Kids’ Irish language books festival
Feabhra 19, 2013
A CHILDREN’S book and storytelling festival conducted through the Irish language will run in Londonderry UK City of Culture 2013 from March 7-9 as part of Irish Language Week 2013.
The festival aims to inspire a love of books, reading and storytelling in the Irish language among children of all ages.
Féile Bheag na Leabhar begins on Thursday, March 7, with a special storytelling event for children aged between 8 and 11 to celebrate World Book Day.
Donegal storyteller Gearóidín Bhreathnach and Séamas Mac Annaidh are amongst those taking part with the latter hosting a reading and storytelling event for children aged between 5 and 7 which will re-imagine traditional Irish myths and fables for a younger audience.
This event will feature folktales and legends reinterpreted for new listeners and told in the storyteller’s inimitable dramatic style.
The festival closes on Saturday, March 9, with the launch of the beautiful children’s book ‘Déanann Rosie Réidh’ which was written, illustrated and produced by local author Trisha Deery and which will be read in Irish by Cara Ní Mhaonaigh.
Participating children are invited to come dressed for a party like the Rosie Red character who features in the book and hear stories in Irish take part in some fun party activities in the Irish language.
Trisha Deery who wrote and illustrated the book will also be there to join in the celebrations and to do some live drawing with the children!Féile Bheag na Leabhar is organised by Derry City Council in partnership with the Humdinger! Children’s Literature Festival. You can download the full Humdinger! programme from the following link: www.humdingerbookfestival.com.
Throughout the festival an Irish language book-fair featuring the very best in Irish language publishing will be available. All events will take place at Cultúrlann Uí Chanáin.
All events will be delivered in the Irish language. Prior booking is essential for all events as places are limited.
www.londonderrysentinel.co.uk
College rejects call for tougher teacher entry level
Feabhra 19, 2013
A LEADING education college has shot down a proposal to demand higher Leaving Cert grades for primary teaching – saying it would actually cause a drop in standards.
The suggested change is part of wider efforts to improve teacher quality generally, and and so boost literacy and numeracy levels among primary students. But St Patrick’s College, Drumcondra, has come out strongly against it, insisting that rather than improving the standard of trainee teachers, it would have the reverse effect.
The Teaching Council, the watchdog for the profession, has been consulting with interested parties over its plans for revised entry requirements for teaching. The proposal for higher Leaving Cert grades in Irish, English and maths has provoked concerns.
Currently, trainee primary teachers need a minimum of an Irish higher level C3, English higher level D3 or ordinary level C3, and maths D3, at either higher or ordinary level.
Under the proposals, new entrants would need an Irish higher level B, an English higher level B and a maths higher level C or ordinary level A. Entrants to primary teacher training are among the best Leaving Cert performers every year, with a minimum of 470 CAO points. But the council said concerns had been expressed about whether or not all successful applicants to teacher training had adequate levels of literacy and numeracy for the job.
However, St Patrick’s president Dr Daire Keogh said that while some slight amendment to entry requirements might be appropriate, they could not see any reason for a change to the extent proposed. Dr Keogh has warned that the new requirements might lead to a situation where there were not enough school-leavers with the higher grades.
Guarantee
In a submission to the council, he said that among the 2012 entry to St Patrick’s, over half of the students who accepted places would not have met the proposed new entry requirements.
These were students who had a minimum of 470 CAO points – and many with more than 500 points and all falling within the top 15pc of Leaving Cert performers. He said if proposed changes for English, Irish and maths were in place, the college would have had to go to its waiting list in search of students meeting the requirements. But that would mean a lowering of points, with no guarantee that this process would secure the required number of students, he said.
Dr Keogh said the calibre of students entering teacher education was not in question, and a recent report concluded that the academic standard was amongst the highest, if not ‘the’ highest, in the world.
www.independent.ie
“Deis le tapú ag an Rialtas anois sólás a thabhairt do bhuairt Phobal na Gaeltachta”, a deir aoichainteoirí Thóstal na Gaeilge 2013
Feabhra 19, 2013
Is gearr go mbeidh próiseas pleanála teanga á leagan amach i dtrí limistéar Gaeltachta, ach is mór iad na dúshláin agus na constaic a bheidh le sárú ag na grúpaí pobail, dar le hionadaithe ó Ghaeltachtaí ar fud na tíre a labhair ag Tóstal na Gaeilge 2013, a thionól Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge i mBaile Átha Cliath Dé Sathairn, 16 Feabhra 2013.
‘Beart de réir Biathair’ a bhí mar théama an Tóstail i mbliana agus bhí saincheisteanna reatha na Gaeilge idir chamáin ag polaiteoirí, ag saineolaithe sa phleanáil teanga, ag ionadaithe an státchórais, agus ag pobal na Gaeilge le linn trí sheisiún plé a reáchtáladh le linn an Tóstail.
Pléadh na téamaí seo i gcomhthéacs na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge agus thug comhfhreagraí polaitíochta The Irish Times Harry McGee cur síos ar bheartais an Rialtais i leith na Gaeilge ó foilsíodh an Straitéis i mí na Nollag 2010.
I measc siúd a labhair le linn an Tóstail, bhí an Dr Brian Ó Curnáin, Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath; Stiúrthóir Chomhluadar Feargal Ó Cuilinn agus Treasa Ní Mhainín, Príomhfheidhmeannach ar Eagraíocht na Scoileanna Gaeltachta.
Tugadh an deis do Phríomhfheidhmeannach Údarás na Gaeltachta Stiofán Ó Culáin míniú níos soiléire a thabhairt ar a bhfuil beartaithe faoin bpróiseas pleanála teanga agus bhí an deis ag an bpobal ceisteanna a chur air agus ar Chathaoirleach an Údaráis, Anna Ní Ghallachair ag díospóireacht a bhí faoi stiúir príomhláithreoir nuachta TG4 Eimear Ní Chonaola.
Labhair an pleanálaí teanga agus tuismitheoir Aoife Ní Shéaghdha mar gheall ar na ceisteanna praiticiúla atá ag teacht chun cinn i measc phobal na Gaeltachta i gCorca Dhuibhne agus luaigh sí go raibh tacaíocht laghdaithe curtha ar fáil de réir mar a théann leanaí in aois agus de réir mar a mhéadaíonn an líon tí.
Luaigh sí freisin go raibh easnaimh mhóra ó thaobh ócáidí sóisialta do leanaí trí Ghaeilge agus go raibh ceisteanna tromchúiseacha ann maidir le buanú na Gaeilge i measc leanaí gurb í an Ghaeilge a gcéad teanga sna scoileanna Gaeltachta.
Nocht Comhordaitheoir Acadúil ar Choláiste na nDán, na nEolaíochta Sóisialta agus an Léinn Cheiltigh, Ollscoil na hÉireann Gaillimh, Seosamh Mac Donncha an tuairim lom go bhfuil deireadh leis an tuiscint choiteann ar shainmhíniú na Gaeltachta. Dúirt sé nach raibh Gaeltacht againn sa chiall is a bhí ann céad bliain ó shin nuair a labhair formhór na ndaoine an Ghaeilge formhór an ama. Dúirt sé chomh maith nach raibh an saibhreas teanga céanna ag páistí óga Gaeltachta is a bhí ag an nglúin a chuaigh rompu agus thagair sé do na deacrachtaí atá sa chóras oideachais Gaeltachta ceal sainpholasaí oideachais Gaeltachta.
Chuir Príomhfheidhmeannach Eagraíocht na Scoileanna Gaeltachta béim ar pholasaí na Roinne Oideachais agus Scileanna chomh maith agus luaigh sí go mbeidh sí dodhéanta pleanáil teanga a chur i bhfeidhm i gceantair Ghaeltachta gan tacaíocht iomlán na Roinne sin.
Tá athruithe suntasacha i ndán don Ghaeltacht le feidhmiú an phróisis pleanála teanga. Tá fógartha ag Údarás na Gaeltachta go gcuirfear tús leis an bpróiseas pleanála teanga i mbliana. Is é an sprioc atá ag an bpróiseas pleanála teanga ná córas pleanála teanga a fhorbairt chun a chinntiú go mairfidh an Ghaeilge mar theanga pobail agus teaghlaigh sa Ghaeltacht.
Is í seo an chéim is déanaí i bhforbairt an phróisis pleanála teanga ó foilsíodh Acht na Gaeltachta 2012. Luaitear mar chuspóir sa straitéis 20 Bliain don Ghaeilge an líon daoine a labhraíonn Gaeilge sa Ghaeltacht gach lá a ardú 25% roimh 2030.
GAELPORT.COM
Buaiteoirí Scléip 2013 – Amharclann an Axis, Baile Átha Cliath, 18 Feabhra 2013
Feabhra 19, 2013
Scoileanna rannpháirteacha:
- Coláiste Chilliain
- Coláiste Cois Life
- Coláiste de hÍde
- Coláiste Íosagáin
- Gaelcholáiste Reachrann
Ceol nua-aimseartha (aonair):
- Jessica Ní Fhiach, Coláiste Cois Life (sóisear)
- Amy Ní Cholgáin, Coláiste Cois Life (sinsear)
Ceol nua-aimseartha (grúpaí):
- Peirspictíocht, Coláiste Íosagáin (sóisear)
- Na Sliomadóirí Slim Sleamhain agus An Doras Eile, Coláiste Cois Life (sinsear)
Rince cruthaitheach (aonair):
- Jaic Ó Faoláin, Coláiste Cois Life (sóisear)
- Leanne Ní Bhrádaigh, Coláiste Cois Life (sinsear)
Rince cruthaitheach (grúpaí):
- Samhlaíocht, Coláiste Cois Life (sóisear)
- Beo le Ceol, Coláiste de hÍde (sinsear)
Rogha na Moltóirí:
- An Tromluí, Gaelcholáiste Reachrann (sinsear)
Comhghairdeas le gach éinne a ghlac páirt, tá súil againn gur bhain sibh ard-taitneamh as an lá (is cinnte gur bhain an fhoireann agus na moltóirí!) agus go bhfeicfimid san Axis arís sibh ar an 9 Márta don chraobh ceannais.
Doire le Féile Bheag na Leabhar a cheiliúradh
Feabhra 15, 2013
Beidh Féile Bheag na Leabhar – an chéad fhéile leabhar agus scéalaíochta do pháistí – ar siúl i nDoire Cholm Cille ón 7ú go dtí an 9ú Márta mar chuid de Sheachtain na Gaeilge 2013.
Is é is cuspóir leis an fhéile ná suim i leabhair, léitheoireacht agus scéalaíocht na Gaeilge a spreagadh i measc páistí óga.
Cuirfear tús leis an fhéile ar an Déardaoin 7ú Márta le himeacht speisialta scéalaíochta do pháistí ó 8 – 11 bliana d’aois le Gearóidín Bhreathnach (Gearóidín Neidí Frainc) sárscéalaí agus amhránaí clúiteach as Gaeltacht Rinn na Feirste. Déanfaidh Gearóidín Lá Domhanda na Leabhar a cheiliúradh agus beidh deis ag páistí a fhreastlaíonn ar an lá an leabhar is fearr leo a thabhairt go dtí an t-imeacht agus plé a dhéanamh leis an aoíscéalaí agus le páistí eile ar an dóigh a ndeachaigh an leabhar i bhfeidhm orthu.
Ar an Aoine 8ú Márta beidh an scríbhneoir agus scéalaí iomráiteach Séamas Mac Annaidh ag athshamhlú finscéalta agus fabhalscéalta traidisiúnta Gaelacha do pháistí ó 5 – 7 bliana d’aois. Inseoidh an scéalaí seanscéalta agus miotais ina stíl uathúil féin leis an bhéim ar scéalaíocht trí dhrámaíocht. Beidh deis ag páistí dul i dteagmháil le traidisiúin bhéil na nGael trí cheird na scéalaíochta.
Críochnaíonn an fhéile ar an Satharn 9ú Márta le seoladh an leabhair ‘Déanann Rosie Réidh’ a scríobhadh agus a maisíodh ag an scríbhneoir áitiúil Trish Deery. Ceiliúrfar seoladh an leabhair le cóisir pháistí agus le léitheoireacht ón leabhar féin leis an scéalaí agus ealaíontóir áitiúil Cara Ní Mhaonaigh a chuirfidh beocht agus beatha sa scéal do chluasa óga sa lucht éisteachta. Beidh scríbhneoir agus maisitheoir an leabhair, Trish Deery, i láthair ar an lá le páirt a ghlacadh agus le líníochtaí a dhéanamh beo!
Tá Féile Bheag na Leabhar á heagrú ag Comhairle Cathrach Dhoire i gcomhar leis an Humdinger! Children’s Literature Festival agus tá sí cómhaoinithe ag Foras na Gaeilge agus an Chomhairle Chathrach. Is féidir clár iomlán Humdinger! a íoslódáil ón nasc seo: www.humdingerbookfestival.com.
I rith na féile beidh Aonach Leabhar Gaeilge ar fáil ag a mbeidh rogha agus togha na bhfoilseachán is fearr Gaeilge.
Beidh gach imeacht ar siúl ag Ionad Ealaíon An Croí ag Cultúrlann Uí Chanáin. Reáchtáilfear gach imeacht trí mheán na Gaeilge amháin. Ní mór cur in áirithe mar go mbeidh áiteanna teoranta.
Tuilleadh eolais: Pól Ó Frighil, Oifigeach Gaeilge, Comhairle Cathrach Dhoire, T: 028 71376 579 nó seol ríomhphost chuig gaeilge@derrycity.gov.uk.
Gearóidín Bhreathnach
Is as Rinn na Feirste i nGaeltacht Thír Chonaill í Gearóidín Bhreathnach nó Gearóidín Neidí Frainc mar is fearr aithne uirthi. Chaith a hathair a shaol ag scéalaíocht agus a athair roimhe agus tá ceird na scéalaíochta go smior inti féin. Bhuaigh sí an comórtas is mó sean-nóis, Corn Uí Riada ag an Oireachtas sa bhliain 1996 agus tá leabhar do pháistí dar teideal Cathal Coinín agus Cairde Beaga Eile foilsithe aici.
Séamas Mac Annaidh
Is scéalaí, scríbhneoir agus staraí é Séamas Mac Annaidh ó Chontae Fhear Manach. Tá sé úrscéal agus dhá chnuasach ghearrscéalta scríofa aige. Chuir sé sraith teilifíse le haghaidh páistí, An tÁiléir Draíochta, i láthair ar BBC Thuaisceart Éireann. Bhí Séamas ina scríbhneoir cónaitheach in Ollscoil na Banríona/Ollscoil Uladh 1989-1991; in Ollscoil na Gaillimhe 2007-2009 agus le Comhairle Cheantair Fhear Manach 2008-2010.
Cara Ní Mhaonaigh
Rugadh Cara Ní Mhaonaigh nó Cara Parc (ainm ardáin) sa bhlian 1981 i nDoire.
D’fhreastail sí ar Bhunscoil Bhaile Stíl nó Bunscoil Cholmcille mar a thugtar ar an scoil anois. Chuaigh sí go Londain nuair a bhí sí 18 mbliana d’aois áit a ndeachaigh sí go hOllscoil Ealaíon Camberwell le staidéar a dhéanamh ar na healaíona agus ansin go Coláiste Ealaíon agus Dearaidh Central Saint Martins le staidéar a dhéanamh ar an Fhaisean. Is ceoltóir í fosta a cheol gigeanna ag Féile Glastonbury, Secret Garden Party agus Lovebox. Faoi lathair, tá sí ag obair leis an ealaíontóir Rita Duffy ar thionscnamh ealaíne Shirt Factory a ndéanfaidh taifead ar thaithí na mban a d’oibrigh sna monarchana léinteoireachta i nDoire.
Scrúduithe TEG 2013: DÁTAÍ & IONAID
Feabhra 15, 2013
Beidh Scrúduithe TEG 2013 ar siúl sna hionaid seo:
- An Spidéal
- Béal Feirste
- Caisleán an Bharraigh
- Cill Airne
- Cill Chainnigh
- Corcaigh
- Leitir Ceanainn
- Luimneach
- Má Nuad Páras
- Prág
- Nua Eabhrac
- Ottawa
- Toronto
- B2 20 Aibreán 2013*
- B1 27 Aibreán 2013
- A2 11 Bealtaine 2013
- A1 25 Bealtaine 2013
*Glactar le Leibhéal B2 mar cheann de na critéir iontrála do chúrsaí sa bhunmhúinteoireacht sna coláistí Oideachais agus Coláiste Hibernia.
Is é an dáta deiridh d’iarratais ar scrúduithe TEG ná 21 Márta 2013.
Tuilleadh eolais: http://www.teg.ie/gaeilge/ioc_ar_line.htm
Dírigh ar do chumas labhartha! PÁIRTCHREIDIÚINT AR FÁIL
Tá páirtchreidiúint ar fáil den chéad uair i mbliana do dhaoine gur mhaith leo an scrúdú cainte amháin a dhéanamh. Mar sin, beidh dhá rogha ag iarrthóirí 2013:
Scrúdú iomlán TEG a dhéanamh in Aibreán/Bealtaine agus creidiúint iomlán a fháil;
NÓ An scrúdú cainte amháin a dhéanamh in Aibreán/Bealtaine agus páirtchreidiúint a fháil.
Beidh foireann TEG sásta scrúduithe cainte a reáchtáil ag amanna eile i rith na bliana do ghrúpaí in ionaid ar fud na tíre. Cuir glaoch ar (01) 708 6417.
Ócáid do theaghlaigh: Seachtain na nInnealtoirí: Fíorú Aislingí
Feabhra 15, 2013
Lá Teaghlaigh i gColáiste na Tríonóide
Satharn 2ú Márta, 2013
Fíorú Aislingí mana seachtain na nInnealtóirí i mbliana – toisc gurbh é sin a dhéanann innealtóirí – samhlaíocht a mheascadh le eolaíocht agus iarracht a dhéanamh domhan níos fearr a thógáil.
Sprioc Seachtain na nInnealtóirí deis a thabhairt do dhaoine óga an méid a dhéanann innealtóirí a chlos agus a fheiceáil ó na hinnealtóirí féin.
Tabharfaidh an ócáid seo deis duit gléas leictreach a thógáil tú féin san Makeshop; foghlaim conas is féidir guth a thabhairt do ríomhaire is dtreo is go mbeidh Gaeilge aige, agus triail a bhaint as é a chuir ag caint; fáil amach conas a thomhaiseann innealtóirí an talamh chun bóthar nó foirgneamh a leagan amach; conas fómhair fuinnimh a bhaint ón ngaoth – agus na heachtraí sa Mhata a thug na huirlis dúinn chun na haislingí seo a chuir i gcrích.
Eagraithe ag Comhluadar i bpáirt le Oifig na Gaeilge, Coláiste na Tríonóide, agus An Roth, Cumann na nInnealtóirí. Tá an imeacht seo dírithe ar an aoisghrúpa 8 – 15.
Sonraí féach: http://aonghus.blogspot.com/2013/02/seachtain-na-ninnealtoiri-fioru-aislingi.html
Chun áit a chuir in áirithint gabh i dteagmháil le:
Nicole Ní Cheallaigh
Comhluadar
imeacht@comhluadar.ie
(01) 4789191
Is gá do thuismitheoir a bheith i bhfochair na daoine óga.
Aonghus Ó hAlmhain
087 954 35 50
€15,000 ar fáil do thionscnaimh pobail Gaeilge
Feabhra 15, 2013
Tá sé fógartha ag Rith Teo inniu go bhfuil ciste de €15,000 a chur ar fáil ag an chomhlacht do ghrúpaí pobail nó coistí atá ag cur tionscnaimh Ghaeilge chun cinn.
Ba fhéile náisiúnta a bhí i Rith 2012 a mheall 27,000 le páirt a ghlacadh in ollrith sealaíochta a bhí ar siúl ón 8-17 Márta 2012 thar chúrsa 700km, ó Gaoth Dóbhair go Inis Mór, Árann. Tá an maoiniú seo, atá bunaithe ar bhrabús ó Rith 2012, a chur ar fáil do na pobail a ghlac páirt i Rith 2012 ó cheann ceann na tíre.
Chuir Cathaoirleach Ciste Rith, Lorcán Mac Gabhann in iúl gurb é seo an chéad uair gur éirigh le Rith Teo scéim deontais a fhógairt agus go bhfuil sé dóchasach go gcuirfidh Rith 2014 go mór le luach na scéime amach anseo
Chuir an tUas Mhic Gabhann in iúl “Is cúis áthais do Choiste Rith go bhfuil muid in ann €15,000 a chuir ar fáil don phobal le tacú le h imeachtaí agus gníomhaíochtaí Gaeilge a eagrú. Fáilteofar roimh iarratais i nGaeilge do thionscnaimh atá teangalárnaithe, ach go háirithe ó ghrúpaí ar bheagán maoinithe.”
Tá tuilleadh eolais agus foirmeacha iarratais ar fáil ar www.rith.ie/deontas agus caithfidh iarratais a bheith istigh roimh 24 Márta 2013.
Fás teoranta seachas gluaiseacht ag an ghaelscolaíochta ó Thuaidh?
Feabhra 15, 2013
Tá sé ráite ag Seamus Mac Seáin, duine de lucht Bhóthar Seoighe a bhunaigh an chéad bhunscoil lánGhaeilge ó Thuaidh in 1971 nach bhfuil ag éirí le Comhairle na Gaelscolaíochta (CnaG) gníomhú de réir na n-achmhainní a bhronn an rialtas uirthi agus gur cheart go mbeadh “i bhfad níos mó scoileanna bunaithe faoin am seo.”
Dar leis an ghníomhaire teanga clúiteach Mac Seáin, d’éirigh i bhfad níos fearr le hiarrachtaí Ghaeloiliúint, grúpa neamhspleách oideachais, thar thréimhse deich mbliana sna 90í ná mar a d’éirigh le CnaG ó shin.
Tharraing Mac Seáin aird ar na 15 bhunscoil agus na cúig aonad a bhunaigh Gaeloiliúint ó 1991-2000 agus é seo déanta “ar i bhfad níos lú acmhainní.” Tháinig CnaG chun cinn mar thoradh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta, le comhordú a dhéanamh ar an Ghaelscolaíocht sna Sé Chontae, cúram a bhí ag Gaeloiliúint go dtí sin.
“Cé go bhfuil a thrí oiread daoine ag obair le Comhairle na Gaelscolaíochta, ní dheachaigh siad i bhfeidhm ar an ghaelscolaíocht mar a bheinn ag súil.
“Is de bharr easpa monatóireachta agus iniúchta nár baineadh amach na cuspóirí a bhí de dhualgas orthu a bhaint amach i mo thuairim-se. Tá fócas nua atá de dhíth ar CnaG bunaithe ar fhorbairt scoileanna nua,” ar seisean.
“Bhí mé ariamh den bharúil go gcaithfeadh 60 bunscoil ar a laghad a bheith sna Sé Chontae le go mbeadh an meas criticiúil againn leis an Ghaelscolaíocht a dhéanamh buan. Tá sé ag baint i bhfad barraíocht ama an meas criticiúil sin a bhaint amach,” a dúirt Mac Seáin.
De réir figiúirí CnaG, tá 3, 393 páiste cláraithe in 28 bunscoil lánGhaeilge agus seacht n-aonad Gaeilge (atá ag feidhmiú taobh istigh de bhunscoileanna Béarla), sna Sé Chontae faoi láthair.
Tá ardú 1,081 tagtha ar líon na ndaltaí atá ag freastal ar bhunscoileanna lánGhaeilge agus ardú 358 ar líon na ndaltaí atá ag freastal ar ‘aonaid’ Ghaeilge ag leibhéal bunscoile le deich mbliana anuas.
Maíonn an Dr. Gabrielle Nic Uidhir, bunaitheoir Ghaeloiliúint, atá anois ina léachtóir sa choláiste oiliúna, Coláiste Mhuire, go bhfuil forbairt straitéiseach na Comhairle ag dul i bhfeidhm ar bhealach leanúnach ar an ghaeloideachas ó Thuaidh.
“Ní féidir a bheith ag súil leis an bhorradh céanna is a chonaic muid ag an tús. Tá níos mó teaghlach ag roghnú na gaelscolaíochta agus tá daoine ag tacú leis an scoileanna atá ann,” ar sí.
Dar le Nic Uidhir, tá gaelscoileanna ag leathnú amach ó na cathracha chuig na ceantracha tuaithe le roinnt blianta anuas agus tá ‘fás teoranta ach leanúnach’ ar an ghaeloideachas sna Sé Chontae.
I ráiteas a chuir Micheál Ó Duibh, Príomhfheidhmeannach Chomhairle na Gaelscolaíochta, chuig Gaelscéal, dúirt sé go bhfuil an “mórfhás faoi ghaelscoileanna a tharla ar feadh na 80í agus 90í ag leanúint ar aghaidh sna 2010í” agus go bhfuil CnaG ag obair chun 88 gaelscoil (idir leibhéal naíscoile, bunscoile agus iarbhunscoile) a bheith bunaithe faoi 2020, má leanann an fás.
“Tá Comhairle na Gaelscolaíocht ag obair chuige go mbeidh áit mar is ceart ag an Ghaelscolaíocht ar bhord stiúrtha ÚSO agus ag féachaint chuige go mbeidh struchtúr cuí ann san údarás úr le riar mar is ceart a dhéanamh ar earnáil na Gaelscolaíochta, ar phleanáil ceantair agus ar fhorbairt na hiarbhunscolaíochta chomh maith.”
Dar le Janet Muller, Príomhfheidhmeannach de chuid Phobal, scáth eagras Gaeilge ó Thuaidh, a bhí ar bhord Chomhairle na Gaelscolaíochta “cruthaíonn na figiúirí go bhfuil fás ar an Ghaelscolaíocht, cinnte, ach, go dtaispeánann siad cé chomh fadálach is atá luas an fháis le deich mbliana anuas, agus cé chomh teoranta is atá na féidearthachtaí aistrithe ó leibhéal na bunscolaíochta go leibhéal na hiarbhunscolaíochta.”
Creideann Muller go caithfidh an Roinn Oideachais amharc go cúramach anois ar na bealaí a comhlíonann sí a cuid dualgas a leagadh síos i gComhaontú Aoine an Chéasta maidir leis an Ghaelscolaíocht ‘a spreagadh agus a éascú’.
Measann Feargal Mac Ionnrachtaigh, as an eagraíocht Forbairt Feirste go bhfuil forbairt agus inmharthanacht na Gaelscolaíochta ó Thuaidh go fóill ag brath ar dhíograiseoirí logánta a bhíonn ag obair ón bhun aníos.
‘Bíodh is go bhfuil stádas reachtúil ag an ghaeloideachas ó 2000 is léir go bhfuil géarghá le straitéis fheachtasaíochta éifeachtach le dul i ngleic leis an mhoilleadóireacht agus doicheall i dtaobh aitheantais, forbairt curaclam agus acmhainní oideachasúil go fóill,” a dúirt Mac Ionnrachtaigh.
Go dtí seo, tá meánscoil lán-Ghaeilge amháin agus ceithre shruth meánscoile ó Thuaidh. Beidh anailís i nGaelscéal ar fhás na gaelscolaíochta ag leibhéal meánscoile an tseachtain seo chugainn.
www.gaelsceal.ie
Mayor praises Dungannon for minding its (Irish) language
Feabhra 15, 2013
DUNGANNON Mayor Phelim Gildernew has paid tribute to the impassioned work of teachers, the voluntary sector, and Irish language officers in making the local district one of the most proficient in Irish speaking in Northern Ireland.
The native language is in such fine fettle that Dungannon district now boasts the second highest proportion of Irish speakers in Northern Ireland. Almost one in five local people claim to speak some Irish (18 percent), second only to the Newry and Mourne District at 20%. Dungannon’s Irish Language Officer Seamus Kilpatrick said the extent of the language renaissance was due to the school system.
“While Gaelscoileanna have recently been to the fore in raising awareness of the educational advantages of second language acquisition at an early age, there has been a long tradition in the Dungannon area of Irish language promotion at secondary education level and of voluntary work in the community.
“That a relatively high percentage of people in the Dungannon district (6.7%) can speak, read and write the language suggests that levels of fluency in the language remain high after students have completed their formal education.
“However, that a similar percentage (6.59%) were returned as having an understanding of the language but not to the extent of speaking it may be a tribute to the impact of the Irish language media in maintaining a profile for the language when schooldays have finished.”
Celebrations are planned to highlight Dungannon’s rich Irish language traditions during this year’s St Patrick’s Festival. Mr Kilpatrick said: “The role of the voluntary sector will be celebrated during Seachtain na Gaeilge, around the St Patrick’s Day festival with a celebration of the part that local branches of the Gaelic League have played in encouraging children to develop an interest in the language; providing classes, giving scholarships to go to the Gaeltacht and establishing Irish language youth clubs.
“A similar support network for adults was provided over the years by the voluntary sector as represented by Comhaltas Uladh and the seed for a range of activities – music, drama and dancing – was planted to give opportunities to use the language outside of the classroom and encouraging its use as a community language and not just as a school subject.
“The recognition achieved for the language in the Good Friday and St Andrew’s Agreements has meant that its status has changed at official level in Ireland, the UK and in the EU. Increasing numbers are declaring Irish as the language of choice for their homes.
“These percentages are not yet at the same level as those for the 1911 census, when the language could be seen to enjoy an unbroken presence back to the time of St Patrick and beyond. But the number is rising. This new bilingualism is yet another indicator that the monolingual household is no longer the norm in 21st century Europe.
Mayor Councillor Phelim Gildernew said: “As a Council we are committed to the promotion of both the Irish Language and Ulster Scots.
“To this end in 2007 with neighbouring Cookstown we appointed an Officer to drive the initiative forward.
“During these six years the development of the Irish language has grown from strength to strength throughout the Borough and I am delighted that this is reflected in the census statistics with Dungannon being placed third for fluency and knowledge of the Irish language.
“I am delighted with these statistics which pay tribute to the schools and organisations who strive to keep the Irish language alive and relevant to up and coming generations.”
www.tyronetimes.co.uk
