(English) Irish is a necessary language
Meitheamh 8, 2016
(English) Working in sub-standard accommodation leads to challenges for Gaelscoil pupils
Meitheamh 1, 2016
Cead Ardchúirte chun dlí a chur ar an Fheidhmeannas faoi Straitéis na Gaeilge
Meitheamh 1, 2016
Tá cead tugtha do Chonradh na Gaeilge an dlí a chur san Ardchúirt ar an Fheidhmeannas ó thuaidh ar an bhonn nár ghlac siad le straitéis na Gaeilge 2015 -2035, a aontaíodh ina gClár Rialtais féin. Socraíodh ar an Aoine 9ú Meán Fómhair mar lá an athbhreithnithe ina gcuirfidh an dá thaobh a gcuid argóintí chun tosaigh. Deir Conradh na Gaeilge go bhfuil siad sásta an cás a tharraingt siar má gheallann an Feidhmeannas go gcuirfidh siad an straitéis i bhfeidhm…
Pacáiste Tacaíochta ar fáil d’imeachtaí Gaeilge le linn Oíche Chultúir 2016
Bealtaine 30, 2016
Bheidh Oíche Chultúir ar siúl ar an Aoine 16 Meán Fómhair, ó 5pm go 11pm, agus tá iarracht ar bun cur le himeachtaí Gaeilge (taobh amuigh den Ghaeltacht) le linn na hOíche. D’árdaigh líon na n-imeachtaí Gaeilge 300% anuraidh!
Freastalaíonn thart ar 350,000 duine thar timpeall na tíre ar imeachtaí cultúir, oidhreachta agus ealaíon saor in aisce le linn Oíche Chultúir. Is deis í seo do ghrúpa/scoil a chur chun cinn, baill nua a mhealladh, aird a tharraingt ar bhur n-imeachtaí agus tuilleadh cairdis a chothú leis an bpobal.
Ar mhaithe leis sin, tá pacáiste tacaíochta á chur ar fáil ag an tOireachtas d’aon ghrúpa a bheidh sásta imeacht cultúir, ealaíon nó oidhreachta a reáchtáil trí mheán na Gaeilge ar Oíche Chultúir. (Tabhair faoi deara nach féidir aon táille ar ghearradh ar dhaoine a bheidh páirteach nó a bheidh ag freastal ar imeachtaí na hoíche.) Ba chóir go dtabharfaidh an imeacht deis do chainteoirí Gaeilge níos mó úsáidte a bhaint as an nGaeilge.
Pacáiste Tacaíochta d’Oíche Chultúir:
• Póstaeir le spás do shonraí an imeachta
• Maoiniú airgid (uasmhéid €300) le costais an imeachta a chlúdach
• Poiblíocht san meáin shóisialta, Gaeilge, náisiúnta agus áitiúla
Samplaí d’imeachtaí gur féidir a reáchtáil d’Oíche Chultúir:
Seoltaí (Leabhair, scannáin, taispeántais)
Taispeántais (Ealaíon, Ceoil, Damhsa, Amhránaíochta)
Ceardlanna
Cainteanna
Seónna (Ceoil, drámaíochta)
Turais
Le leas a bhaint as an bpacáiste seo, caithfear sonraí an imeachta/na n-imeachtaí atá i gceist agat a reáchtáil a chlárú ar an bhfoirm thíos, agus má tá tú ag iarraidh iarratas a dhéanamh ar an gciste airgid, caithfear sonraí measta costais a thabhairt freisin. Caithfear an fhoirm comhlánaithe a chur ar rphost chuig Majella Ní Chríocháin, Oireachtas na Gaeilge ag majella@antoireachtas.ie faoi 5pm ar an gCéadaoin 15 Meitheamh 2016, le bheith áirithe ar an gclár imeachtaí.
Siansa Gael Linn 2016– athchraoladh ar TG4!
Bealtaine 30, 2016
Má chaill tú an clár iontach faoi Siansa Gael Linn 2016 ar TG4 le déanaí – ná bí buartha !
Beidh sé á athchraoladh ag an stáisiún Dé Sathairn seo chugainn, 4 Meitheamh ag 7.25p.m.– scoth an cheoil agus na hamhránaíochta traidisiúnta ó ocht ngrúpa a sheinn ar stáitse an Cheolárais Náisiúnta le déanaí– scaip an scéal ar chairde agus gaolta…agus bain sult as !
Kyne chun bualadh le Bruton chun dréachtpholasaí oideachais na Gaeltachta a phlé
Bealtaine 27, 2016
Tá sé i gceist ag Aire Stáit na Gaeltachta bualadh go luath leis an Aire Oideachais Richard Bruton chun an dréachtpholasaí oideachais don Ghaeltachta a phlé.
Dúirt an tAire Stáit nuacheaptha go raibh gá ní hamháin leis an bpolasaí nua oideachais a fhoilsiú ach le cinntiú go mbeadh dóthain infheistíochta ann le feidhm a thabhairt dó.
Agus é faoi agallamh ar an gclár Seacht Lá ar TG4 anocht, dúirt Kyne chomh maith go mbeadh sé ag dul i gcomhairle leis an gCoimisinéir Teanga, Rónán Ó Domhnaill, faoi leasuithe chun feabhais a dhéanamh ar Acht na dTeangacha Oifigiúla.
Thug sé le fios chomh maith go mbeadh tuilleadh infheistíochta á lorg aige d’Údarás na Gaeltachta, cé nach raibh sé sásta a rá cé mhéid airgid breise a bheadh i gceist.
Dúirt urlabhraí Gaeilge Shinn Féin sa Dáil Peadar Tóibín go raibh an “an tAire á chur ar a aire” aige agus go gcuirfeadh Sinn Féin agus an freasúra brú láidir air tacú le moltaí agus reachtaíocht a dhéanfadh leas na Gaeilge.
In agallamh eile, dúirt an tAIre Kyne gurb í an chloch is mó ar phaidrín ná an Ghaeilge a chaomhnú mar theanga phobail sa Ghaeltacht.
Dúirt sé go mbeidh sé ag díriú ar an oideachas agus ar an bhfostaíocht sa Ghaeltacht leis an teanga a láidriú sna ceantair éagsúla.
www.tuairisc.ie
Polasaí oideachais nua don Ghaeltacht le dul os comhair an Rialtais
Bealtaine 27, 2016
Ba é an tAire Oideachais nua Richard Bruton a thug an méid sin le fios agus ceist Dála á freagairt aige faoina bhfuil i ndán do na moltaí oideachais don Ghaeltacht a foilsíodh bliain ó shin.
Cuireadh fáilte roimh na moltaí a thugann aghaidh ar chuid de na dúshláin is mó atá roimh theagasc na Gaeilge sna ceantair ina bhfuil sí fós in uachtar mar theanga phobail, ach bhíothas buartha le tamall toisc nach raibh an polasaí nua féin foilsithe mar a bhí geallta.
Cuirfear fáilte mar sin roimh an scéal go bhfuil an tAire Bruton ag súil go bpléifidh an Rialtas dréacht den pholasaí sna seachtainí beaga amach romhainn.
“I am awaiting the draft policy document and will consider it along with my colleagues in Government before it can be approved. I expect that this will happen in the coming weeks before our summer recess,” a dúirt Bruton.
Dúirt an tAire go raibh an polasaí nua ina dhlúthchuid d’obair a Roinne ar an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus go raibh na moltaí oideachais i gceist chomh maith sa gheallúint a tugadh i gClár an Rialtais nua maidir le tacaíocht bhreise a thabhairt don Ghaeilge.
“The Programme for Government contains a commitment to strengthen support for the Irish language. This commitment was made in anticipation of the finalisation and thereafter the implementation of the Gaeltacht Education policy,” a dúirt Bruton.
Ba í an Teachta Dála de chuid an Chomhaontais Ghlais, Catherine Martin a chuir ceist ar an Aire Oideachais faoin dréachtpholasaí oideachais.
www.tuairisc.ie
‘Drochthús don Ghaeilge’ – post nua ceadaithe do ghnóthaí tuaithe ach folúntas Gaeilge sa Roinn le sé mhí anuas
Bealtaine 24, 2016
Comhartha ‘drochmheasa’ ar an nGaeilge é go bhfuil post nua mar cheannasaí ar ghnóthaí tuaithe fógartha cheana féin ag an Roinn chéanna ina bhfuil folúntas do Stiúrthóir na Gaeilge inti le nach mór sé mhí anuas.
D’fhógair an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta Dé hAoine folúntas do ‘Ceann Rannán na Forbartha Réigiúnaí agus Gnóthaí Tuaithe’.
Rachaidh an té a cheapfar sa phost nua seo i mbun oibre sa Roinn Forbartha Réigiúnaí, Gnóthaí Tuaithe, Ealaíon agus Gaeltachta, an roinn nua atá le teacht in áit na Roinne Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta. Is ag leibhéal rúnaí cúnta, an dara grád is sinsearaí i roinn stáit, a bheidh an té a cheapfar sa phost nua.
Dúirt iar-aire Gaeltachta, Éamon Ó Cuív, le Tuairisc.ie aréir gur “iontach” agus gur “aisteach” leis an scéal go gceadófaí post nua nuair nach bhfuil an folúntas do Stiúrthóir na Gaeilge líonta go fóill agus nuair nach bhfuil “a fhios ag aon duine fós fiú céard atá ag tarlú sa Roinn nua”.
Is i mí Dheireadh Fómhair na bliana seo caite a tuairiscíodh go raibh Stiúrthóir na Gaeilge i Roinn na Gaeltachta, Máire Killoran, ag éirí as a cúram agus tá an folúntas ann i gcónaí don phost an státseirbhísigh is sinsearaí ó thaobh na Gaeilge de.
Dúirt Éamon Ó Cuív gur “drochthús” a bhí ann don Rialtas nua fad is a bhain sé le cúrsaí Gaeilge.
“Léiríonn sé go bhfuil an cur chuige céanna fós ann a bhí ann le cúig bliana, agus go bhfuil an easpa measa céanna ar chúrsaí Gaeilge agus Gaeltachta ann i gcónaí. Taispeánann sé freisin na dúshláin a bheidh roimh Aire Stáit nua na Gaeltachta Seán Kyne sa Roinn nua,” a dúirt urlabhraí Gaeilge agus Gaeltachta Fhianna Fáil.
Ba é Stiúrthóir na Gaeilge sa Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta an státseirbhíseach ba shinsearaí a bhíodh ag plé go seasta le polasaí teanga an Stáit nó gur éirigh Killoran as.
Thug iar-aire stáit na Gaeltachta Joe McHugh le fios sa Dáil ag tús na míosa seo caite nach raibh aon chinneadh déanta fós maidir le ceapachán Stiúrthóir na Gaeilge.
Thug McHugh le fios an uair sin go raibh líonadh an fholúntais á phlé go fóill leis an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe.
Dúirt an Teachta Dála Peadar Tóibín, urlabhraí Gaeilge Shinn Féin sa Dáil an tseachtain seo caite go raibh eolas faighte aige nach raibh dualgais na Roinne nua, a bhfuil cúram na Gaeltachta uirthi, fiú amháin aontaithe fós agus go mbeadh dhá mhí eile ann sara mbeadh eagar ar an Roinn nua agus foireann nua i mbun oibre inti.
www.tuairisc.ie
Fáiltíonn Gaelscoileanna Teo. roimh cheapachán Sheáin Kyne (FG) ina Aire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta.
Bealtaine 20, 2016
Chuir Uachtarán Gaelscoileanna Teo., Cathnia Ó Muircheartaigh fáilte roimh cheapachán Kyne, gur “comhartha dóchais é go bhfuil Teachta Dála, a bhfuil tuiscint agus taithí aige ar shainriachtanais na Gaeltachta mar aon le cumas maith sa teanga ina Aire Stáit Gaeltachta”.
Ag tagairt don ráiteas a rinne an tAire sa Dáil inné go raibh sé thar am feidhm a thabhairt don pholasaí oideachais Gaeltachta, deir Ardfheidhmeannach Gaelscoileanna Teo., Bláthnaid ní Ghréacháin “tuar dóchais atá ann go n-aithníonn an tAire foilsiú an pholasaí oideachais Gaeltachta mar thosaíocht. Tá an-lagmhisneach ar phobail na scoileanna Gaeltachta faoin mhoill a bhaineann le foilsiú an pholasaí. Tugadh faoi chomhairliúchán ar na moltaí polasaí don Oideachas Gaeltachta go tréan, ach tá an teas agus an dóchas ag imeacht ón scéal le himeacht ama”.
Impíonn Gaelscoileanna Teo. ar an Aire nua dul i gcomhairle leis an Aire Oideachais agus Scileanna, Richard Bruton, TD, faoi fhoilsiú an pholasaí ar bhonn práinne, polasaí a thugann aghaidh ar an iliomad castachtaí agus dúshláin a bhaineann leis an oideachas Gaeltachta. Fáiltíonn ní Ghréacháin go mór roimh “chúnamh agus tacaíocht an Aire thar ceann na scoileanna Gaeltachta i leith na ndúshláin ollmhóra atá rompu”, agus impím sí “go bhfoilseofaí an polasaí gan a thuilleadh moille, “ chun gur féidir le scoileanna tabhairt faoin bpleanáil agus comhairliúchán cuí lena gcuid pobail ar bhonn práinne”.
Is eagraíocht dheonach náisiúnta í Gaelscoileanna Teo. a thugann tacaíocht d’fhorbairt na scoileanna lán-Ghaeilge agus Gaeltachta ag an mbunleibhéal agus ag an iar-bhunleibhéal agus d’fhorbairt na naíonraí lasmuigh den Ghaeltacht. Áirítear i measc róil agus feidhmeanna na heagraíochta comhairle, cúnamh agus tacaíocht do dhaoine ar mian leo oideachas lán-Ghaeilge dá bpáistí, mar aon le seirbhís tacaíochta do naíonraí agus scoileanna.
An Roinn Oideachais á tabhairt chun na hArd-Chúirte ag Scoil Lorcáin faoi choinníoll iontrála Gaeilge
Bealtaine 18, 2016
Tá an Roinn Oideachais á tabhairt os comhair na hArd-Chúirte ag Gaelscoil aitheanta agus athbhreithniú breithiúnach ceadaithe do bhord bainistíochta na scoile sin maidir leis an gcoinníoll Gaeilge ina bpolasaí iontrála.
Tá Scoil Lorcáin, Baile na Manach, Baile Átha Cliath, ceann de na Gaelscoileanna is aitheanta sa tír, ag tabhairt dúshlán Ard-Chúirte faoi sheasamh na Roinne Oideachais maidir le ceart na scoile diúltú do dhalta de réir a bpolasaí iontrála.
Tugann an polasaí sin tús áite do dhaltaí as teaghlaigh gurb í an Ghaeilge an ghnáth-theanga iontu, nó “páistí atáthar á dtógáil le Gaeilge”.
Tuigtear do Tuairisc.ie go mbaineann an cás seo le tuismitheoir a dhein achomharc faoi chinneadh na scoile gan glacadh lena pháiste.
Ba faoi alt 29 den Acht Oideachais 1998 a dhein an tuismitheoir an t-achomharc le hArd-Rúnaí na Roinne Oideachais. Ghlac an Roinn Oideachais leis an achomharc agus tugadh treoir do Scoil Lorcáin an dalta a chur ar rolla na scoile don scoilbhliain seo chugainn.
Ba ina dhiaidh sin a shocraigh an scoil dúshlán na Roinne a thabhairt sna cúirteanna agus ceadaíodh Dé Céadaoin seo caite an t-athbhreithniú breithiúnach i dtaobh chinneadh na Roinne.
Luafar an cás arís san Ard-Chúirt Dé Céadaoin seo chugainn.
www.tuairisc.ie
