Tionól Gaeltachta ar oileán Árainn Mhóir
Meitheamh 27, 2013
Beidh Anna Ní Ghallachair, Cathaoirleach Bhord Údarás na Gaeltachta, ina haoi-chainteoir ag an seimineár atá á eagrú ag Conradh na Gaeilge ag Tionól Gaeltachta an Chonartha ar oileán Árann Mhóir, Tír Chonaill.
Pleanáil teanga sa Ghaeltacht atá mar théama ag an seimineár, ócáid a bheidh ar siúl in ionad Chomharchumainn Árainn Mhóir ar 8.00in oíche Aoine, 5 Iúil.
Cuirfear tús le Tionól Gaeltacht Chonradh na Gaeilge tráthnóna Déardaoin seo chugainn, 4 Iúil agus beidh turas báid ar na hoileáin bheaga timpeall ar Oileán Árainn Mhóir ar cheann de bhuaicphointí an Tionóil.
Tá pacáiste speisialta ar phraghas €240 curtha le chéile ag Conradh na Gaeilge a chlúdaíonn leaba agus bricfeasta don deireadh seachtaine ón Déardaoin – Domhnach, béilí tráthnóna, turas ar na hoileáin Inis Doirn, Inis Cú & An tÍochtar, agus Inis Chaorach, seimineár, dráma agus na himeachtaí sóisialta ar fad.
Tá an Tionól arna eagrú i gcomhar le Comharchumann Oileán Árainn Mhóir le tacaíocht ó Údarás na Gaeltachta agus is féidir clárú don deireadh seachtaine ar www.cnag.ie/siopa.
www.advertiser.ie/galway
Foilsithe ar Gaelport.com 27 Meitheamh 2013
The Galway Advertiser – Lár Sráide, Peadar Mac Fhlannchadha
Blaise de chlú na teilifíse d’údair agus eolaithe óga Mhúscraí
Meitheamh 26, 2013
NÍORBH leor dóibh a bheith ina réalta ar shraith teilifíse, anois tá na daltaí ó scoil i nGaeltacht Mhúscraí tar éis a mbliain acadúil a thabhairt chun críche agus iad mar aíonna i leabhar dá gcuid féin chomh maith.
Beidh lucht féachana TG4 in ann daltaí Scoil Abán Naofa i mBaile Mhúirne a fheiscint ag léiriú a gcuid eolais ghinearálta ar an gclár tráth na gceist ‘Bog Stop’ i dtreo deireadh na bliana seo, tar éis d’fhoireann ón scoil náisiúnta taisteal go Gaillimh chun sé chlár a thaifeadadh don sraith.
Thug bus daltaí agus múinteoirí faoin turas fada chun tacaíocht a thabhairt don fhoireann seisear – Molly Ní Bhriain, Sarah Apraku, Aodhán Ó Luasa, Caoimhín Ó Donnchú, Cathal Ó Spiolláin agus Darragh Ó Loingsigh – a bhí san iomaíocht i gcoinne daltaí ó scoileanna i gConamara agus Luimneach.
Taispeánfar an sé chlár thar tréimhse coicíse, le dalta amháin á thaispeáint in aghaidh an lae ar shraith úd TG4, á chur i láthair ag Máire Treasa Ní Dhubhghaill.
Ar shroicheadh an Taibhdhearc (Black Box Theatre) sa Ghaillimh dóibh, chuir beirt iardhalta de chuid Scoil Abán Naofa, Eibhlín Ní Chríodáin agus láithreoir Páidí Ó Lionáird, fáilte roimh na daltaí, a bhí faoi géarshúil na gceamaraí teilifíse agus iad ag bogadh trí ‘Chrios’ na scáileán plasma le ceisteanna á fhreagairt i gceart acu.
Go húr óna gcuid éachta teilifíse, bhí na daltaí ina n-údair foilsithe faoi dheireadh na scoilbhliana nuair a cuireadh a gcuid dánta agus scéalta san áireamh sa leabhar ‘Is Scríbhneoirí Sinn’, foilsithe ag Scholastic.
Chuir an 118 dalta, ó naíonáin bheaga go rang a sé, a gcuid saothair leis an tionscadal, faoi threoir an mhúinteora tacaíocht foghlama sa scoil, Marguerite Ní Chonchubhair.
“Scríobh gach duine acu saothar amháin ar a laghad, i nGaoluinn nó i mBéarla,” a mhínigh príomhoide na scoile Conchúr Ó Luasa. “Cheap cuid acu scéalta dá gcuid féin agus fuair cuid eile acu a gcuid inspioráide óna dtuismitheoirí agus seantuismitheoirí, ansan clóbhualadh na saothair ar fad agus cuireadh go Baile Átha Cliath iad le haghaidh foilsithe.”
Leis an tionscadal litearthachta san oiliúint, níor deineadh beag is fiú de ghnéithe eile an churaclaim ach an oiread, le Scoil Abán Naofa ag gnóthú a céad ghradam de chuid Discover Primary Science and Maths Excellence dá cuid oibre ag tabhairt na heolaíochta chun beogachta do na daltaí i réimse leathan slite praiticiúla.
Dhein na daltaí ó rang a trí agus ceathair staidéar ar insliú, téamh agus fuarú, mar aon le hionad breathnaithe aimsire a bhunú, le tomhas baistí dá gcuid féin. Ghlac siad páirt sa tionscnamh Greenwave Signs of Spring, ag uaslódáil sonraí nádúir chuig an suíomh gréasáin náisiúnta, agus d’eagraigh siad lá spraoi eolaíochta chun a gcuid taighde a thaispeáint don chuid eile den scoil.
Tar éis dóibh cuairt a thabhairt ar an Lifetime Lab i gCorcaigh thaifead siad a gcuid turgnamh agus taighde ar fad i leabhrán eolaíochta.
Tá a ngradam sármhaitheasa ar taispeáint anois i bhforhalla na scoile, tar éis d’uachtarán an Chumann Lúthchleas Gael, é a nochtadh le linn a chuairt ar cheantar Mhúscraí le déanaí.
Ghlac an scoil páirt don chéad uair chomh maith i gcomórtas peile Gael Linn a bhí ar siúl sa Rinn, agus i dteannta leis sin d’ardaigh an tUasal Ó Néill tríú brat glas na scoile, a bronnadh uirthi dá cuid caomhnú uisce.
Tá dhá bhrat bronnta ar an scoil cheana féin i gcomhair fuinneamh agus athchúrsáil agus bhain an tríú ceann le leibhéil ídithe uisce na scoile a thaifeadadh agus iad a laghdú dá réir sin trí an méid uisce i ngach sistéal leithris a laghdú agus buta uisce lasmuigh a shuiteáil.
Eagraíodh comórtas sluáin, leis an iontráil bhuaiteach ag Aodhán Ó Luasa, ‘Úsáid é, Sabháil é agus ná dearmad Cas as é’ ar taispeáint anois i ngach seomra ranga leis an tábhacht a bhaineann le sconnaí a mhúchadh a chur i gcuimhne do dhaltaí na scoile.
“Chabhraigh sé seo chun daltaí a chur ar an eolas faoi chaomhnú uisce, agus bhí roinnt suirbhéanna le déanamh ag na daltaí sa bhaile maidir le húsáid uisce i gcócaireacht agus gnáthúsáid teaghlaigh, agus ba mhór an t-ionchur a bhí ag an scoil trí chéile dá réir,” a dúirt Conchúr Ó Luasa.
Tar éis dóibh laghdú 19% a ghnóthú san ídiú uisce, tá pleananna idir lámha cheana féin ag foireann agus daltaí broidiúla na scoile dá gceathrú brat glas agus tá tús curtha acu le suirbhéireacht a dhéanamh ar na modhanna iompair a mbaineann na daltaí úsáid astu ag teacht chun na scoile dóibh.
www.eveningecho.ie
Foilsithe ar Gaelport.com 26 Meitheamh 2013
Evening Echo -Scéalta ó Mhuscraí – Pet O’ Connell
Tá Fíbín deich mbliana i mbun samhlaíochta agus iontais
Meitheamh 26, 2013
Nuair a d’éirigh Darach Ó Tuairisg as an ról a bhí aige mar Liam sa sobaldráma Ros na Rún, dúirt an-chuid daoine leis go raibh sé “craiceáilte”.
N’fheadar cad dúirt na daoine céanna leis nuair a d’fhógair sé go gairid ina dhiaidh sin go raibh sé ag clárú le cúrsa puipéadóireachta.
Ach níor chaill fear an mhisnigh riamh é agus tá Fíbín, an comhlacht drámaíochta do dhaoine óga a bhunaigh an t-aisteoir óg as Conamara agus beirt fhear mhisniúla eile, ag ceiliúradh deich mbliana ar an bhfód i mbliana.
“Mícheál Ó Domhnaill a tháinig aníos leis an smaoineamh mar gur shíl sé go raibh go leor tallainn nua tagtha chun cinn le linn an chúrsa sin a d’eagraigh TG4 le comhlacht Jim Henson ag an am.
“Bhunaíomar comhlacht le ¤3,000 ó Ealaín na Gaeltachta agus tháinig 2,000 duine ag féachaint ar an chéad dráma a rinneamar, An Gabha agus an
Gasúr. Tháinig daoine óga nach bhfaca dráma Gaeilge riamh cheana,” a dúirt Ó Tuairisg.
Obair fhónta
Thuig Ó Tuairisg láithreach go raibh obair fhónta ar bun ag Fíbín: “Bíonn tú chomh sáite sa rud ní bhíonn a fhios agat go dtí an oíche oscailte an bhfuil aon mhaith leis. Ach nuair a chas an seit imrothlach a bhí againn timpeall chonaic mé an t-iontas a bhí ar aghaidheanna na ngasúr.
“Ba rud mór domsa go pearsanta é an t-iontas sin a fheiceáil ar aghaidheanna 200 gasúr istigh i halla pobail i gConamara.”
Ó shin i leith, tá 26 dráma curtha ar stáitse ag Fíbín in áiteanna chomh héagsúil óna chéile le Maláiv na hAfraice agus an Ballroom of Romance i mBaile Hamaltúin. Bhí sé mar aidhm riamh ag Fíbín drámaí Gaeilge a thabhairt go dtí áiteanna nach dtéann drámaí ann de ghnáth. Tá Ó Tuairisg chomh bródúil céanna as an turas go dtí an Ballroom of Romance is atá sé as an turas chun na Maláive.
Le deich mbliana anuas, tá cáil bainte amach ag Fíbín de bharr na samhlaíochta agus ceannródaíochta a bhaineann lena léirithe fisiciúla físiúla.
Tá cúigear fostaithe go lánaimseartha ag an gcomhlacht agus fostaítear 19 duine eile go páirtaimseartha gach bliain.
Ní mhaireann seónna Fíbín riamh níos faide ná uair an chloig: “Táimid ag iarraidh a thaispeáint do dhaoine go bhfuil drámaíocht na Gaeilge fós beo. Níl éinne ag iarraidh suí in amharclann ar feadh trí uair an chloig muna bhfuil rud fíor-speisialta ann.
“Cuid mhaith den am bíonn Fíbín ag iarraidh seanscéalta a insint ar bhealach a thuigeann an ghlúin nua. Seo dream a bhfuil ríomhairí beaga ina lámha acu agus nach bhfuil mórán foighde acu. Sin an phríomhchúis nach mbíonn aon dráma againn níos faide ná uair an chloig.”
Tá Ó Tuairisg ar bís agus agus é caint faoin úsáid atá á bhaint anois ag an gcomhlacht as an nuatheiceolaíocht, an fhísealaín, mascanna agus an scáilphuipéadóireacht.
Ach cé go bhfeictear dó gurb é an t-aon slat tomhais le hobair Fíbín a mheas ná caighdeán a léirithe, tuigeann sé leis gur féidir draíocht na hamharclan-naíochta a chur ag obair ar son na teanga: “Thart ar 80 faoin gcéad de na daoine óga a fheiceann dráma Fíbín, sin an t-aon uair i gcaitheamh a saoil a fheicfidh siad dráma Gaeilge.
“Táimid ag cruthú ealaíne ní ag múineadh na Gaeilge, ach tá sé tábhachtach íomhá dhearfach den teanga a thabhairt do na daoine seo trí dhraíocht na hamharclan-naíochta. Is féidir linn a thaispeáint gur féidir leis an nGaeilge a bheith barrúil, gur teanga í atá beo fós.”
Rath
Faraor, níl an rath céanna faoi láthair ar dhrámaíocht na Gaeilge trí chéile is atá ar leithéidí Fíbín agus Branar, comhlacht Gaillimheach eile atá dírithe ar an aos óg.
Ceann de na fadhbanna móra atá ann, dar le Ó Tuairisg, ná nach bhfuil dóthain á dhéanamh le scríbhneoirí a mhealladh chun drámaí a scríobh:
“Tá sé cosúil leis an ubh agus an chearc, níl aon phobal ann mar nach bhfuil aon scríbhneoirí ann ach níl aon scríbhneoirí ann mar nach bhfuil aon phobal ann.”
Bíodh sin mar atá, tá a chion déanta ag Fíbín le deich mbliana anuas chun pobal do dhrámaíocht na Gaeilge a thógaint.
Tá na céadta mílte daoine óga tar éis freastal ar a seónna agus chonaic 6,000 duine an dráma deireanach leo, Setanta, an chéad cheann uathu a bhí dírithe ar mhic léinn ollscoile.
Tá siad ag obair ar dhráma nua faoi láthair a bhainfidh leas as an mapáil físe chun stair na gCeilteach (de réir Fíbín) a insint.
Tá cuireadh faighte acu freastal ar fhéile drámaíochta in Manhattan agus tá nasc oifigiúil á dhéanamh acu le hOllscoil Notre Dame in Indiana.
Munar leor sin, tá an comhlacht teilifíse atá ag Ó Tuairisg agus Mícheál Ó Domhnaill ag obair ar shraith phuipéadóireachta do TG4 –
An Saol faoi Shráid – a bhfuil buiséad milliún euro aici.
Mar chuid den tionscnamh teilifíse, beidh Fíbín ag reachtáil cúrsa puipéadóireachta.
Nach ait an mac an saol gurb iad féin anois atá ag stiúradh na gcúrsaí puipéadóireachta?
Déanann Ó Tuairisg gáire: “Níor chuimhnigh mé mar sin air ach tá an ceart agat. B’fhéidir go bhfuil sé in am é a chaitheamh in aer!”
www.irishtimes.com
Foilsithe ar Gaelport 26 Meitheamh 2013
The Irish Times – Seán Tadhg Ó Gairbhí
Ciorcail Ghaeilge i gCeatharlach ag scor don samhradh
Meitheamh 25, 2013
Reachtáilfear na ciorcail Ghaeilge deireannacha i gCeatharlach an tseachtain seo roimh bhriseadh an tsamhraidh.
Cuirfear fáilte roimh chainteoirí agus foghlaimeoirí na teanga ag “Is Leor Beirt” ins an leabharlann maidin Dé Máirt, 25 Meitheamh ag tosnú ag 10.30r.n. Tionólfar an ciorcal “Sult” sa Teach Bar ar an Déardaoin, 27 Meitheamh ag 9.00i.n.
Ina dhiaidh sin scorfaidh an dá chiorcal chomh maith le “Gaeilge Le Chéile” i dteach tábhairne Reddys don samhradh le filleadh ar ais arís sa fómhar.
www.carlow-nationalist.ie
Foilsithe ar Gaelport.com 25 Meitheamh 2013
Campaí na nÓg agus Coláiste Samhraidh i gCeatharlach beagnach lán
Meitheamh 25, 2013
Tá an-éileamh ar áiteanna sa choláiste samhraidh agus sna campaí samhraidh a bheidh ar siúl i gCeatharlach i Mí Iúil.
Beidh an coláiste samhraidh, a bheidh oiriúnach do dhéagóirí i Rang 6 go Bliain 6, ar siúl ar feadh coicíse ó 1-12 Iúil. Beidh rogha de dhá sheachtain ag Campa na nÓg do pháistí aois 4-6 bliana ó 8-12 agus ó 15-19 Iúil agus déanfaidh an campa samhraidh freastal ar pháistí bunscoile ó 15-19 Iúil.
Chun áit a chur in áirithe ní foláir dul i dteagmháil gan mhoill le Glór Cheatharlach. Buail isteach chuig an oifig ar Shráid an Coláiste atá díreach trasna ón Ardeaglais. Is féidir glaoch a chur ar 085 1340047, 087 2857048 nó scríobh chuig emma@glorcheatharlach.ie
www.carlow-nationalist.ie
Education Minister John O’Dowd praises Irish pre-school
Meitheamh 25, 2013
Education Minister John O’Dowd has visited an Irish language nursery school in Tyrone to pay tribute to its staff and pupils.
He went to Gaelscoil Ui Neill in Coalisland yesterday where he met with children, its principal Conor McPhillips and staff.
He said: “Gaelscoil Ui Neill first opened its doors in 1995 and over the past 18 years the enrolment has steadily increased to its current 177 so there is no doubt there is a real demand for education through the medium of Irish in Coalisland and surrounding area.”
www.belfasttelegraph.co.uk
Foilsithe ar Gaelport.com 25 Meitheamh 2013
Spraoicheist Gael Linn 2013 i gCeatharlach
Meitheamh 25, 2013
Reachtáileadh ócáid an-speisialta trí Ghaeilge i gCeatharlach le déanaí do dhaltaí ins na hardranganna i mbunscoileanna an cheantair.
Spraoicheist an tSamhraidh a bhí i gceist, eagraithe ag Gael Linn i gcomhar le Glór Cheatharlach, agus d’éirigh go hiontach leis an ócáid. Ghlach breis is tríocha foireann páirt sa spraoicheist atá seanbhunaithe anois agus aitheanta mar cheann de na buaicphointí i saol na Gaeilge do dhaoine óga i gCeatharlach.
Bhí halla spóirt na Gaelscoile lán go béal go luath tar éis a deich a chlog ar maidin.Thángadar ag siúl, i gcarranna agus i mbusanna ó dheich scoil. Bhíodar ann ó Scoil Mhuire gan Smál, Gleann Uisean, Gaelscoil Eoghain Uí Thuairisc, Scoil an Easboig Uí Fhoghlú, Tigh an Raoireann, Scoil Chailíní an Teaghlaigh Naofa, Scoil Naomh Bríd Mhuinebheag, An Bóthar Glas, Baile na mBreathnach agud Díseart Diarmada.
Bhí éagsúlacht an-mhaith agus réimse an-leathan de cheisteanna le freagairt bunaithe ar spórt agus ceol, scannáin agus cláracha teilifíse, leabhair agus eolas ginearálta. Niamh de Búrca thar cheann Gael Linn a bhí ag cur na gceisteanna agus bhí muintir Ghlór Cheatharlach i mbun marcála. Tugadh raidhse de spotdhuaiseanna amach i rith an ama. Bhain cuid de na foirne scóranna an-ard amach le foireann na Gaelscoile ag barr an liosta le caoga seacht marc as seasca. Ar an bhfoireann bhí Leon Mac Conchoille, Rachel Ní Chaomhánaigh, Grace Ní Cheallaigh agus Lúc Ó hÉideáin. Scoil Dhiarmada as Díseart Diarmada a tháinig sa dara háit agus bhí Ciarán Ó Raghallaigh, Jennifer Ní Icí, Gavin Ó Raghallaigh agus Finn Ó Dúill ag ceiliúradh. Bhain foireann eile na Gaelscoile ina raibh Tadhg Ó Ceallaigh, Graeme Harland, Aindriú Mac Eochaidh agus Cathal Ó Muireacháin an tríú háit amach. Bronnadh duaiseanna, plaiceanna agus caipíní Gael Linn ar na foirne buachach uile.
Chun clabhsúr a chur leis an ócáid chuir roinnt de na daltaí ceolchoirm bheag i láthair. Bhí ceol uirlise ó pháistí Ghleann Uisean agus na Gaelscoile agus chan cailíní an Teaghlaigh Naofa agus daltaí ón mBóthar Glas cúpla amhrán. Ócáid agus imeacht an-taitneamhach dar leis na daltaí agus múinteoirí uile. Maidin álainn trí Ghaeilge mar chuid den lá scoile ach lasmuigh den seomra ranga. Ghabh Niamh de Búrca buíochas leis na daltaí agus na múinteoirí, le Glór Cheatharlach agus le bainistíocht na Gaelscoile as a dtacaíocht do Spraoicheist Gael Linn 2013.
Carlow Nationalist – Glór Cheatharlach
www.carlow-nationalist.ie
Foilsithe ar 25 Meitheamh 2013
Cúrsaí Gaeilge ar líne do dhaoine fásta
Meitheamh 25, 2013
Is cúis átháis dúinn é na cúrsaí ar líne de chuid Gaelchultúr a thairiscint duit arís ar phraghas eisiach:
- Gaeilge gan Stró! Leibhéal TEG, B1: Bainigí triail as. Íoc €80, faigh €30 ar ais*
– Oiriúnach do dhaoine a bhfuil staidéar déanta acu ar an Ghaeilge (Ardteistiméireacht, m.sh.) ach nach raibh mórán deiseanna acu í a úsáid.
– Oiriúnach do mhúinteoirí bunscoile ach go háirithe atá ag iarraidh iad féin a choinneáil cothrom le dáta.
- Gramadach gan Stró! Dúshlán gramadaí! Íoc €80, faigh €30 ar ais*
– Oiriúnach do chainteoirí maithe.
– Dóibh sin ar mian leo feabhas a chur ar a gcuid gramadaí agus cur lena saibhreas sa teanga.
– Dóibh sin nach dtuigeann cúrsaí gramadaí de ghnáth agus a gcuireann rialacha casta mearbhall orthu.
Eolas: 091-870718 / oifig@lochariach.com
Seo comhfhiontar de chuid Gaeilge Locha Riach agus Coiste Gairmoideachais Chontae na Gaillimhe (Bord Oideachais & Oiliúna na Gaillimhe agus Ros Comáin) fá choinne pobal oirthear na Gaillimhe.
*€30 ar ais má chríochnaítear cúrsa laistigh de sé mhí.
NB: Ní mór clárú le Gaeilge Locha Riach
Eolas: 091-870718 / oifig@lochariach.com
Coláiste Samhraidh i mBaile Átha an Rí
Meitheamh 25, 2013
1ú – 12ú Iúil 2013
Aoisghrúpa: 12 – 18 bliana d’aois
Táille: €250 ar fad
Eagraí: Coláiste Néifinn, www.ColaisteNeifinn.com
Dé Luain – Dé hAoine: 10 r.n. – 5 i.n.
Imeachtaí: Spórt: Cluichí Gaelacha, Sacar, Cispheil, Eitpheil, Rounders, Tarraingt Téide, Rugbaí agus eile; Dráma, Díospóireacht, Damhsa, Amhránaíocht, Ceol, Tráth na gCeist agus Turas
Eolas: 087-3903994 / colaisteneifinn@gmail.com
Imeacht cheoil do dhaltaí iar-bhunscoile
Meitheamh 25, 2013
