Gaelscoileanna ag moladh do lucht an oideachais Ghaelaigh scríobh chuig an Aire faoina phleananna nua scoile
Iúil 10, 2013
Tá an eagraíocht Gaelscoileanna ag iarraidh ar chathaoirligh agus ar phríomhoidí ar scoileanna lán-Ghaeilge litreacha a scríobh chuig an Aire Oideachais agus Scileanna, Ruairí Quinn, maidir le rialacha nua iontrála atá molta.
Tá dréachtbhille á ullmhú ag Quinn faoi láthair chun rialachán a chur faoin chleachtas iontrála i scoileanna lán-Ghaeilge, idir bhunleibhéal agus iarbhunleibhéal. Tá súil aige go mbeidh an dréachtbhille os comhair na Dála sula scoirfidh sí ar 18ú Iúil. Idir an dá linn, scríobh ardfheidhmeannach Gaelscoileanna, Bláthnaid Ní Ghreacháin, chuig cathaoirligh na scoileanna ag impí orthu a n-imní a chur in iúl don Aire agus d’ardrúnaí na Roinne Oideachais, Seán Ó Foghlú, maidir leis na himpleachtaí a bheadh ag na moltaí seo don Ghaelscolaíocht. Táthar buartha nach mbeidh cead ag na Gaelscoileanna rogha a bheith acu tús áite a thabhairt sa phróiseas iontrála do pháistí theaghlaigh lán-Ghaeilge nó i gcás na nGaelcholáistí do pháistí a d’fhreastal ar bhunscoil lán-Ghaeilge. Chas toscaireacht ó Ghaelscoileanna le teachtaí traspháirtí leis an ábhar a phlé i mí an Mheithimh. Táthar ag fanacht anois le dáta le dul os comhair an Chomhchoiste Oideachais.
www.irishtimes.com
Smiles all round at St Joseph’s summer camp
Iúil 10, 2013
Thirty-six students from St. Josephs N.S. in Muirhevnamor celebrated the start of their summer holidays in style as they participated in the week long Irish language Summer Camp, ‘‘Is Fiu, Is Feidir, 2013’’.
The purpose of the summer camp is to help children across Ireland enhance their Irish language skills in a fun, informal way. The school corridors were buzzing all week as the children took part in a wide range of activities including sport, art, drama, music, cooking and many more, through the medium of Irish. The packed schedule of events culminated in a Ceili Mor on Friday to celebrate the tremendous week. The traditional Ceili was given a new lease of life as the children engaged in a ‘Campa Samhraidh- Gangnam Style’ dance off! Led by Karol Caulfield, Tess Hughes and Alan Nelson, the St. Joseph’s teachers were well aware that the camp offered the children an excellent opportunity to learn Irish in a fun way. With smiles a plenty Friday afternoon, the summer camp was undoubtedly a resounding success.
www.dundalkdemocrat.ie
Dioplóma sa Phleanáil agus Buanú Teanga
Iúil 10, 2013
Tá Ollscoil na hÉireann, Gaillimh i gcomhar le hÚdarás na Gaeltachta ag tabhairt deis do dhaoine tabhairt faoi Dioplóma sa Phleanáil agus Buanú Teanga.
Is í aidhm an chúrsa deis a thabhairt do rannpháirtithe eolas agus oiliúint fheidhmeach a fháil ar straitéisí buanaithe teanga agus leas-chleachtais na pleanála teanga. Cuirfidh siad eolas
ar ghnéithe den fhorbairt pobail atá riachtanach do phobal na Gaeilge san am atá romhainn.
Beidh sé feiliúnach d’oibrithe pobail agus teanga sna ceantair phleanála teanga a luaitear in Acht na Gaeltachta. Beidh buntáiste acu siúd atá ag obair cheana féin in earnáil na Gaeilge go naisiúnta agus Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge á fheidhmiú acu.
Ábhar an Chúrsa:
Dioplóma de chuid Ollscoil na hÉireann, Gaillimh, atá ag teacht le cáilíocht ag Leibhéal 7 den Chreatlach Náisiúnta Cáilíochtaí é seo. 30 ECTS atá luaite leis an gclár léinn seo.
Sa chás nach gcríochnaíonn an rannpháirtí ach an chéad bhliain, is féidir Teastas sa Phleanáil Teanga a bhronnadh air/uirthi ach an caighdeán cuí a bhaint amach i measúnuithe mhodúil na chéad bhliana.
Riachtanais Iontrála:
Fáilteofar roimh iarratais ó dhaoine atá ag obair in earnáil na forbartha teanga nó pobail sa Ghaeltacht nó in earnáil na Gaeilge go náisiúnta chomh maith le daoine eile a bhfuil spéis acu san ábhar seo. De bharr go mbeidh gnéithe den chúrsa á seachadadh ar bhonn cianfhoghlama ní foláir go mbeidh teacht ag rannpháirtithe ar ríomhaire agus ceangal leathanbhanda. Is gá caighdeán sásúil i labhairt agus i scríobh na Gaeilge a bheith ag rannpháirtithe an chúrsa.
Táille agus Iarratais:
Gearrfar táille de €990 in aghaidh na bliana ar mhic léinn an Dioplóma ach beidh táille laghdaithe de €750 le híoc ag mic léinn a chomhlánaíonn foirm iarratais ar-líne roimh Dé hAoine 16 Lúnasa 2013.
Ní mór foirm iarratais ar-líne a chomhlánú roimh Dé hAoine 23 Lúnasa 2013.
Breise sonraí ar fáil Anseo
Is féidir tuilleadh fiosruithe a dhéanamh le comhordaitheoir an chúrsa, Éamon Ó Cofaigh, ag: eamon.ocofaigh@oegaillimh.ie nó 091-493802
Foilsithe ar Gaelport.com
ANSEO Aip do mhuintir na Gaeilge
Iúil 9, 2013
Seoladh aip nua dar teideal Anseo agus dírithe ar mhuintir na Gaeilge le déanaí.
Cruthaíonn Anseo App nasc digiteach idir lucht labhartha na Gaeilge timpeall na tíre idir fhoghlaimeoirí, ghnólachtaí, ghrúpaí pobail agus cultúrtha, scoileanna agus eagraíochtaí Gaeilge. Príomhaidhm na haipe, atá le fáil anois ar Shiopa Aipeanna Apple agus ar an margadh Android, ná gréasáin a chruthú i measc Ghaeilgeoirí uile na tíre trí chóras suite domhanda. Úsáidtear an aip le cainteoirí eile sa cheantar a aimsiú chomh maith le comhlachtaí agus eagraíochtaí Gaeilge, agus is féidir teacht ar ócáidí Gaeilge sa cheantar freisin.Tá Anseo maoinithe ag Foras na Gaeilge tríd an tionscnamh Nuálaíocht i Réimse an Ghnó. Bunathróidh AnseoApp an bealach ina n-úsaideann daoine an Ghaeilge. Beidh sé níos éasca chun dul i dteagmháil le Gaeilgeoirí eile, chun imeachtaí agus eachtraí Gaelacha a aimsiú agus spreagfaidh sé an lucht foghlama agus Gaeilgeoirí araon chun úsáid a bhaint as an nGaeilge sa ghnáthshaol. Cabhróidh AnseoApp spás sa ghnáthshaol a bhaint amach don Ghaeilge agus chun cabhrú léi leathnú. Níos fearr fós tá sé saor agus mar sin tá an réabhlóid Anseo anseo!
Leis an aip nua Anseo is féidir Gaeilgeoirí atá in aice láimhe a aimsiú, féachaint ar a bpróifíleanna agus teachtaireachtaí a sheoladh chucu. Is féidir dul i dteagmháil le Gaeilgeoirí eile atá sa cheantar agus cur le líon chairde le Gaeilge. Tá sé seo éasca agus áisiúil le AnseoApp. Buntáiste eile atá le AnseoApp ná an cumas chun ceangailt le gnóthaí Gaelacha sa cheantar agus ar fud an domhain. Is féidir le húsáideoirí na próifíleanna gnó a léamh is a fheiceáil ar léarscáil idirgnhíomhach. Spreagann AnseoApp na gnóthaí áitiúla chun úsáid a bhaint as an nGaeilge chomh maith le tacú le Gaeilgeoirí a ngnáthshaol a chaitheamh trí Ghaeilge. Ní hamháin sin, ach cabhraíonn AnseoApp na himeachtaí a dhéantar trí Ghaeilge a aimsiú mar shampla ranganna Gaeilge, ceolchoirmeacha, clubanna cultúrtha agus a lán rudaí eile a aimsiú ar an léarscáil idirghníomhach. Tá sé anseo, AnseoApp! Tá gach eolas ar www.anseoapp.com
www.carlow-nationalist.ie
Foilsithe ar Gaelport.com 9 Iúil 2013
Carlow Nationalist – Glór Ceatharlach
Coláiste Samhraidh 2013 faoi lán seoil i gCeatharlach
Iúil 9, 2013
Tá Coláiste Samhraidh ar siúl i mbaile Cheatharlach don cúigiú bhliain as a chéile agus tá ag éirí go hiontach leis.
Cuireadh tús leis an gcúrsa coicíse ar an 1ú Iúil agus tá teach lán ann le beagnach 60 déagóirí ag freastal ar an gcoláiste samhraidh atá lonnaithe i nGaelcholáiste Cheatharlach. Eagraithe ag Glór Cheatharlach, bhí an-éileamh go deo ó thuismitheoirí ar áiteanna i mbliana mar rogha eile seachas a gcuid bpáistí a sheoladh as baile go dtí cúrsa samhraidh sa Ghaeltacht. Tá na daltaí, atá idir aois 12 agus 18, ag caitheamh coicíse ag foghlaim Gaeilge agus ag glacadh páirte i ngach saghas gníomhaíochtaí le spórt agus spraoi acu trí mhéan na Gaeilge. Is togra iontach é an Coláiste Samhraidh agus tá na daltaí an-sásta leo féin agus iad ag cur feabhais ar a gcuid scileanna teanga chomh maith le taitneamh á bhaint acu as na himeachtaí cultúrtha uile.
Chomh maith le Co. Cheatharlach tá na rannpháirtithe ag taisteal chuig an coláiste samhraidh ó Chill Chainnigh, Chill Dara, Loch Garman, Cill Mhaintáin agus Co.Laoise. Cuirtear ranganna Gaeilge le meascán maith de chomhrá agus gramadach, plé agus diospóireacht in oiriúint do na daltaí ar fáil dóibh gach lá. Agus is aoibhinn leo an rogha maith d’imeachtaí cultúrtha atá ar an gclár chomh maith. Tá an Céilí ag dul i bhfeidhm go mór ar na déagóirí uile agus iad ag baint suilt as Ionsaí na hInse, Ballaí Luimní agus Baint an Fhéir. Thar aon ní eile cuireann an coicís a chaitheann siad sa choláiste samhraidh ina luí orthu gur féidir leo taitneamh agus spraoi a bhaint as an teanga a fhoghlamaíonn siad ar scoil lá i ndiaidh lae. Chomh maith le cur lena gcuid líofachta féin sa teanga táid ag casadh le cairde nua trí Ghaeilge. Ar an bhfoireann teagaisc tá Orlaith Ní Mhórda, Máire Ní Fhaoláin, Ellen Ní Choisdealbha, Lucy Ní Bhroin, Emma Uí Bhroin agus Bríde de Róiste. Leanfar leis an gColáiste Samhraidh go deireadh na seachtaine seo.
www.carlow-nationalist.ie
Foilsithe ar Gaelport.com 9 Iúil 2013
Carlow Nationalist – Glór Ceatharlach
‘An Léamh Mór’ i gCeatharlach
Iúil 9, 2013
Cuireadh tús le Léamh Mór an tSamhraidh ins na leabharlanna uile i gContae Cheatharlach ar an 1ú Iúil.
‘Séard atá i gceist leis An Léamh Mór ná tionscnamh atá eagraithe ag foirne na gceithre leabharlann chun páistí a spreagadh agus a mhealladh agus carn leabhar a léamh i rith an tsamhraidh agus iad ar saoire ón scoil. Tá an tionscnamh dírithe ar bhuachaillí agus ar chailíní idir aois a sé bliana agus dhá bhliain déag d’aois agus mairfidh an scéim go dtí 31ú Lúnasa. Tá na leabharlanna i mBaile Cheatharlach, Buiríos, Muinebheag agus sa Tulach ag reachtáil na scéime i mbliana.
Níl le déanamh ag na leitheoirí óga ach iad féin a chlárú don tionscnamh léitheoireachta in a leabharlann áitiúil agus cárta dílseachta a bhailiú. Cuirfear stampa ar an gcárta gach uair a thógann siad leabhar amach agus nuair a bheidh deich stampa air cuirfear an cárta isteach le haghaidh crannchuir ag deireadh Lúnasa. Níl teora leis an méid leabhair gur féidir a léamh ná an méid cártaí gur féidir a líonadh ach ar ndóigh dá mhéid sea is mó seans ar dhuais a bhuachaint. Reachtálfar ócáid mhór sa fómhar do na léitheoirí go léir nuair a bronnfar na duaiseanna chomh maith le teastais léitheoireachta. Tá fáilte roimh chách agus is féidir tosú ag am ar bith. Tá gach eolas faoi An Léamh Mór ar fáil ar www.carlowlibraries.ie nó 059 9129705 nó ón leabharlann áitiúil.
www.carlow-nationalist.ie
Foilsithe ar Gaelport.com 9 Iúil 2013
Carlow Nationalist – Glór Ceatharlach
Rúnaí ag teastáil i nGaelscoil Uí Earcáin
Iúil 8, 2013
Post Sealadach
Duine fuinniúil, le sárscileanna agus taithí rúnaíochta, riaracháin agus cumarsáide, maraon le hardchaighdeán Gaeilge atá de dhíth.
Bheadh taithí ar láimhseáil airgid ina chabhair chomh maith le scileanna maithe TEC agus eagrúcháin.
Seol CV & litir iarrtais roimh 29/7/2013 chuig:
An Cathaoirleach, Gaelscoil Uí Earcáin, Fionnghlas, B.Á.C. 11
nó i r-post go: priomhoideleah@gmail.com
Tuilleadh eolais: 086/2640912
Limerick GAA club provides Gaeltacht on your door step
Iúil 5, 2013
A LITTLE part of East Limerick was turned into the West of Ireland for a week.
Murroe-Boher GAA club through its Irish officer, Helen Regan, organised a five day activity camp as Gaeilge.
In these recessionary times not every parent can afford to send their children to the Gaeltacht during the summer. And it gets even harder if there are a number of children around the same age. The club backed the idea 100 per cent and their first camp attracted 19 teenagers – all girls.
Mrs Regan said it costs between €850 and €950 to send a child for three weeks to the Gaeltacht.
While they charged just €50 for the week.“I know that when you are in the Gaeltacht you are immersed in Irish from the moment you arrive to until you leave.
“Our idea was to provide activities for first and second years through Irish, and improve their conversational Irish in a fun environment. At that age they are gone too old for soccer camps or GAA camps,” explained Mrs Regan.
It was co-ordinated by Martina McNamara, a qualified Irish teacher, and fifth year girls acted as mentors to groups of three or four to pass on their language skills.
Harty Park in Murroe village was the venue. They played tag rugby, made Irish signs promoting Féile na nGael which is being hosted in Limerick this weekend, practiced healthy eating options, played rounders, bingo, drama, poc fada and football and hurling skills.
All through our native tongue.
As there were no boys involved, Boots staff even gave a full skin care routine and make up advice.
“They packed a lot in to the week,” said Mrs Regan, who hoped the girls picked up Irish without even knowing it.She stressed the importance of being able to speak the Irish language due to the changes in the Junior and Leaving Certificate in recent years.
The oral exam counts for a whopping 40 per cent in both exams.
The feedback has been very positive from the girls and their parents who really “bought into the concept”.
Other clubs are taking up Murroe-Boher GAA club’s initiative as well.
“We will do it again. I have mentioned it to others as well.
“It is no substitue for the Gaeltacht but it is a new angle to encourage the kids to speak Irish,” said Mrs Regan, who wished to thank Murroe-Boher GAA club for all their support, and everyone who made the week such a success.
www.limerickleader.ie
Dúshlán Léitheoireachta an tSamhraidh
Iúil 4, 2013
Tá dúshlán léitheoireachta Gaeilge speisialta á reáchtáil ag Gaeilge Locha Riach i gcomhar le Leabharlann Bhaile Locha Riach* mar chuid de Scéim Léitheoireachta an tSamhraidh 2013.
Tá an dúshlán léitheoireachta Gaeilge seo dírithe ar na haoisghrúpaí 5-12 agus tá sé i gceist go ndéanfaidh na páistí ceithre leabhar a léamh i nGaeilge le linn na míonna Meitheamh, Iúil agus Lúnasa agus go ndéanfaidh siad léirmheas scríofa gearr maidir le gach leabhar a léifear. Is féidir leis na páistí is óige pictiúr bunaithe ar an scéal a tharraingt. Glacfar leis na léirmheasanna go dtí 31 Lúnasa 2013.
Tabharfaidh foireann na leabharlainne Foirm Léirmheasta amach le gach leabhar agus cuideoidh siad le páistí teacht ar leabhair Ghaeilge a oireann d’aoisghrúpa agus do chumas léitheoireachta an pháiste**. Bronnfar teastais léitheoireachta speisialta ar gach páiste atá páirteach sa scéim léitheoireachta ag ócáid speisialta roimh dheireadh na bliana agus beidh duais speisialta (an ríomhléitheoir Amazon Kindle) ag dul don dhá léirmheas is fearr ar fad agus déanfar iad a chraoladh le cur ar an Idirlíon.
Tá Comhar Creidmheasa Naomh Breandáin (le deimhniú) ag déanamh urraíocht ar cheann de na ríomhléitheoirí Amazon Kindle.
Summer Reading in Irish Challenge
This is a special reading in Irish challenge organised by Gaeilge Locha Riach in conjunction with Loughrea Library* to coincide with the 2013 Summer Reading Challenge.
This challenged is aimed at the 5-12 age group. The challenge for children is to read four books in Irish over June, July and August and to complete a written review of each book read. Younger children can draw a picture based on the book read. Entries (reviews) will be accepted up to the 31st of August.
The library staff will hand out a Review Form with each book and will advise regarding books suited to each child’s ability**. Each participating child will be awarded a special certificate of achievement at a special award ceremony before the year is out and a special prize (Amazon Kindle e-reader) will be awarded for the best two reviews which will also be recorded live for the Internet.
Naomh Breandáin Credit Union are sponsoring one of the Amazon Kindle e-readers.
Nótaí / Notes:
*Tá leabharlanna eile in Oirthear na Gaillimhe in ann leabhair Ghaeilge a fháil duit ach iad a iarraidh. Tarlaíonn sé go bhfuil an leabharlannaí agus a foireann i Leabharlann Bhaile Locha Riach iontach cabhrach i dtacú le páistí atá ag léamh i rith an tsamhraidh agus tugann siad cuidiú is spreagadh do na paistí leabhair Ghaeilge a roghnú. Tá Leabharlann Ghráig na Muilte Iarainn an-chabhrach fosta. / Take out books from any of the East Galway libraries or contact the office for advice on how to join in. The librarian and staff in Loughrea Library are particularily proactive in helping children participate and choose books in Irish. Woodford Library equally so.
**Iarr aon leabhar Gaeilge nach bhfuil ar fáil sa leabharlann ar Ghaeilge Locha Riach. / If there’s a book you want in particular which cannot be found/ordered in your library please come to Gaeilge Locha Riach.
*** Léirmheasanna samplacha: http://www.gaeilge.ie/Books/Book_Reviews_List.asp
*** Sample reviews: http://www.gaeilge.ie/Books/Book_Reviews_List.asp?lang=en
Ní hamháin Gaelach ach iolrach chomh maith
Iúil 3, 2013
Dhéanfadh an polasaí nua iontrála scoile ag an Aire Oideachais dochar as cuimse do Ghaelscoileanna, ach an bhfuil na Gaelscoileanna féin saor ó locht, a fhiafraíonn Fachtna Ó Drisceoil.
DE THORADH reachtaíochta faoi pholasaithe iontrála scoile atá á hullmhú ag an Aire Oideachais, tá an chuma ar an scéal go gcuirfear iachall orm féin agus ar mo bhean chéile ár bpáistí, atá á dtógáil le Gaeilge againn, a chur chuig an scoil Bhéarla áitiúil seachas chuig an Ghaelscoil is giorra dúinn. Beidh teaghlaigh Ghaelacha eile sa chruachás céanna.
Tá Ruairí Quinn ag beartú leasuithe ar pholasaithe iontrála scoile le cothrom na Féinne a thabhairt d’inimircigh, do pháistí a bhfuil deacrachtaí foghlama acu agus d’aicmí sóisialta éagsúla. Do leag an tAire amach a phlean ar dtús i bplé-cháipéis sa bhliain 2011. Thug sé le fios gur chóir cosc a chur ar scoileanna tús áite a thabhairt do pháistí le hiardhaltaí na scoile agus do pháistí le baill foirne na scoile i bpolasaithe iontrála. Thug sé le fios freisin gur chóir deireadh a chur leis an gcóras ina dtugtar tús áite do na tuismitheoirí is túisce a chláraíonn ainmneacha a bpáistí. Córas é seo a fhágann inimircigh nó daoine a bhogann go ceantar nua faoi mhíbhuntáiste.
Shíl an tAire go mbeadh sé níos cothroime dá dtabharfadh scoileanna tús áite do pháistí a bhfuil cónaí orthu i gcomharsanacht na scoile. Bheadh cead fós ag scoileanna le héiteas creidimh tús áite a thabhairt do lucht an chreidimh sin. Ní bheadh cead, áfach, ag scoileanna lán-Ghaeilge cumas teanga na bpáistí nó na dtuismitheoirí a chur san áireamh ina gcuid polasaithe iontrála siadsan. Toisc an ró-éileamh atá ar áiteanna i nGaelscoileanna in go leor ceantar sa tír, fágfaidh an t-athrú polasaí seo nach n-éiríodh le céatadán ard de theaghlaigh Ghaelacha oideachas trí Ghaeilge a fháil dá bpáistí. Déanfaidh sé dochar freisin, dár ndóigh, d’éiteas lán-Ghaelach na scoileanna sin, sa mhéid is go dtacaíonn geilleagrach na tíre. Shílfeá go mbeadh sé mar scéal ollmhór ar leithéidí TG4, RTÉ Raidió na Gaeltachta, Comhar agus Gaelscéal nuair a bhí sé ar an bhfód. Shílfeá go mbeadh sé á tharraingt anuas sa Dáil agus sa Seanad ag polaiteoirí atá fabhrach don Ghaeilge agus go mbeadh litreacha san Irish Times faoi. Ach is anois agus an t-alt seo á scríobh go bhfuil lucht na Gaeilge ag múscailt. Tá ceist Dála curtha ar deireadh ag Éamon Ó Cuív faoi, tá Seacht Lá ar TG4 á chlúdach, tá an t-alt seo coimisiúnaithe ag eagarthóir Comhar agus tá grúpa tuismitheoirí bunaithe faoin ainm Cearta Oideachais chun cur i gcoinne an phlean. Más mall is mithid. Is fíor nach bhfuil cáil ar Quinn mar dhuine a bhfuil aon bhá mór aige leis an nGaeilge. Ba é a chuir deireadh leis an deontas Gaeltachta do na hábhair oidí, agus a rinne COGG a chónascadh leis an NCCA, gan ach dhá shampla a lua. Ach tá sé sin ar fad ar eolas ag cuid mhaith de léitheoirí na hirise seo cheana féin agus ró-éasca a bheadh sé léasadh pinn a thabhairt dó, ag tabhairt le fios gurb é an tAire Oideachais is frith-Ghaelaí riamh é. Ina áit sin, b’fhearr liom an deis seo a thapú le leas a bhaint as an bhfóram seo chun an cheist a chur – an bhfuil aon locht ar phobal na Gaeilge agus na Gaelscolaíochta sa scéal seo?
Dúirt polaiteoir sinsearach rialtais liom go bhfuil dearcadh ag daoine áirithe, feidhmeannaigh sa Roinn Oideachais ina measc, go roghnaíonn tuismitheoirí meánaicmeacha an Gaeloideachas ionas nach mbeidh orthu a bpáistí a chur chuig gnáthscoileanna náisiúnta in éineacht le hinimircigh, páistí a bhfuil deacrachtaí foghlama acu agus daoine den lucht siúil. Anois, ghlacfainn féin leis an méid sin mar mhasla agus tá a fhios agam nach bhfuil a leithéid de thuairim cruinn nó féaráilte i gcás daoine atá ag cur dua orthu féin a bpáistí a thógáil le Gaeilge, nó i gcás duine ar bith a bhfuil fíor-ghrá acu don Ghaeilge. Ach an gcreideann muid inár gcroí istigh nach bhféadfadh an méid thuas a bheith fíor faoi roinnt de na tuismitheoirí a chuireann a bpáistí chuig Gaelscoileanna? Céard faoi na daoine sin nár léirigh spéis riamh sa Ghaeilge go dtí go raibh oideachas bunscoile le cur ar a bpáistí nó na daoine nach gcuireann suim dá laghad sa Ghaeilge ach amháin le linn na tréimhse sin go mbíonn a bpáistí ag freastal ar scoil lán-Ghaelach?
Má táimid le bheith ionraic faoi seo, caithfimid a rá go bhfuil an saol níos éasca ag scoil ar bith nach mbíonn uirthi déileáil le mórán páistí a bhfuil deacrachtaí foghlama acu, ná le hinimircigh ná le páistí de chuid an lucht siúil ná mionlaigh imeallaithe eile. Glacaim leis nach mbeadh fonn ar roinnt mhaith tuismitheoirí páistí a bhfuil deacrachtaí foghlama acu a chur chuig Gaelscoil ar aon nós agus tá a fhios agam go bhfuil Gaelscoileanna áirithe níos fearr ná a chéile sa mhéid seo. Ach mar sin féin, ní foláir an cheist a chur: an raibh a lán de Ghaelscoileanna na tíre beagáinín ró-chompordach leis an status quo? Níor chun leas na Gaeilge é na Gaelscoileanna gan a bheith ionadaíoch ar an tsochaí ina mairimid, go háirithe ó thaobh inimirceach de. An ndearna Gaelscoileanna trí chéile dóthain le páistí na nÉireannach nua agus dreamanna eile a mhealladh? Tá a fhios agam faoi Ghaelscoil amháin a bhfuil sé mar pholasaí acu tús áite a thabhairt do pháistí a bhfuil deacrachtaí foghlama acu agus do mhionlaigh éagsúla i gcás deich faoin gcéad dá n-áiteanna. Eisceacht í an scoil sin, áfach, agus is beag duine de na mionlaigh sin a ghlacann leis na háiteanna. Ní bhaintear amach an cuóta deich faoin gcéad ná baol air, ach ar a laghad ní féidir le héinne a chur i leith na scoile seo nach bhfuil iarracht á déanamh acu. Dá mbeadh leagan éigin den pholasaí sin ag gach Gaelscoil sa tír, is iontach an chosaint a thabharfadh sé ar ionsaithe polaitiúla leithéidí Ruairí Quinn. Agus seans go ndéanfadh se leas beag éigin d’iolrachas na nGaelscoileanna freisin.
Tá imní ann, agus cúis leis, go bhfuil scoileanna áirithe – ní Gaelscoileanna amháin – ag baint úsáide as cleachtais ar nós agallamh a chur ar thuismitheoirí agus ar pháistí chun an ‘daoscarshlua’ a choimeád amach. Tá Gaelscoileanna ann a deireann go soiléir go dtugann siad tús áite do pháistí atá á dtógáil le Gaeilge, rud atá réasúnta, trédhearcach agus inchosanta. Is féidir a mheas go measartha cruinn cé acu an bhfuil Gaeilge ag an bpáiste réamhscoile nó nach bhfuil. Glactar leis go hidirnáisiúnta go bhfuil riachtanas ar leith ar chainteoirí mionteanga le hoideachas a fháil ina máthairtheanga. Ní thógann na páistí seo ach líon beag – níos lú ná 5% – d’áiteanna i nGaelscoileanna.
Ach tá an cur chuige atá ag Gaelscoileanna áirithe ag cur leis an tuairim abhus go bhfuiltear ag baint leasa as an teanga mar uirlis chun daoine a choimeád amach. Seo iad na scoileanna a thugann tosaíocht mar shampla do ‘leanaí agus teaghlaigh a léiríonn an-spéis sa Ghaeilge a úsáid agus san oideachas trí Ghaeilge’. I ré seo na trédhearcachta, an bhfuil a leithéid de fhoraíl trédhearcach, oibiachtúil agus slán i gcoinne mí-úsáide? Nach armlóin atá ina leithéid do Ruairí Quinn agus dóibh siúd sa Roinn Oideachais agus sna meáin Bhéarla atá naimhdeach don Ghaelscolaíocht? Nárbh fhearr gan ach díriú ar chearta oideachais na bpáistí atá á dtógáil le Gaeilge? Agus b’fhéidir go dtabharfadh sé seo spreagadh beagáinín níos mó do dhaoine a bhfuil Gaeilge acu í a labhairt lena bpáistí, seachas a bheith ag brath ar an scoil chun í a thabhairt dóibh. D’fhéadfadh go gcuirfidh deacrachtaí bunreachtúla bac ar an reachtaíocht faoi na polasaithe iontrála scoile atá á beartú ag Ruairí Quinn. Má tharlaíonn sé sin ba mhór an faoiseamh a bheadh ann dom féin agus do mo bhean chéile agus do theaghlaigh Ghaelacha eile. Ach ba thrua freisin nach dtabharfaí aghaidh ar roinnt den éagothromaíocht i gcóras scoileanna na tíre. Seachas díreach a bheith ag iarraidh an status quo a chosaint, nár chóir do Ghaelscoileanna a bheith chun tosaigh ag troid ar son an iolrachais agus ar son chothrom na Féinne?
Iris COMHAR
