Scoláirí ag seasamh in éadan cibearbhulaíochta
Eanáir 13, 2015
Tá dhá fhíseán le hagallaimh iontu mar chuid den scéal seo le fáil ar http://www.meoneile.ie/ailt/scol%C3%A1ir%C3%AD-ag-seasamh-in-%C3%A9adan-cibearbhula%C3%ADochta#.VLTf6SusVZg
De réir staitisticí de chuid an ISPCC agus an NSPCC, déantar cibearbhulaíocht ar 20% de dhaltaí scoile. Bliain i ndiaidh bliana tá ardú ag teacht ar líon na bpáistí agus déagóirí a ndéantar tromaíocht orthu, rud nach mbaineann le hÉirinn amháin ach gur fadhb dhomhanda í.
Tá sé foilsithe ag an NSPCC gur chuir níos mó ná 45,000 páiste scairt ar ‘Childline’ anuraidh de bharr tromaíochta a bhí á déanamh orthu agus go mbíonn 16,000 duine as láthair ón scoil gach bliain.
Cad chuige a bhfuil meadú ag teacht ar na figiúirí seo?
Tá cuid mhór eagraíochtaí agus carthanachtaí a bhíonn ag plé leis an aos óg ag cur cuid den locht ar dhaoine ag baint mí-úsáide as suíomhanna meáin shóisialta, nó cibearbhulaíocht.
Sa tuairisc atá eisithe ag an NSPCC, tá sé ráite gur tháinig meadú suas le 87% ar chibearbhulaíocht le dhá bhliain anuas.
Ní féidir na staitisticí a shéanadh agus taobh thiar d’achan staitistic tá fíordhuine agus a scéal pearsanta féin.
Bhí deis ag Meon Eile labhairt le scoláire de chuid Ardscoil Naomh Pól i gCo. Ard Mhacha, atá i mbun feachtas frith-bhulaíochta.
Tá dúshlán mór roimh scoileanna agus tuismitheoirí dul i ngleic leis an fhadhb seo.
Thug Meon Eile cuairt ar Phobalscoil Ghaoth Dobhair le níos mó a fhoghlaim faoin fhadhb.
Labhair muid le Príomhoide na scoile, Noel Ó Gallachóir, faoin chinéal bulaíochta a thig a dhéanamh ar dhuine agus faoi na comharthaí ar chóir amharc amach fana gchoinne má tá duine ag fulaingt de bharr bulaíochta.
Labhair muid fosta le daltaí a rinne tionscnamh faoi bulaíocht cibir agus faoin dóigh a gcuireann sé isteach ar dhuine.
www.meoneile.ie
Míshastácht le heaspa moltóirí le Gaeilge ag Eolaí Óg BT
Eanáir 13, 2015
Tá a míshástacht léirithe ag tuismitheoirí, múinteoirí agus daltaí scoileanna lán-Ghaeilge faoin gcóras moltóireachta a bhí i bhfeidhm ag Taispeántas an Eolaí Óig BT a reáchtáladh i mBaile Átha Cliath ag tús na míosa.
Bíonn roinnt mhaith scoileanna lán-Ghaeilge agus scoileanna Gaeltachta i láthair ag an gcomórtas eolaíochta gach uile bhliain.
Thug múinteoirí eolaíochta agus tuismitheoirí le fios do Tuairisc.ie nach bhfuil siad sásta go mbíonn ar dhaltaí a dhéanann tionscnaimh i nGaeilge a gcuid oibre a mhíniú uaireanta i mBéarla do mholtóirí an chomórtais.
Dúirt urlabhraí ó Taispeántas an Eolaí Óig BT go ndéantar gach iarracht moltóir le Gaeilge a chur ar fáil do scoileanna Gaeilge agus go bhfuil gach iarrathóir ar ‘comhchéim’ ó thaobh na moltóireachta de. Dúirt sí, áfach, gurb é an Béarla “teanga idirnáisiúnta na heolaíochta” agus gurb in an fáth a n-iarrtar ar dhaltaí a dtionscnamh a mhíniú i mBéarla “ó am go chéile”.
Mhínigh Fionnuala Nic Giolla Bháin, atá ag múineadh na heolaíochta i nGaelcholáiste an Phiarsaigh, scoil nua i mBaile Átha Cliath, na deacrachtaí a bhíonn ag daltaí scoileanna Gaeilge agus tionscadail á míniú i mBéarla acu, dar léi.
“Tá éagóir éigin á déanamh ar na daltaí i mo thuairimse agus tuigim gurb í an eolaíocht an rud is tábhachtaí agus gurb í an eolaíocht an rud a bhfuiltear ag déanamh moladh air agus is ollúna agus léachtóirí iad na moltóirí den chuid is mó; tuigim go bhfuil sé deacair teacht ar dhaoine le Gaeilge ach níl sé sásúil, tá na daltaí tar éis an-chuid oibre a dhéanamh ar na tionsnaimh go hiomlán as Gaeilge agus tá na téarmaí ar fad as Gaeilge acu.”
Luann Nic Giolla Bháin mar shampla den ‘éagóir’ seo teideal an tionscnaimh ag cailíní a scoile féin.
“An teideal a bhí ar thionscnamh mo chailíní anseo ná ‘Craobh Ginealaigh de Thréithe Feinitíopacha’ agus an Béarla atá air sin ná ‘Pedigree Charts of Phenotypic Traits’. Ní raibh na téarmaí Béarla ar eolas ag mo chailíní, bhí an obair ar fad déanta i nGaeilge, agus bhí orainn cúpla lá a chaitheamh roimh an Eolaí Óg ag foghlaim na dtéarmaí Béarla agus ba thrua é gur chaith muid é sin a dhéanamh.
“Níl se féaráilte ar shlí. Níl ag fhios agam ar fiú tionscnamh Gaeilge a chur ann mura bhfuil na moltóirí in ann iad a mheas i gceart,” a dúirt sí.
Chuir Coláiste Pobail Osraí isteach ar an gcomórtas i mbliana le trí thionsnamh agus iad faoi stiúir an mhúinteora eolaíochta Lughaidh Ó Néill.
“Bhí trí thionscnamh againn agus mar sin bhí deichniúr moltóirí ag breathnú orthu. Bhí trí ghrúpa de mholtóirí ann, ceathrar, triúr agus triúr. Bhí duine amháin le Gaeilge i measc an cheathrair, bhí giota beag Gaeilge ag duine den chéad triúr agus ansin bhí an triúr eile gan éinne acu le Gaeilge,” a mhínigh an Néilleach.
In aineoinn go raibh grúpaí moltóireachta ann agus gan éinne le Gaeilge iontu, níor mheas an Néilleach go raibh a dhaltaí faoi mhíbhuntáiste mar gheall ar a rogha teanga.
Ba mhó a imní faoin rian a d’fhágfadh a leithéid de chur chuige ar na daltaí dá mbraithfidís go mbeadh orthu ábhar a tionscadail a aistriú go Béarla.
“Tá cuid mhór duaiseanna buaite againn, mar sin ní bheinn róbhuartha faoi sin ach an rud is measa faoi ná na daltaí féin. Bíonn roinnt acu ag iarraidh go mbeadh an rud dátheangach mar gheall go mbíonn siad buartha nach dtuigfí é ach cuireann muid brú orthu é a dhéanamh i nGaeilge. I mbliana, ag teacht ar ais [dóibh], bhí an-díomá orthu.
Bhí díomá ar chuid dá dhaltaí i mbliana, dar leis an múinteoir eolaíochta ó Choláiste Pobail Osraí.
“Chuaigh an t-uafás oibre isteach ann, sa leabhrán, agus mura mbraitheann siad go bhfuil an leabhrán á léamh, bíonn sé díomách dóibh, go háirithe mura mbuann siad tada agus braitheann siad nach ndearnadh ach leathamharc ar an rud.
“Tá a fhios ag an Eolaí Óg ó mhí Mhéan Fómhair nó mí Dheireadh Fómhair go mbeidh togra Gaeilge ag teacht chucu; níl mórán leithscéal acu gan moltóirí a bheith ar fáil le freastal ar na tionscadail Ghaeilge agus bíonn slam mór tograí Gaeilge thuas ann,” a dúirt sé.
Dúirt an Néilleach le Tuairisc.ie nach gceapann sé go bhfuil mórán iarrachta á dhéanamh ag lucht eagair an Eolaí Óig ó thaobh na Gaeilge de.
“Ní bhíonn an fhoirm iarratais i nGaeilge, bíonn an fhoirm iarrtais i mBéarla. Tá bosca ann le ticeáil “an bhfuil an tionscadal i nGaeilge nó i mBéarla” agus is féidir é sin a thiceáil. Cheapfainn nach ndéanann siad mórán iarrachta.
“An deacracht atá ann ná má tá na daltáí féin ag ceapadh go gcaithfeadh siad aistriú go Béarla ar mhaithe le moltóirí, ní sé sin idéalach. Ní bheidis muiníneach nó bródúil as a dteanga. Goilleann sé ar na daltaí nuair a fheiceann siad nach bhfuil moltóirí ar fáil a thuigeann an méid atá déanta acu,” a dúirt sé.
Dheimhnigh urlabhraí an Eolaí Óig le Tuairisc.ie go bhfuil Gaeilgeoirí i measc na moltóirí agus mhaígh sí go mbíonn iarrthóirí Gaeilge ar comhchéim le hiarrthóirí Béarla.
Dúirt sí go ndéantar gach iarracht moltóir le Gaeilge a chur ar fáil do scoileanna Gaeilge. Dúirt sí, áfach, gurb é an Béarla “teanga idirnáisiúnta na heolaíochta” agus gurb in an fáth a n-iarrtar ar dhaltaí a dtionscnamh a mhíniú i mBéarla “ó am go chéile”.
“However, English is the international language of science, so occasionally students will be asked to translate for the judge. All projects are given equal consideration by the judging panel,” a dúirt an t-urlabhraí.
Tá duais speisialta ann, a ndéanann Foras na Gaeilge urraíocht air, don tionscnamh is fearr i nGaeilge. Ba í Aoibhín Ní Fhionnagáin as Coláiste Oiriall i Muineachán a ghnóthaigh an duais sin i mbliana dá tionscnamh “Suirbhé de lámhscríbhneoireacht ag déanamh comparáide idir dochtúirí agus gnáthdhaoine.”
Ní chuirtear aon chúrsa ollscoile san eolaíocht ar fáil trí mheán na Gaeilge. Fágann sé sin go mbíonn ar dhaltaí Gaelscoile agus Gaeltachta iompú ar an mBéarla nuair a thosaíonn siad ar an tríú leibhéal. Dúirt Nic Giolla Bháin nach in le rá gur ceart an teagasc ar fad a dhéanamh trí Bhéarla.
“B’fhéidir nach leanfaidh na daltaí seo ar aghaidh chuig eolaíocht ag an tríú leibhéal. Níor cheart go mbeadh orthu gach rud a fhoghlaim trí Bhéarla. Cinnte, leis an eolaíocht, tugaimse anois is arís an téarma Béarla mar tuigim go dteastóidh sé uathu ach nuair atáthar ag plé leis an Eolaí Óg, táthar dírithe ar an tionscnamh sin amháin agus níor chóir go mbeadh ort é a fhoghlaim i mBéarla. Is obair sa bhreis í,” a dúirt Fionnuala Nic Giolla Bháin.
Tá comórtas an Eolaí Óig á reáchtáil ó bhí 1963 ann. Chuir 4,616 dalta ó 367 scoil 2,077 tionscnamh faoi bhráid na moltóirí i mbliana – an méid is mó riamh i stair an chomórtais – agus is iomaí scoil lán-Ghaeilge a bhí san iomaíocht. Fuarthas iarratas isteach ó gach aon chontae sa tír ach amháin Fear Manach agus Ard Mhacha.
www.tuairisc.ie
Acmhainní oiriúnach d’Aistear ar fáil ó Nexus
Eanáir 12, 2015
Cuireann an comhlacht Nexus acmhainní don churaclam Aistear ar fáil. Ina measc, tá foireann tógála, spraoi domhan beag agus eile.
Cuireann siad raon iomlán d’acmhainní don uimhearthacht, litearthacht, ealaíon agus ceardaíocht ar fáil chomh maith.
Gheobhaidh tú tuilleadh eolais ar www.nexus-euro.ie
Fón: Terri Daly ar 0872382352 nó Audrey ní Fhloinn ar 0864428790
Ríomhphost: tdaly161@nexus-euro.co.uk
Cead tugtha d`fhorbairt Ghaelscoil Thomais Daibhis i Mala
Eanáir 12, 2015
Scéal iomlán ag: www.independent.ie
Folúntas: Cúntóir Riachtanas Speisialta i nGaelcholáiste Phort Láirge
Eanáir 12, 2015
Spriocdháta: 23ú Eanáir 2015
Sonraí ar www.educationposts.ie.
Ainmniúchán do Bhord an Údaráis Oideachais úir
Eanáir 12, 2015
Iarradh ar Chomhairle na Gaelscolaíochta duine fóirsteanach a ainmniú don Údarás Oideachais úr le leas na scoileanna Gaeilge a sheasamh. Tá CnaG ag iarraidh ar dhaoine a bhfuil na scileanna agus an taithí cuí acu spéis sa ról tábhachtach seo a léiriú.
Beidh réimse ardscileanna de dhíth ar an té a ainmneofar, ina measc:
• Taithí agus saineolas i réimse an ghaeloideachais;
• Tuiscint leathan ar cheisteanna oideachais a bhaineann le hobair an Údaráis Oideachais;
• Ard-scileanna cumarsáide, idirphearsanta agus abhcóideachta;
• Taithí ag feidhmiú ar Bhord (nó a chomhmhacasamhail) in eagraíocht san earnáil phoiblí, phríobhaideach, dheonach nó phobail; sin nó/agus taithí phroifisiúnta ar leibhéal na bainistíochta shinsearaí.
Iarrann Comhairle na Gaelscolaíochta ar dhaoine ar spéis leo an ról seo teagmháil a dhéanamh linn más mian leo go rachadh a n-ainm chun tosaigh don ainmniúchán. Iarrtar ort léiriú spéise a chur in iúl d’oifig na Comhairle. Ag an phointe seo níltear ag iarraidh ach do shonraí teagmhála. Is féidir teagmháil a dhéanamh linn fríd ríomhphost (eolas@comhairle.org) nó ar an ghuthán (9032-1475). Cuirfear tuilleadh eolais chugat níos faide anonn.
Is gá do CnaG an t-ainmniúchán a chur chuig an Roinn Oideachais faoi 30ú Eanair 2015. Iarrtar ort teagmháil a dhéanamh leis an Chomhairle roimh mheán lae ar 15ú Eanáir.
Moltar do dhaoine ar spéis leo a n-ainm a chur chun tosaigh scrúdú a dhéanamh ar leabhrán ainmniúcháin na Roinne Oideachais: Ceapachán Chomhaltaí chuig Bord an Údaráis Oideachais Ainmnithigh Leasa Ionadaíochta. Cliceáil Ceapachan chun cóip a aimsiú.
An leanann tú Gaelscoileanna Teo. ar Twitter?
Eanáir 12, 2015
Tá áthas ar Gaelscoileanna Teo. a fhógairt go bhfuil Twitter in úsáid againn anois chun scéalta agus uasdátaithe ó earnáil an oideachais lán-Ghaeilge a roinnt ar ár leantóirí. Aithníonn an eagraíocht an tábhacht agus na buntáistí móra a bhaineann leis an idirlíon agus na meáin shóisialta faoi seach chun eolas, scéalta agus uasdátaithe ábhartha a roinnt agus chun poiblíocht agus margaíocht a dhéanamh ar ár gcuid oibre.
Tá polasaí samplach do na meáin shóisialta curtha le chéile againn gur féidir le naíonraí agus scoileanna a íoslódáil agus a chur in oiriúint dóibh féin. Tá sé seo ar fáil ó http://www.gaelscoileanna.ie/ie/resources/
Scoileanna Gaeilge agus Gaeltachta i lár an aonaigh eolaíochta
Eanáir 12, 2015
Ag Taispeántas Eolaí Óg agus Teicneolaíochta BT san RDS bhí Martha Nic Ionais (14 – ar dheis), agus Caoilfhionn Ní Dheorian (14) ó Choláiste Chillian i gCluain Dolcáin agus iad ag spraoi leis an stampa nua a d’eisigh An Post mar cheiliúradh ar a bhfuil déanta ag Éirinn ar son na heolaíochta
An bhfuil gaol idir an saghas ceoil a n-éisteann déagóirí leis agus a bpearsantacht? An bhfuil tionchar ag dath na súl ar radharc na súl ag duine? An gcabhraíonn áiseanna litrithe le daoine feabhas a chur ar a gcumas litrithe?
An féidir bogearra a chruthú le haghaidh forbairt teanga agus urlabhra? An bhfuil cumas éisteachta níos fearr ag ciotach ná mar atá ag deisealach? Cé chomh randamach is atá mód suaite nó shuffle mode an i-pod i ndáiríre?
Agus conas is féidir timpistí dréimire a sheachaint?
Seo cuid de na ceisteanna atá á gcíoradh ag scoileanna Gaeltachta agus scoileanna Gaeilge ag Taispeántas na nEolaithe Óga san RDS i mBaile Átha Cliath a dtiocfaidh deireadh leis amárach.
Tá trí cinn de thaispeántais le Gaelcholáiste Luimnigh le feiceáil ann. Scrúdaíonn eolaithe óga Luimnigh an bealach inar féidir calcalas (calculus) a úsáid chun an aimsir a thuar, rud a gcuirfidh lucht na réamhfhaisnéise an-spéis go deo ann!
Déanann siad scagadh chomh maith ar chomharthaí sóirt an tí ciceála is éifeachtaí dá bhfuil ann agus fiafraíonn siad dínn an bhfuil an citira sprús ar an gcrann is fearr chun carbón a thógáil isteach.
Tá staidéar déanta ag daltaí Phobalscoil Ghaoth Dobhair ar cé chomh randamach is atá mód suaite an i-pod i ndáiríre agus cé chomh sábháilte is atá do phasfhocal ríomhphoist.
Chomh maith leis sin, nochtann siad torthaí taighde atá déanta acu ar thimpistí dréimire agus na cúinsí a ghabhann leo, le súil is gur féidir iad a sheachaint.
Cúrsaí sábháilteachta atá ag dó na geirbe ag scoláirí Ghaelcholáiste Chiarraí freisin, a bhfuil taighde déanta acu ar thimpistí bóthair agus ar astuithe dé-ocsáid charbóin.
Féachann scoláirí Ghaelcholáiste Reachrann i mBaile Átha Cliath ar conas sinn féin a chosaint ó ghathanna UV.
Anuas ar scrúdú a dhéanamh ar an gceangal idir dath na súl agus radharc na súl, fiosraíonn daltaí Choláiste Ailigh i nDún na nGall an bhaint atá idir cumas éisteachta duine agus é a bheith deisealach nó ciotach.
Fiafraíonn daltaí Choláiste Íosagáin i mBaile Átha Cliath an bhfuil gaol idir an saghas ceoil a n-éisteann déagóirí leis agus a bpearsantacht, agus an rian a d’fhág ár muintir romhainn ar an bpearsantacht chéanna.
Cuid dár múnlú is ea an tógáil a fhaighimid agus an cothú a thugtar dúinn inár leanaí, ar ndóigh, ach scrúdaíonn daltaí Choláiste Pobail Osraí, Cill Chainnigh, an méid a tharlaíonn roimhe sin ar fad agus tochailt déanta acu ar an tionchar atá ag gearradh Caesarach ar bheathú cíche linbh.
Ní mór do leanbh ar bith a thagann ar an saol teanga, agus uaireanta cúpla teanga, a shealbhú.
Ceann de na ceisteanna is spéisiúla atá curtha ag an Taispeántas ná cén fáth nach bhfuil ag éirí linn an Ghaeilge a thabhairt linn mar is ceart, taighde atá ar bun ag daltaí Choláiste Naomh Muredach as contae Mhaigh Eo, tar éis gur scoil Bhéarla an scoil a bhfuil siad ag freastal uirthi.
Amach ón gcaint, cuid lárnach de shealbhú teanga is ea an léamh agus an scríobh agus tá anailís staitisticúil déanta ag lucht Choláiste Choilm, Corcaigh, ar an tionchar atá ag áiseanna litrithe ar chumas litrithe daoine óga.
Ar na scoileanna eile a mbeidh taispeántais leo le feiceáil san RDS, tá Coláiste Naomh Eoin, Inis Meáin; Coláiste Cholmcille, Indreabhán; Gaelcholáiste na Mara san Inbhear Mór; Gaelcholáiste an Phiarsaigh agus Coláiste Chillian, Baile Átha Cliath.
I mbliana ag Taispeántas Eolaí Óg agus Teicneolaíochta BT 2015, is féidir cúrsaí eolaíochta agus taighde a phlé i nGaeilge le hionadaí ó Ionadaíocht an Choimisiúin Eorpaigh in Éirinn. Beidh ionadaí anChoimisiúin ar fáil ó 14.00 ar aghaidh inniu ag stainnín a 30, Halla na dTionscal, san RDS.
www.tuairisc.ie
Scoláireachtaí Printíseachta á dtairiscint ag Údarás na Gaeltachta
Eanáir 7, 2015
Tá Údarás na Gaeltachta ag tairiscint Scoláireachtaí Printíseachta gur fiú níos mó ná €2,000 an ceann iad d’iarrthóirí le cáilíocht mar cheardaí a bhaint amach.
Tuilleadh eolais le fáil anseo: http://www.udaras.ie/oiliuint-fostaiocht/tionscnaimh-oiliuna/printiseachtai
Gaelcholáiste Charraig Uí Leighin i bhfoirgneamh oifigí ar bhonn sealadach amháin
Eanáir 7, 2015
Scéal iomlán ag: www.irishexaminer.com
