Gradaim Idirlín do Scoláirí Óga
Deireadh Fómhair 8, 2013
Beidh comórtas idirlín, Gradaim na nDamhán Alla de chuid Eircom, á oscailt go luath do scoláirí óga, chun aitheantas a thabhairt do shaothar teicneolaíochta dhaltaí scoile agus a múinteoirí i mbunscoileanna agus in iar-bhunscoileanna na tíre.
I measc na gcatagóir uile, tá gradaim ar leith don suíomh Gaeilge is fearr, bíodh sin ina suíomh Gaeilge amháin, nó ina suíomh dátheangach. Is féidir láithreán gréasáin nó blag a chur san áireamh don chomórtas seo, ach go mbeidh an Ghaeilge á húsáid ann ar bhealach cruthaitheach agus nuálach. Tá an catagóir don ‘Suíomh is Fearr’ urraithe ag Foras na Gaeilge.
Roinntear an comórtas i réimsí ar leith: MEGA do bhunscoileanna; GIGA d’ iar-bhunscoileanna, blianta 1-3; agus TERA d’iar-bhunscoileannta, blianta 4-6. Faoi gach aon réimse tá catagóirí ar leith d’ábhar áirithe.
Anuraidh ba iad Coláiste Íosagáin, Baile Átha Cliath a thóg leo an duais TERA don suíomh Gaeilge is fearr leis an suíomh ‘Níos Aclaí Anois’ agus bhí an bua ag Coláiste Cholmáin, Maigh Eo sa chatagóir céanna ag leibhéal GIGA lena suíomh ‘Irish Exam Guide’.
Osclófar an comórtas ar an 10 Samhain 2013, agus beidh go dtí 07 Feabhra 2014 ag scoláirí agus ag scoileanna chun cur isteach ar an gcomórtas. Eiseofar an gearrliosta ar an 19 Feabhra 2014, agus bronnfar na gradaim ag ócáid speisialta ar an 04 Márta 2014, san RDS i mBaile Átha Cliath 4. Beidh deis acu siúd ar fad a bhain an babhta ceannais amach a láithreáin ghréasáin a chur os comhair an phobail ag an ócáid seo.
Tá tuilleadh eolais faoin gcomórtas seo ar fáil ar www.juniorspiders.ie
Fearg agus Frustrachas i measc na Naíonraí
Deireadh Fómhair 8, 2013
Ag Comhdháil Bhliantúil na Naíonraí Gaelacha a bhí ar siúl i Luimneach an deireadh seachtaine seo caite, pléadh Fís Fhoras na Gaeilge d’Earnáil na Luathbhlianta.
Seán Ó Coinn, Leas-Phríomhfheidhmeannach agus Stiúrthóir Oideachais Fhoras na Gaeilge a bhí i láthair na comhdhála thar ceann an Fhorais. Ag deireadh Mheitheamh na bliana seo, chinn Bord Fhoras na Gaeilge go gcuirfí deireadh leis an scéim fhóirdheontais do naíonraí atá á riaradh ag Forbairt Naíonraí Teoranta (FNT) ó 1999, gearradh é seo de bhreis agus €875,000 sa bhliain don earnáil réamhscolaíochta. Chuir Foras na Gaeilge in iúl ag an am nach bhfeictear don Fhoras “go bhfuil an Fóirdheontas criticiúil d’inmharthanacht naíonraí Gaeilge”.
Comhthéacs Reatha
Thagair Ó Coinn don chomhthéacs reatha ina bhfuil Foras na Gaeilge ag feidhmiú agus dúirt go bhfuil isteach agus amach le €1M gearrtha ó bhuiséad Fhoras na Gaeilge gach bliain le blianta beaga anuas, agus go leanfar le ciorruithe ar an mbonn seo go dtí 2015 ar a laghad. Luaigh sé na feidhmeanna agus na dualgais reachtúla atá ar Fhoras na Gaeilge go háirithe mar a bhaineann le húsáid na Gaeilge a éascú agus a spreagadh mar aon le tacaíocht a chur ar fáil don oideachas trí mheán na Gaeilge agus múineadh na Gaeilge.
Réimse “Scartha”
Chuir Ó Coinn in iúl gur mheas sé go raibh mórán de ghnéithe den Ghaeilge á bhforbairt go neamhspleách ar a chéile, idir gaeltacht agus galltacht, thuaidh agus theas, idir na réimsí éagsúla: forbairt phobail scartha ó fhorbairt an oideachais – laistigh de réimse an oideachais féin go bhfuil an tacaíocht a chuirtear ar fáil don oideachas scartha: an réamhscolaíocht idir an tuaisceart, an deisceart agus an Ghaeltacht; réamhscolaíocht ó ghaelscolaíocht, scolaíocht trí mheán an Bhéarla ó scolaíocht trí mheán na Gaeilge. Léirigh Ó Coinn go dteastaíonn ó Fhoras na Gaeilge go mbeidh na snáithe éagsúla den réimse ag comhoibriú agus ag comhphleanáil lena chéile, go mbeidís ag ullmhú a straitéisí i gcomhar lena chéile, agus go mbainfear buntáistí as sin, go háirithe más pleanáil teanga ag leibhéal an phobail an toradh a thagann as comhtháthú thar réimsí oibre.
An Straitéis 20 Bliain
Leagtar an-tábhacht sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge ar an oideachas réamhscolaíochta áit a ndeirtear: “Is gnéithe tábhachtacha d’athneartú na Gaeilge iad foghlaim neamhfhoirmiúil agus foghlaim réamhscoile. Léiríonn an taighde ar fad sa réimse seo gur sna luathbhlianta is fusa teanga nua a shealbhú. Tá sé i gceist mar sin go mbeidh leibhéal éigin d’oideachas Gaeilge réamhscoile ar fáil i ngach áit”.
Agus é ag plé na Straitéise 20 Bliain, dúirt Ó Coinn má tá oideachas réamhscoile le cur ar fáil i ngach áit go mbeidh gá díriú ar sholáthar nua a fhorbairt in áiteanna nua, in áit a bheith ag tacú leis an rud atá bunaithe cheana féin. Ag labhairt faoi inbhuanaitheacht na naíonraí aonair, mhínigh Ó Coinn go bhfuil súil ag Foras na Gaeilge gur féidir le tionscadail a mhaoinítear leanúint ar aghaidh tar éis a mhaoinithe nuair atá siad bunaithe mar is ceart, agus gur sa chomhthéacs seo atá siad ag breathnú ar na naíonraí aonair atá bunaithe go dtí seo.
Roghanna
Chuir Ó Coinn earnáil na réamhscolaíochta i gcomparáid le scéimeanna deontais eile a bhíonn á riaradh ag Foras na Gaeilge ar nós Scéim Pobal Gaeilge agus an maoiniú a chuirtear ar fáil do dhá stáisiún raidió pobail. D’ardaigh Ó Coinn an cheist, má tá an maoiniú ag dul i laghad agus má leantar ag tacú leis an soláthar reatha, cé as a thiocfaidh an fhorbairt? Dúradh go bhfuil trí rogha ag Foras na Gaeilge agus iad ag machnamh ar thodhchaí na réimsí seo:
a. Maoiniú a bhaint de thionscadal reatha agus ligean dóibh titim as a chéile
b. Gan maoiniú a chur ar fáil do sholáthar nua
c. Inbhuanaitheacht a chinntiú ionas gur féidir le tionscadal maireachtáil tar éis a bhaintear a mhaoiniú.
Agus é ag breathnú chun tosaigh, dúirt Ó Coinn gur gá teacht ar bhealach atá comhphleanáilte, agus comhtháite le bheith cinnte gur féidir teacht ar mhúnla maoinithe a bheidh inbhuanaithe. Dúirt sé go bhfuil sé riachtanach go ndéanfaí forbairt, agus fiú mura bhfuil sé daonlathach, inghlactha ag an earnáil, nó cóir gur gá féachaint i dtreo na gceantar atá faoi mhíbhuntáiste nó go bhfuil an daonra íseal iontu, agus tús áite a thabhairt dóibh sin agus do na ceantair is mó ina bhfaighfear toradh ar an infheistíocht.
Dúirt Ó Coinn gur aithin Foras na Gaeilge rí-thábhacht na réamhscolaíochta d’fhorbairt na Gaeilge ag cuid mhór leibhéal sa phobal, san oideachas agus le tuismitheoirí. Chuir sé in iúl gur mheas sé gur bhain cur chun cinn agus tacaíocht don réamhscolaíocht ní hamháin leis na 4 eagraíocht réamhscolaíochta (Altram, FNT, Na Naíonraí Gaelacha agus Comhar Naíonraí na Gaeltachta), ach leis na heagraíochtaí eile bunmhaoinithe atá ag cur na Gaeilge chun cinn ag leibhéal an phobail.
Labhair Ó Coinn faoi institiúidí eile stáit agus dúirt go bhfuil sé tábhachtach go meallfadh gluaiseacht na Gaeilge na hinstitiúidí sin chun freagracht a ghlacadh ar fhorbairt reatha na Gaeilge, agus go gcuirfidís maoiniú ar fáil do thionscadail trí Ghaeilge laistigh dá réimsí cúraim féin.
Aisfhreagairt na Naíonraí
Nuair a bhí Ó Coinn críochnaithe lena chuid cainte, bhí deis ag an lucht féachana, arbh stiúrthóirí naíonra iad a bhformhór, tuairimí a nochtadh maidir le cinneadh an Fhorais i leith an fhóirdheontais agus i leith dhearcadh an Fhorais ar an earnáil réamhscolaíochta.
Chuir Stiúrthóir Naíonra ó Bhaile Brigín in iúl gur bhunaigh sí naíonra sa bhliain 2005, a thosaigh amach le seisear páiste ach atá anois ag freastal ar os cionn deich oiread sin, agus go mbeidh uirthi an naíonra sin a dhúnadh an bhliain seo chugainn, agus ligean leis an ochtar atá fostaithe aici. Léirigh sí, trí fhigiúirí a roinnt ar an slua, gur cinneadh gearr-radharcach a bhí glactha ag Foras na Gaeilge chun airgead a shábháil, mar sa fadtéarma go gcosnódh an cinneadh seo airgead ar an stát, trí laghdú sa cháin a ghintear ar lámh amháin, agus trí íocaíochtaí iomarcaíochta reachtúla agus íocaíochtaí leasa shóisialaigh ar an lámh eile.
Labhair Stiúrthóir Naíonra as Leamhcán agus dúirt go gcuirfeadh an ciorrú is déanaí a bhí déanta ag Foras na Gaeilge ar na naíonra bac iomlán uirthi agus ar a foireann cur lena cuid oideachais chun caighdeán na seirbhísí a choimeád ag an leibhéal is airde.
Labhair na Stiúrthóirí Naíonra amach go láidir i gcoinne na gciorruithe agus cáineadh Foras na Gaeilge as an gcinneadh a fhógairt gan dul i gcomhairle leis na naíonraí. Fiafraíodh cén fáth a fuarthas réidh leis an bhfóirdheontas ina iomlána in áit méid an deontais a chiorrú de réir a chéile.
D’fhiafraigh bean amháin cén plean fadtéarmach a bhí ag Foras na Gaeilge do naíonraí amach anseo, agus d’impigh sí ar an bhForas athmhachnamh a dhéanamh ar a bhfuil beartaithe mar dár léi go bhfuil siad ag baint an bonn ón struchtúr reatha ar mhaithe le ‘forbairtí’ in áiteanna eile. Is iomaí Stiúrthóir a tharraing aird ar an infheistíocht fhadtréimhseach atá déanta acu féin sa struchtúr reatha, trí ionaid a cheannach nó a léasáil, agus trí ghréasáin leathan a bhunú, agus go bhfuil seo ar fad le tarraingt as a chéile, agus iad féin fágtha le fiacha móra mar gheall nach dtiteann siad isteach sna catagóirí atá faoi mhíbhuntáiste de réir mar atá á leagan amach ag Foras na Gaeilge.
Agus é ag tabhairt aghaidh ar cheisteanna an tslua, dúirt Seán Ó Coinn gur thuig sé frustrachas na Stiúrthóirí agus nach dteastaíonn ó Fhoras na Gaeilge go mbeidh “naíonraí á ndúnadh, nó go mbeidh deireadh á chur le seirbhísí réamhscolaíochta. Teastaíonn uainn ár bhfócas agus ár n-acmhainní a chur i dtreo tacaíochtaí a chur ar fáil don réamhscolaíocht in áiteanna nua, agus is gá dúinn mar sin idirdhealú a dhéanamh idir cheantair ar leith feiceáil cá bhfuil an riachtanas is mó, agus cár féidir an toradh is fearr a bhaint amach”.
Foilsithe ar Gaelport.com
Leabhair nua Mála Mór
Deireadh Fómhair 8, 2013
Ciorcail Ghaeilge Iarscoile faoi lán seoil i gCeatharlach
Deireadh Fómhair 8, 2013
Cuireadh tús leis na Ciorcail Chomhrá Iarscoile do mhicléinn an Teastais Shóisearaigh agus na hArdteistiméireachta i gCeatharlach cúpla seachtain ó shin agus táid faoi lán seoil anois.
Tá na ciorcail eagraithe do mhic léinn atá ag lorg deiseanna breise chun Gaeilge a labhairt agus a chleachtadh go neamhfhoirmiúil lasmuigh den seomra ranga. Tá an-éileamh ar an seirbhís áirithe seo agus suas le caoga dalta ag freastal ar na ciorcail. Is léir go bhfuil na daltaí ag iarraidh barr feabhais a chur ar a gcuid Gaeilge go háirithe leis an méadú mór go daichead fán gcéad de mharcanna an ábhair i scrúdú na hardteistiméireachta ag dul don bhéaltriail anois.
Bíonn na ciorcail chomhrá ar siúl tar éis scoile ó 4.30-5.30i.n. in Ionad Phobal New Oak. Tagann ciorcal na sóisear le chéile gach Máirt agus ciorcal na sinsear gach Céadaoin. Bíonn múinteoir cáilithe i bhfeighil chun an comhrá a stiúiriú agus a threorú. Tá cúpla spás fós ins an dá chiorcal a leanfaidh ar aghaidh gach seachtain go dtí an Nollaig. €20 an táille don téarma iomlán. Chun tuilleadh eolais a fháil is féidir dul i dteagmháil le Glór Cheatharlach, Sráid an Choláiste, Ceatharlach. Teil 059 9158105, 085 1340047 nó seol rphost chuig eolas@glorcheatharlach.ie
www.carlow-nationalist.ie
Nuachtán Nua Seachtain do mhic léinn
Deireadh Fómhair 8, 2013
Cuireadh tús coicís ó shin le nuachtán nua Gaeilge, Seachtain, san Irish Independent a thagann mar chomharba ar an nuachtán Foinse.
Nuachtán ocht leathanach atá i gceist agus tá sé ar fáil saor in aisce leis an Irish Independent gach Céadaoin. I measc na scribhneoirí ata ag soláthar ábhair don nuachtán seachtainiúil nua tá Dáithí Ó Sé agus Micheál Ó Muircheartaigh. Beidh nuachtán eile dar teideal ‘Ar Fheabhas’ á chur ar fáil ag Independent Media do scoileanna ar fud na tíre chomh maith. Níor fhill ‘Foinse’ mar fhorlíonadh san Irish Independent ag tús na scoilbhliana nua. Bunaíodh ‘Foinse’ sa bhliain1996, agus cuireadh é ar fáil go seachtainiúil go dtí samhradh 2009 le maoiniú ó Fhoras na Gaeilge.
Nuair a theip ar an maoiniú seo, rinneadh athsheoladh ar ‘Foinse’ i bhfómhar na bliana 2009, le leagan amach nua agus modh seachadta nua agus é ar fáil mar fhorlíonadh san Irish Independent gach Ceadaoin. Bíodh is go bhfuil an nuachtán nua Seachtain á chur ar fáil anois ag Independent Media le haghaidh scoláirí na tíre, níl nuachtán Gaeilge ar fáil chun spéis Ghaeilgeoirí sa scribhneoireacht Ghaeilge a mhúscailt agus a chothú. Ní fios fós cé chomh fada is a bheidh sé go dtí go mbeidh foilseachán rialta clóite ar fáil do léitheoirí na Gaeilge. Ag súil nach mbeidh an fanacht ro-fhada.
www.carlow-nationalist.ie
Comhdháil iontach
Deireadh Fómhair 8, 2013
Cuireadh an t-eagras réamhscolaíochta Altram ar bun sa bhliain 1990 le tacaíocht a thabhairt do thionscnaimh oideachais luathbhlianta lán-Ghaeilge.
Eagraíonn Altram cúrsaí oiliúna agus cuireann sé acmhainní ar fáil do na baill foirne, do na coistí agus do na tuismitheoirí a bhfuil baint acu le naíscoileanna. D’eagraigh sé comhdháil idirnáisiunta an tseachtain seo caite i nDoire. (Dála an scéil, tá fás agus forbairt ag teacht ar Dhoire mar ionad comhdhálacha – sampla eile de dhul chun cinn na cathrach seo.) Idir na cainteoirí bhí an Dochtúir Antonella Sorace ó Ollscoil Dhún Éideann, a chuir an cheist ‘Cad chuige a bhfuil an dátheangachas tábhachtach?’ Labhair an Dochtúir Piet Van de Craén ó Vrije Universiteit, an Bhruiséil, ar an téama ‘Dátheangachas luath agus an tAontas Eorpach’. Labhair Aodán Mac Póilin (Iontaobhas Ultach) ar an Ghaeilge sa Tuaisceart, agus thug Áine Andrews ó Altram léacht ar ‘Oideachas Gaeilge na luthbhlianta i dTuaisceart Éireann idir bhuanna agus dhúshláin’.
Ar an Aoine bhí ceardlanna ann, ag taispeáint áiseanna atá ar fáil do thuismitheoiri agus do mhúinteoirí. Tá na luathbhlianta thar a bheith tábhachtach. Ba chóir don phaiste tosú ar an dara teanga chomh luath agus is féidir. Ní fheiceann páiste beag fadhb le dhá theanga: cuireann sé iontas ort an dóigh a bhfuil páiste óg ábalta dul ó theanga amháin go teanga eilegan smaoineamh, i ndiaidh tamaillín i naíscoil nó i mbunscoil. Ach ní míorúilt é seo: tá dhá theanga ar a laghad ag dhá thrian de dhaonra an domhain. Nuair a thosaíonn duine níos moille ar theanga, feiceann sé sraith fadhbanna- gramadach, stór focal, aistriúchán srl.: tá sé ag iarraidh a lán a fhoghlaim gan mórán achair ar dhóigh mhínádúrtha. Is féidir teanga a fhoghlaim níos moille sa saol, ach tá sé i bhfad níos deacra. Osclaíonn an dátheangachas an intinn (Sin an fáth go bhfuil mé féin chomh leathanaigeanta sin.) agus tugann sé léargas agus féinmhuinín agus a lán eile don pháiste, ar ndóigh.
www.derryjournal.com
Slatiascaireacht Áineasa Éireann
Deireadh Fómhair 7, 2013
Is eagraíocht uile-Éireannach, dheonach, neamhbhrabúis é RAI a bhunaidh slataiscairí na tíre deich mbliana ó shin faoi choimirce An Chomhairle Spóirt agus An Príomh Bhord Iascaigh.
S’é príomh aidhm na heagraíochta ná daoine óga a chur ar eolas faoi shlatiascaireacht.
Glacaimid le grúpaí dhaoine óga (idir cailíní agus buachaillí atá idir 8 mbliana agus 18 mbliana) agus múinimid dóibh conas slat iascach a láimhséail agus gach a théann leis comh maith le meas an dtimpeallacht a spreagadh. De gnáth bíonn suas le fiche duine i ngach ngrúpa. Tá coitseálaithe cáilithe I bhfeighil na gcúrsaí seo ( cuid acu ina niar-mhúinteoirí)
Aon scoil gur mhaith leis bheith páirteach í gcúrsa mar seo cun leannaí scoile a chur ar eolas faoi shlataiscaireacht déan teagmháil le Patrick F Byrne, Hon. Secretary, Recreational Angling Ireland: Ríomh phost: pfbyrne5@gmail.com.
Eolas ar Éisc – Fish Facts
Chomh maith, tá leabhrán dháthangach foilsithe againn le déanaí d’ár teideal Eolas ar Éisc (Fish Facts) (leis an tOllamh Peter Wilson). Tá seo ar fáil do na scoileanna ar leath-phraghas: €5 an ceann nó 10 gcinn ar €40 ag an seoladh thuas.
Gearrliosta ‘Leabhar na Bliana’ foilsithe
Deireadh Fómhair 7, 2013
Foilsíodh inniu gearrliosta na leabhar Gaeilge atá faoi scrúdú do ghradam ‘Leabhar na Bliana’. Roghnaíodh deich leabhar san iomlán, cúig cinn ar an ngearrliosta de leabhair do dhaoine óga agus cúig leabhar ar ghearrliosta an ghradaim de leabhair do dhaoine fásta. Foras na Gaeilge a chuireann ciste ar fáil don chomórtas agus Oireachtas na Gaeilge a dhéanann an riarachán ina leith
Bronnfar Gradam Réics Carló (daoine óga) ar cheann amháin de na leabhair seo:
- Mise agus an Dragún, scríofa ag Patricia Forde, maisithe ag Steve Simpson, foilsithe ag Futa Fata
- Gráinne Mhaol, scríofa ag Gisela Pizzatto, maisithe ag Bruno Bull, foilsithe ag Cló Mhaigh Eo
- Báidín Fheidhlimidh, Ionad Oideachais Ghort an Choirce a léírigh an pacáiste, , maisithe ag Dara McGee agus Deirdre Brennan, foilsithe ag Eoghan Mac Giolla Bhríde & Éabhlóid Vaimpír san Áiléar, scríofa ag Orna Ní Choileán, maisithe ag Alan Keogh, foilsithe ag Cois Life
- An Toirtís Chainteach, scríofa ag Aoife Ní Dhufaigh, maisithe ag Dómhnal Ó Bric, foilsithe ag Gathanna Gréine
Bronnfar Gradam Uí Shúilleabháin (daoine fásta) ar cheann amháin de na leabhair seo:
- Conamara agus Boston, scríofa ag Máirtín Ó Catháin, foilsithe ag Cló Iar-Chonnacht
- Leabhar Laethanta, scríofa ag Donla uí Bhraonáin, foilsithe ag Cois Life
- Leabhar Mór na nAmhrán, curtha in eagar ag Mícheál O Conghaile, Lochlainn Ó Tuairisg agus Peadar Ó Ceannabháin, foilsithe ag Cló-Iar Chonnacht
- An Blascaod Mór, le Daithí agus Mícheál de Mórdha, foilsithe ag The Collins Press
- An Béal Bocht, scríofa ag Myles na gCopaleen, foilsithe ag Cló Mhaigh Eo
Fógrófar an bheirt bhuaiteoirí ag ócáid i mBaile Átha Cliath i lár Mhí na Samhna. “Meitheal mhistéireach is ea an scríbhneoir, an t-eagarthóir, an foilsitheoir agus an maisitheoir leabhar, an fhoireann dhlúth sin a thugann leabhar ar an saol”, a deir Liam Ó Maolaodha, Stiúrthóir an Oireachtais. “Is saothar ealaíne ann féin gach leabhar atá ar ár gcuid gearrliostaí inniu agus tréaslaím a gcruthaitheacht agus a ndúthracht leis na meithleacha a thug chuig an bpobal léitheoireacht iad. Cúis áthais d’Oireachtas na Gaeilge go bhfuil an t-aitheantas cuí á thabhairt do na foilseacháin úra seo.”
Ag tagairt don ghearrliosta, dúirt Seán Ó Coinn, Leas-Phríomhfheidhmeannach Fhoras na Gaeilge, “Tá caighdeán na leabhar Gaeilge ag dul i dtreise gach aon bhliain agus ní haon eisceacht é caighdeán na bliana seo. Le maoiniú €80,000 ó Fhoras na Gaeilge, tá feachtas mór ar bun mar thacaíocht d’obair fhoilsitheoirí leabhar Gaeilge chun spotsolas a scaladh ar líon agus ar ardchaighdeán na leabhar atá ar fáil agus beidh tréan-iarracht ar siúl ag an earnáil foilseachán leabhar Gaeilge, ag súil gurb í seo an bhliain díolaíochta is fearr riamh a bheidh acu – agus béim mhór á cur ar leabhair Ghaeilge mar bhronntanais Nollag”.
Tuilleadh eolais;
Conall Ó Móráin, The Media Group, 087 2463 111
Nuachtlitir Futa Fata
Deireadh Fómhair 7, 2013
Cúpla focail eile: New words take place in Irish dictionary
Deireadh Fómhair 7, 2013
Cúpla focail eile: New words take place in Irish dictionary
HOW strange would a féinphic of a member of the triúracht in a pitseáma aonphíosa look?
You’re unlikely to ever see it but you will find these new Irish words in the Irish dictionary. “Selfie” has become “féinphic” (self picture) in Irish, “troika” has been translated into “triúracht”, while “onesie” is “pitseáma aonphíosa” having been added to the dictionary. The dictionary has moved online to Focal.ie, a database set up in 2006 by the Irish language department of Dublin City University (DCU) in conjunction with Forás na Gaeilge. The staff work constantly to keep the language up to date with the newest terms arriving into the English language.
“New terms that arise from technology and social media are definitely one of the main domains of language we have to deal with,” said Dr Gearóid Ó Cleircín, terminology manager of Fiontar in DCU.
Many are also to do with public administration, place names and the official names of government bodies.” Anyone can recommend a term to be translated through the submission form on the database homepage. The majority of people who submit terms are translators and journalists, who are looking for a term to use for their work. Once a translation is requested, the staff provide a temporary term for them to use immediately. The recommendation is then brought to the terminology committee to be researched and discussed. The committee is made up of 21 academics, journalists, civil servants and experts from different areas who meet voluntarily once a month to discuss new terms.
Each term is considered and researched before being approved and published in the database. On average, the terminology committee approve and publish 500-700 new terms a month. Not all words are translated into Irish, however – recently recommended words like “burrito” and “tortilla” were left in their native Spanish. “Words like ‘selfie’ make sense to put into Irish, as they are easy enough to directly translate,” said Dr Ó Cleircín. It is important to keep up to date with the terms, Dr Ó Cleircín said, so that the Irish language continues to develop alongside the English language. “It’s important for language to modernise, and if the effort isn’t made then there will be no choice but to use the English words,” he said.
www.independent.ie
