Scéal Ghael-Linn
Samhain 19, 2013
Tá Gael Linn ag ceiliúradh 60 bliain ar an bhfód i mbliana agus chun clabhsúr a chur le himeachtaí comórtha na heagraíochta seolfar Scéal Ghael-Linn ar an Déardaoin, 21 Samhain 2013.
Ba iad Dónall Ó Móráin, Riobard Mac Góráin agus Séamus Mac Crosáin a bhunaigh an eagraíocht sa bhliain 1953 le fiontair úra Ghaeilge a chur chun cinn chun leasa na Gaeilge agus a léiriú don Rialtas na féidearthachtaí i leith chur chun cinn na Gaeilge ach an t-airgead a bheith ann chuige. Anois, 60 bhliain tar éis a bhunaithe, tá ag éirí chomh maith le tionscadail Ghaeilge agus oidhreachta de chuid Ghael Linn ná riamh.
Is í Mairéad Ní Chinnéide a chuir stair chuimsitheach Gael Linn le chéile ina n-áirítear tionscnaimh éagsúla de chuid Ghael Linn thar na blianta, ina measc amharclann An Damer a bhí lonnaithe ar Fhaiche Stiabhna agus é ina chuid lárnach de shaol sóisialta phobal na Gaeilge san ardchathair ó 1955-1976, scánnáin de chuid na heagraíochta Mise Eire agus Saoirse, agraithionscail Ghael Linn i nGaillimh agus i nDún na nGall, agus na timirí a a bhailigh airgead gach seachtain in áiteanna ar fud na tíre ar son linnte Gael Linn.
An t-oideoir agus an t-údar Fionnbarra Ó Brolcháin a sheolfaidh Scéal Ghael-Linn i Seomra John Field sa Cheoláras Náisiúnta i mBaile Átha Cliath ar Déardaoin, 21 Samhain 2013, ag 6.15pm.
Foilsithe ar Gaelport.com
Allúntais de chuid na Roinne Gaeltachta
Samhain 19, 2013
Agus muid ag druidim i dtreo dheireadh na bliana, is deas a fheiceáil go bhfuil cúpla pingin fós fanta sa spiorán ag an Aire Stáit sa Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, Donnchadh Mac Fhionnlaoich T.D. agus roinnt mhaith deontas fógartha ag a Roinn le seachtain nó dhó anuas.
I measc na ndeontas a fógraíodh, bronnadh na suimeanna thíos:
- €10,164 ar Scoil Chuimsitheach Chiaráin anuas ar an €70,000 atá ceadaithe cheana chun cur ar a gcumas oibreacha athchóirithe a chur i gcrích ar dhromchla tarramhacadam na scoile agus ballchríoch a chur ar an obair atá á dhéanamh acu in aice na scoile.
- €8,395 ceadaithe aige do Choiste Forbartha Dhobhair Teo chun trealamh breise a cheannach d’Ionad Naomh Pádraig.
- €35,304 don Chumann Lúthchleas Gael – Comhairle na Mumhan. Tá an deontas á cheadú chun cuid de na costais reatha a bhaineann le raon bearta atá faoi stiúir na Comhairle agus a thacaíonn le chur chun cinn na Gaeilge trí imeachtaí spóirt de chuid an Chumann Lúthchleas Gael i scoileanna Gaeltachta na Mumhan a mhaoiniú go dtí deireadh na scoil-bliana 2013/14.
- €2,085 ceadaithe aige do Mheánscoil San Nioclás, An Rinn, Co. Phort Láirge, chun cur ar a gcumas cuirtíní, soilse agus seastán a cheannach don halla scoile.
- €23,436 ceadaithe aige do Choiste Meitheal Oibre Chill Éinne chun cur ar a gcumas oibreacha áirithe a chur i gcrích ar na seomraí feistis ag páirc peile Chill Éinne.
Is gearr go mbeidh Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge ag scríobh a litir chuig Dinny na Nollag ag leagan amach ár n-éilimh don bhliain romhainn, más mian le léitheoirí Gaelport.com ionchur a bheith acu sa litir seo, bígí cinnte bhur moltaí a fhágáil ar an bhfóram plé thíos, nó a sheoladh chugainn ar eolas@gaelport.com.
Foilsithe ar Gaelport.com
Céim 2 den Mhúnla Nua Maoinithe
Samhain 19, 2013
Tuairiscíodh ar Gaelport.com an tseachtain seo caite, go raibh an chéad ghearrliosta roghnaithe ag Foras na Gaeilge sa phróiseas i dtaca leis an múnla nua maoinithe.
Tuigtear gur 15 iarratas in iomlán a fuarthas sa chéad chéim den phróiseas, ach gur dícháilíodh ceann amháin de na hiarratais sin. Tá tuairiscithe ag meáin eile gur tháinig trí cheann déag de na hiarratas seo ó eagrais atá cheana féin bunmhaoinithe agus péire ó eagrais sheachtracha, ach níl seo deimhnithe go hoifigiúil ag an bhForas féin.
Tionóladh cruinniú Dé hAoine seo caite, idir Foras na Gaeilge agus na heagraíochtaí Gaeilge ar glacadh lena léiriú suime, chun soiléiriú a chur ar fáil maidir le Céim 2 den phróiseas. Beidh aighneacht shubstainteach le hullmhú ag na heagrais sin agus le cur faoi bhráid Fhoras na Gaeilge roimh an 6 Nollaig 2013.
Cuireadh in iúl sa chruinniú go bhfuil coiste bunaithe ag Foras na Gaeilge cheana féin chun moltóireacht a dhéanamh ar na hiarratais. Ar an gcoiste seo beidh beirt ó Ardbhainistíocht Fhoras na Gaeilge, ball amháin ó Bhord Fhoras na Gaeilge, agus comhairleoir seachtrach sa phleanáil teanga. Tá iniúchóir neamhspleách roghnaithe chun deimhniú a thabhairt go bhfuil an próiseas moltóireachta á chur i gcrích de réir an dea-chleachtais. Thagair oifigigh an Fhorais do bhaol choimhlint leasa le linn an chruinnithe Dé hAoine, ach dúirt nach féidir seo a sheachaint sa chás seo mar dá gcuirfí na gnáth rialacha i bhfeidhm, nach mbeadh aon bhall de bhainistíocht Fhoras na Gaeilge incháilithe don ról.
Beidh gearrliostú eile i gceist sula dtabharfaí faoi Chéim 3 den phróiseas. Roimh an 23 Nollaig 2013, tabharfar cuireadh do cheannasaithe agus do chathaoirligh na n-eagras a éiríonn leo i gCéim 2 den phróiseas, tabhairt faoi agallamh leis an gcoiste thuasluaite ar dháta idir an 6-8 Eanáir 2014. Do na heagrais nach n-éiríonn leo an gearrliosta eile seo a bhaint amach, cuirfear seo in iúl dóibh tráth nach deireanaí ná an 23 Nollaig 2013,
Mar chéim lárnach sa phróiseas seo, chuir Foras na Gaeilge in iúl ar an 25 Iúil 2013 go mbeadh “Comhairleoir Bainistithe Athraithe ar fáil ag gach ceann den 19 n-eagraíocht bhunmhaoinithe le cuidiú leo a n-eagraíocht a chur in oiriúint do na socruithe úra ó fhómhar 2013”. Ag an gcruinniú Dé hAoine seo caite, chuir An Foras in iúl nach mbeidh Comhairleoir Bainistithe Athraithe anois ar fáil go dtí Eanáir 2014. Beidh an ceapachán sin rómhall mar go mbeidh na ceanneagraíochtaí roghnaithe ag Foras na Gaeilge faoin tráth sin.
Tá scríofa ag baill an Fhóraim (grúpa a chuimsíonn 80% de na heagrais bhunmhaoinithe reatha) chuig Airí na ranna urraíochta ag cur in iúl go mbeadh sé níos ciallmhaire dá mbeadh sainchomhairle bainistithe athraithe ar fáil do na heagrais sula mbeidh an cinneadh déanta ag Foras na Gaeilge. Tá curtha in iúl ag Foras na Gaeilge nárbh iad siúd ab chúis leis an moill ar an gceapachán seo, agus mar sin tá síneadh ar an bpróiseas reatha iarrtha ag baill an Fhóraim ar na ranna urraíochta ionas gur féidir an próiseas iomlán, mar a leagadh amach ar an 25 Iúil 2013 a chur i gcrích, de réir an dea-chleachtais.
Foilsithe ar Gaelport.com
Roll the dice for Ireland’s first board game festival
Samhain 19, 2013
Organisers are feverishly planning three days of tournaments, workshops and have-a-go sessions which will feature just about every board game you’ve ever heard of — and then some.
The board game extravaganza will take place in more than 18 venues in the West Cork town of Clonakilty and will feature everything from backgammon, to chess, chess as gaeilge, Monopoly, Scrabble and Where’s Wally.
The organisers, who are this week putting the final touches to a special website on the event, also promise an Inventor’s Corner — Neil Crowley, inventor of Crooks; and Clonakilty resident Murray Heasman, the inventor of the award-winning game Tara will attend the festival which is scheduled to run from February 7 to 9, while Una O’Boyle, the Irish chess champion will be available to meet fans, and is scheduled to give some chess tutorials as gaeilge.
“It’s a nice indoor, family fun event and February is a very quiet time of year, so we thought it would be good to have something cheerful happening around then,” said Miriam Cotton, one of the organisers.
The festival is the brainchild of board game fans and local business people, Phil Newton and Karen Moroney of Clonakilty Business Solutions. Phil recently started the Clonakilty Backgammon Club which, after just four months, is already the biggest in Ireland.
“We want to flag the fact that the festival is happening,” explained Ms Cotton.
“Our intention is to make it an annual event but at this stage, we have no way of knowing how popular it will be, though there seems to be a lot of enthusiasm about it already.”
She said: “Lots of board games will be represented — all the major ones and there will also be a centre with games that would not be as well-known, like Carcassonne.
“Some board-game players, for example in chess, bridge or backgammon, take it very seriously, while others just like playing the games for fun, and although we do our best it’s not about prizes or championships, more about family fun.
“We want to begin generating interest in the festival now in the hope that people will note the event in their diaries and make a commitment either to come along or to get involved. The festival is a free event, organised by volunteers so we need all of the support we can get!”
www.irishexaminer.com
Gaelscoileanna Teo. ag ceiliúradh 40 bliain
Samhain 18, 2013
‘Ó fhianaise go barr feabhais’ le plé ag Comhdháil Bhliantúil Eagraíocht na Scoileanna Gaeltachta Teo. agus Gaelscoileanna Teo. ar 22 agus 23 Samhain 2013.
Reáchtálfar Comhdháil Bhliantúil Gaelscoileanna Teo. in Óstán Johnstown House, An Bóthar Buí, Co. na Mí ar an Aoine agus an Satharn, 22 agus 23 Samhain 2013.
Is comhdháil bhliantúil í seo a dhíríonn ar gach duine atá bainteach leis an scolaíocht lán-Ghaeilge, múinteoirí agus príomhoidí na scoileanna ag an mbunleibhéal agus iar-bhunleibhéal go háirithe.
Reáchtáiltear léachtaí, grúpaí sainspéise agus ceardlanna le linn an deireadh seachtaine agus bíonn an-tóir ar na imeachtaí na comhdhála gach bliain.
Cúis mhór cheiliúrtha is ea comhdháil na bliana seo mar gheall go mbeidh Gaelscoileanna Teo. ag comóradh 40 Bliain agus cuirfear fáilte roimh aoi an-speisialta go deo, Uachtarán na hÉireann, Mícheál D. Ó hUiginn, ar Dé hAoine le tús a chur leis an deireadh seachtaine ceiliúrtha. Dúirt Bláthnaid ní Ghréacháin, Ardfheidhmeannach Gaelscoileanna Teo., gur “ábhar áthais ar leith é gur ghlac Uachtarán na hÉireann go flaithiúil agus go fonnmhar lenár gcuireadh a bheith linn don cheiliúradh dhá scór bliain den eagraíocht. Fáiltímid go mór roimh an aitheantais seo ar thábhacht na hearnála agus luach na scoileanna lán-Ghaeilge dár tsochaí, agus a ról i bhfeidhmiú na Straitéise 20 bliain don Ghaeilge”.
Díreoidh lucht na comhdhála ar fheidhmiú na Straitéise Litearthachta agus Uimhearthachta don Fhoghlaim agus Don Saol 2011 – 2020 agus cur chuige sár-éifeachtach na scoileanna lán-Ghaeilge ag cothú scileanna Litearthachta agus Uimhearthachta sna daltaí trí chur chuige an tumoideachais.
Le linn an deireadh seachtaine reáchtálfar ceardlanna, grúpaí sainspéise agus seisiúin le hionadaithe ón Roinn Oideachais & Scileanna ag a bpléifear mórcheisteanna an lae idir an phleanáil teanga, an tumoideachas, trialacha caighdeánaithe matamaitice, cumas margaíochta scoileanna, tionchar chóras na bpainéal agus oideachas dátheangach sna naíonáin.
Mhínigh Ardfheidhmeannach Gaelscoileanna Teo mana an bliana seo, ‘Ó fhianaise go barr feabhais’, i gcomhthéacs ceiliúrtha dhá scór Gaelscoileanna Teo., “tugann Comhdháil Oideachais 2013 deis don eagraíocht agus do na scoileanna lán-Ghaeilge ceiliúradh a dhéanamh ar an bhfás agus ar an bhforbairt suntasach agus leanúnach atá ar na scoileanna lán-Ghaeilge. Nuair a bunaíodh an eagraíocht sa bhliain 1973 bhí 12 bhunscoil agus 5 iarbhunscoil lán-Ghaeilge ann, agus anois le 144 agus 36 faoi seach; cruthaítear go bhfuil éileamh ollmhór orthu agus an-rath ag baint leo mar institiúid oideachais a éascaíonn agus a sholáthraíonn oideachas den scoth agus a chumasaíonn leibhéil ard cumais sa Ghaeilge”, a dúirt sí.
Is féidir gach eolas maidir leis an gcomhdháil agus sonraí clárúcháin a fháil ag www.gaelscoileanna.ie.
Foilsithe ar Gaelport.com
St Ciaran’s College languages department continues to excel
Samhain 18, 2013
A HUGE congratulations to three Year 10 pupils from St. Ciaran’s College Ballygawley – Darragh Canavan, Niall McElvogue, Sarah Gartland and Ellen Rafferty who came 2nd out of 400 participants in an Irish quiz organised by Gael Linn in Dun Uladh!
St. Ciaran’s has a strong track record at this annual event, with school teams regularly successfully competing and bringing back awards. Ellen Rafferty, one of the pupils in the winning team said; “I am delighted to have come second out of so many competitors. I feel really proud of our achievement and grateful of the support our Irish teachers have given us.”
Irish and French students at St. Ciaran’s College are regularly involved in many extra-curricular activities in order to strengthen their understanding of the languages and develop their conversational skills further. Last term, Year 13 French and Irish students went to two local primary schools; Glencull and St. Mary’s Ballygawley to teach primary schools students there over a 6 week period.
This was a great success and Damian Cullen, principal of St. Mary’s Ballygawley said: “As a school, we have very much appreciated the input St. Ciaran’s students gave our Years 5, 6+7 pupils. It has been invaluable to the children at St. Mary’s in giving them an insight and a positive introduction to the language.”
This mutually beneficial initiative meant that both the primary school pupils being taught French and Irish and the Post 16 language students delivering the programme were learning and gaining invaluable experience.
Last year, Year 13 and 14 French and Irish students took part in the Juvenes Translatores contest, organised by the European Union. Pupils had to translate a one-page text in any of the 552 language combinations of their choice from among the EU’s 24 official languages and received certificates for their participation.
This year, St. Ciaran’s college is one of only 17 post-primary schools taking part in the contest later in November.
As well as this, ten Irish students from St. Ciaran’s attended the Gaeltacht over the summer months, with 6 of them being awarded scholarships for Gael Linn and the school was also awarded the Father Murray shield by Comhaltas Uladh for best spoken Irish in a secondary school.
Three students were also awarded scholarships for the Gaeltacht from Comhaltas Uladh for excellent oral work- Shauna Kelly, Grainne Gormley and Niamh Donnelly.Irish students ranging from years 8-11 thoroughly enjoy participating at the Feis each year and last year Shauna Stevenson, a current Year 11 pupil, received a scholarship from the Feis.
To coincide with the European Day of languages at the end of September, the French Onatti Theatre group came to the school to perform a play in French which was a great success and was enjoyed by pupils from years 9-14. This gave the pupils the fantastic opportunity to see live theatre in a different language and gain a greater appreciation of the language.
The Modern Languages department is a core one within St. Ciaran’s and is vital in offering students the opportunity to foster their knowledge and appreciation of both the Irish language as the native language as well as a deeper understanding of the French language and culture.
www.tyronetimes.co.uk
Aighneacht Gaelscoileanna Teo. ar Uileghabhálacht Bhreisithe a Chur Chun Cinn sna Bunscoileanna
Samhain 18, 2013
Is mian le Gaelscoileanna Teo. leis seo aighneacht a chur faoi bhráid na Roinne Oideachais agus Scileanna mar fhreagairt do chuireadh ar aighneacht mar chuid den phróiseas comhairliúcháin ar cheist an Uileghabhálacht Bhreisithe a Chur Chun Cinn sna Bunscoileanna.
Fáiltíonn Gaelscoileanna Teo. roimh an deis ionchur a bheith acu sa phróiseas ach go háirithe mar a bhaineann leis na scoileanna lán-Ghaeilge. Fáiltíonn an eagraíocht roimh chóras oideachais a chinntíonn cleachtais uilechuimsitheacha, trédhearcacha, cothrom, agus a ardaíonn muinín na bpobal éagsúla, ach go háirithe na dtuismitheoirí reatha agus ionchasacha, dá réir.
Ghlac Gaelscoileanna Teo. páirt ghníomhach agus lárnach sa bhfóram faoi Phátrúnacht agus Iolrachas in Earnáil an Bhunoideachais sna blianta 2011-2012. D’fháiltíomar go mór roimh an deis ionchur a bheith againn sa phróiseas trí chur i láthair sna seisiún poiblí agus trí aighneachtaí a scríobh. Tógann an aighneacht seo ar na pointí a ardaíodh sna haighneachtaí go dáta ar an ábhar agus déantar forbairt ar na coincheapa ina leith, ag freagairt go díreach do na saincheisteanna a ardaíodh sa chuireadh chun aighneachta.
Is féidir an aighneacht a léamh anseo: Aighneacht Gaelscoileanna Teo. Uileghabhálacht Bhreisithe i mBunscoileanna
Cruinneas agus Scríobh na Gaeilge
Samhain 15, 2013
Más suim leat go bhfreagrófaí nó go bpléifí cúpla cruacheist a bhaineann le Cruinneas na Teanga nó fiú tabhairt fé chúpla alt/fógra a aistriú ó Bhéarla go Gaeilge, seo do sheans. Reáchtálfar Gearrchúrsa Cruinnis sa Ghaeilge i Músaem Bhaile an Fheirtéaraigh ón 14ú-15ú Feabhra 2014 mar chuid de Chlár Gaeilge 2014 ag Oidhreacht Chorca Dhuibhne.
Díreofar ar chúrsaí foghraíochta agus ar struchtúir na teanga chomh maith leis na botúin is comónta a dheintear sa Ghaeilge scríofa. Agus ina theannta sin díreofar ar na háiseanna is ar na hacmhainní atá anois ann do theagascóirí Gaeilge is do lucht an aistriúcháin. Ní mór dosna rannpháirtithe a bheith líofa go maith sa Ghaeilge cheana féin agus beidh fáilte is fiche roimis na rannpháirtithe moltaí fé ábhar an chúrsa a chur i scríbhinn chugainn roimhré. Beir leat foclóir ar bith atá agat.
€100 costas an chúrsa seo.
Le haghaidh a thuileadh eolais fén gcúrsa seo téir go dtí suíomh Oidhreacht Chorca Dhuibhne ag www.oidhreacht.ie nó cuir fón orainn ag 066 91 56 100 nó cuir ríomhphost chugainn ag eolas@cfcd.ie.
Foilsithe ar Gaelport.com
Post buan – Príomhoide, Coláiste Ghór na Mara, Baile Brigín, Co. Átha Cliath
Samhain 15, 2013
Is mian leis an mBord Bainistíochta a fhógairt go bhfuil Príomhoide le ceapadh, a rachaidh i mbun dualgais ó 3 Feabhra 2014. Iarbhunscoil, dheonach, Ilchreidmheach, Lán-Ghaeilge do chailíní agus buachaillí is ea Coláiste Ghór na Mara, atá faoi Iontaobhas Foras Pátrúnachta na Scoileanna lánGhaeilge agus a bheidh ag oscailt don chéad uair mí Mheán Fómhair 2014. Is féidir foirm iarratais a fháil trí ríomhphost a sheoladh chuig an cathaoirleach ag pocolaisteghlornamara@gmail.com
Ní mór foirmeacha iarratais comhlánaithe (ar pháipéar amháin) a sheoladh ar ais chuig Tim Ó Tuachaigh, Dollards Cottage, Drogheda Rd, Bremore, Baile Brigín, Co. Átha Cliath roimh 5.00 in ar an 29 Samhain 2013.Is fostóir comhionannas deiseanna é Coláiste Ghlór na Mara.
Dea-scéal do Ghaelscoil Cois Feabhail – an scoil ag bogadh go foirgneamh buan
Samhain 15, 2013
Tá daltaí, foireann, tuismitheoirí agus Bord Bainistíochta na scoile ag Gaelscoil Cois Feabhail i gCo. Dhún na nGall ag ceiliúradh agus scéal faighte acu go bhfuil cead tugtha ag an Roinn Oideachais dóibh bogadh go foirgneamh buan.
“Cinneadh stairiúil atá ann don scoil,” arsa Antóin Ó Dúgain, Cathaoirleach ar Bhord Bainistíochta na scoile.
“Ta an scoil ag feidhmiú as cóiríocht sealadach ó bunaíodh í sa bhliain 2000. Is céim ollmhór chun tosaigh é an cinneadh seo dúinn. Léiríonn sé muinín as oideachas trí mheán na Gaeilge i measc an phobail seo.
“Táimid buíoch don Athair O’Hagan as an ról a bhí aige sa tionscadal agus don Deoise as an bhfoirgneamh a bhí ag St. Joseph’s Boys School a chuir ar fáil dúinn. Ba mhaith linn ár mbuíochas a ghabháil leis an Roinn Oideachais agus Scileanna chomh maith as ucht an maoinithe a chur ar fáil dúinn chun an obair athchóirithe a dhéanamh.”
Bogfaidh Gaelscoil Cois Feabhail ó láthair an CLG go dtí an foirgneamh buan atá lonnaithe sa bhaile féin. Cuirfidh an Roinn Oideachais maoiniú suntasach ar fáil chun an obair athchóirithe a dhéanamh. Níl sprioc ama ar fáil go fóill ach táthar ag súil go mbogfaidh an scoil go dtí an foirgneamh buan gan mhoill. Tá An Foras Pátrúnachta i mbun cainteanna le húdaráis na Deoise chun na sonraí a dheimhniú.
“Tugann oideachas trí mheán na Gaeilge buntáiste do pháistí,” arsa Gráinne Nic Robhartaigh, príomhoide na scoile.
“Léiríonn staidéir idirnáisiúnta go mbíonn buntáiste oideachasúil ag páistí a fhoghlaimíonn tríd an dara teanga agus go dtagann feabhas ar a gcumas cognaíoch mar thoradh. Feicfimid an méid seo ó thorthaí meánscoile ár n-iardhaltaí.”
Tá fáilte roimh thuismitheoirí a bhfuil spéis acu sa scoil teagmháil a dhéanamh leo ar 074-9385762. Reáchtálfar oíche eolais do thuismitheoirí ar an Déardaoin 28 Samhain ag 6.30pm.
“Mholfainn do thuismitheoirí a bhfuil ceist acu faoi oideachais trí mheán na Gaeilge freastail ar an ócáid seo. Tá sé tábhachtach go bhfuil an t-eolas go léir ag tuismitheoirí sula dhéanann siad cinneadh agus tabharfar léargas ar na buntáistí a bhaineann le páiste a chur go Gaelscoil ag an ócáid,” arsa Nic Robhartaigh.