Meitheamh 27, 2016
Thug Comhairle Cathrach na Gaillimhe, a d’fhógair stádas dátheangach don Ghaillimh níos túisce i mbliana, le fios don Choimisinéir Teanga nach raibh dóthain acmhainní acu chun a dualgais reachtúla teanga a chomhlíonadh.
Mhaígh an Chomhairle go raibh na gealltanais ina scéim teanga “an-sonrach agus go raibh siad insroichte tráth a gcomhaontaithe” ach go raibh “laghdaithe ar a cumas cloí leis an scéim de bharr ualach oibre agus laghdú acmhainní”.
Chinn an Coimisinéir Teanga imscrúdú a dhéanamh anuraidh maidir le teip na Comhairle codanna dá scéim teanga a chur i bhfeidhm.
Mar fhreagra ar chinneadh an Choimisinéara gur sháraigh an Chomhairle Cathrach an dualgas reachtúil teanga atá uirthi, tugadh le fios nach raibh Oifigeach Gaeilge ag an gComhairle “chun maoirseacht a dhéanamh ar fheidhmiú agus ar chur chun cinn” na scéime teanga acu.
Thug lucht na Comhairle le fios go raibh “iarrtha arís agus arís eile” acu ar an Roinn Comhshaoil, Pobail agus Rialtais Áitiúil cead a thabhairt dóibh duine a earcú don phost mar Oifigeach Gaeilge lánaimseartha.
Tá Oifigeach Gaeilge ceaptha ó shin ag an gComhairle.
Le linn an imscrúdaithe, ghéill an Chomhairle nach raibh codanna dá scéim teanga á gcur i bhfeidhm acu agus deirtear i dTuarascáil Bhliantúil an Choimisinéara Teanga go bhfuil iarrachtaí ar bun faoi láthair an scéal a chur ina cheart.
Deirtear i dtuarascáil an Choimisinéara nach raibh na geallúintí ar fad a bhí tugtha ag an gComhairle curtha i bhfeidhm faoin am a cuireadh deireadh leis an imscrúdú ach go raibh “socrú sásúil molta” ag an gComhairle le cinntiú go ndéanfaí amhlaidh.
Sa tuarascáil tagraítear don stádas a shamhlaítear coitianta leis an nGaeilge i gcathair na Gaillimhe.
“Go deimhin, bhí go traidisiúnta agus tá go fóill an Ghaeilge aitheanta go láidir le Cathair na Gaillimhe. Tá ceantar Gaeltachta mar chuid de cheantar feidhme an údaráis áitiúil agus tá an ceantar Gaeltachta is mó sa tír ag luí ar thairseach na cathrach.
“Tá iarrachtaí móra ar siúl sa chathair le stádas agus úsáid na Gaeilge a neartú inti agus tá an Chomhairle Cathrach féin bainteach le cuid de na hiarrachtaí sin. Láidrigh an méid sin tuilleadh fós an riachtanas go bhféachfadh Comhairle Cathrach na Gaillimhe chuige go gcuirfí gach a raibh geallta sa scéim teanga i bhfeidhm go huile agus go hiomlán, gan trácht ar an dualgas reachtúil go ndéanfaí sin.”
Ba í “fírinne an scéil”, áfach, ná gur theip ar an gComhairle a scéim teanga féin a chur i bhfeidhm.
www.tuairisc.ie
Gaelscoil dúnta go luath toisc buairt maidir le sláinte agus sábháilteachta
Meitheamh 27, 2016
