Fíbín ar camchuairt arís leis ‘An Triail’
Meán Fómhair 3, 2015
Tá Fíbín ar ais ar camchuairt arís i mbliana leis ‘An Triail’, le Máiréad Ní Ghráda, an dráma clasaiceach Nua-Ghaeilge a bhfuil ardmholadh faighte aige atá dírithe ar scoláirí Ardteistiméireachta – ach seo leagan ar leith de ‘An Triail’ i stíl Fíbín ar ndóigh! Téann Fíbín i ngleic le ceisteanna a ardaíonn múinteoirí agus scoláirí araon, trí phlota a bhreathnaíonn as dáta a thabhairt isteach i gcomhthéacs sochaí nua-aimseartha ag baint úsáid as puipéid, maisc, radhairc tharraingteacha agus léirithe daonna chun lucht féachana óg, ach go háirithe a mhealladh ar bhealach a thagann le saol na linne seo agus gur féidir teacht ar seó go héasca. Téann an léiriú seo i bhfad lasmuigh den nádúr dubh agus bán atá sa chaint agus cuidíonn an seó na constaicí san fhoghlaim a shárú le seó fuinniúil, mealltach agus greannmhar.
Tá ócáid drámaíochta á cruthú againn do dhaltaí a thacóidh lena gcuid staidéir ar an téacs féin chomh maith le léargas a thabhairt dóibh ar an amharclannaíocht agus ar na hEalaíona araon.
Dataí & Ionaid:
AXIS Baile Munna, BAILE ÁTHA CLIATH: 9-13 Samhain. Guth: 01-883 2100
Amharclann George Bernard Shaw, CEATHARLACH: 19 & 20 Samhain. Guth: (059) 917 2400
An Taibhdhearc, GAILLIMH: 24-27 Samhain. Guth: (091) 563 600
Amharclann Dean Crowe, BAILE ÁTHA LUAIN: 30 Samhain & 1 Nollaig. Guth: (090) 64 92129
69 O’Connell St. (sean Belltable), LUIMNEACH: 3 & 4 Nollaig. Guth: (061) 774 774
Tá costas €12.50 ar na ticéid agus rachaidh múinteoirí saor in aisce!!
Compántas Amharclainne Aisling Ghéar – ‘An Triail’ le Mairéad Ní Ghráda.
Meán Fómhair 3, 2015
Compántas Amharclainne Aisling Ghéar – ‘An Triail’ le Mairéad Ní Ghráda.
Sa dráma claisiceach seo atá suite sa bhliain 1961 insítear scéal faoi bhean óg, Éireannach a fhaigheann amach go bhfuil sí ag iompar clainne. In Éirinn sna 1960í is beag an fháilte a cuireadh roimh mháthair neamh phósta agus cuirtear Máire go dtí ceann de na hionaid ain- chlúiteacha Magdalen, go dtí gur saolaíodh a pháiste. I ndiaidh na breithe caithfidh Máire strachailt le saol gan taca ar bith óna teaghlach, ná ó athair an pháiste, ná on phobal. Agus í ar an dé deiridh déanann sí rogha gan dóigh.
Tá an dráma smaointiúl, coscarthach seo chomh láidir inniu is a bhí sé an chéad lá riamh.
Baile Átha Cliath
O’Reilly Theatre, Belevedere College Baile Átha Cliath,
Luan 9 Samhain @ 2in ONE SHOW ONLY
Máirt 10 Samhain – Aoine 13 Samhain @ 10.30rn & 2in
Fón: Aisling Ghéar Office – 0044 28 9020 8040
Gaillimh
The Black Box, Town Hall Theatre, Dyke Road, Gaillimh. Fón: 091 569 777
Luan 16 Samhain @ 2in ONE SHOW ONLY
Máirt 17 Samhain @ 11rn & 2in
Tiobraid Árann
The Simon Ryan Theatre, Tiobraid Árann Fón: 062 80520
Déardaoin 19 & Aoine 20 Samhain @ 11rn & 2in
Tairiscint Ticéid – íoc roimh 16 D Fómhair @ €10 an dalta. Ina dhiaidh sin, €12 a bheas ar thicéad
Folúntas: Scoil Aonghusa, Co Lú
Meán Fómhair 2, 2015
Tá múinteoir páirtaimseartha de dhíth i Scoil Aonghusa i gCo Lú. Tuilleadh eolais ag an nasc thíos:
http://educationposts.ie/adverts/primary_level/employee/23232/
Plean Gníomhaíochta Gaeilge RTÉ
Meán Fómhair 2, 2015
Sheol Príomh-Stiúrthóir RTÉ, Noel Curran, plean nua gníomhaíochta straitéiseach an chraoltóra i leith na Gaeilge, Plean Gníomhaíochta Meáin Ghaeilge RTÉ, 2015-2019 inné . I láthair an Taoisigh, Enda Kenny, dúirt an Príomh-Stiúrthóir go mbeifí ag féachaint le ról na teanga ar fud seirbhísí uile RTÉ a chóiriú as an nua leis an bplean ardaidhmeach.
Ina chuid cainte inné dúirt Príomh-Stiúrthóir RTÉ, Noel Curran: “Ar cheann de na príomh-mholtaí a chuir an grúpa oibre chun cinn, bhí go gceapfadh RTÉ Grúpcheannasaí Gaeilge. Nuair a cheapamar Rónán Mac Con Iomaire, tugadh le fios nach mar dhualgas amháin a bhí de rún againn féachaint ar an nGaeilge ach mar dheis – chun an ní a fhágann gur craoltóir ann féin RTÉ a leagan amach níos géire, chun tuiscint níos fearr a chothú ar oidhreacht teangeolaíochta na tíre, ar chultúr na tíre agus go deimhin ar an meon faoi leith a bhaineann linn mar dhaoine agus mar phobal tráth ar mó den mhar-a-chéile atá sa saol ar fud an domhain. Dá réir sin, táthar ag gealladh go gcuirfear an Ghaeilge i gceartlár na hoibre, go ndéanfar gnáthrud den Ghaeilge in ábhar cláir agus le linn imeachtaí agus go leathnófar dá húsáid ar fud na meán digiteach agus na meán sóisialta.”
Chuir an Taoiseach fáilte roimh fhoilsiú Phlean Gníomhaíochta Gaeilge agus Scéim Teanga RTÉ agus dúirt: “Tá na forbairtí seo mar chuid lárnach de chur i bhfeidhm Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030 atá mar chloch choirnéil de pholasaí an Rialtais sa réimse seo. Mar chraoltóir seirbhíse poiblí náisiúnta, tá sé den tábhacht go ndéanfaidh RTÉ gnáthrud den Ghaeilge ar fud a chuid ardán agus go ndíreoidh sé níos géire ar a thiomantas don Ghaeilge.”
Leag Rónán Mac Con Iomaire, Grúpcheannasaí Gaeilge RTÉ, amach inné an bealach a bhfuil sé i gceist ag RTÉ na moltaí leathanréimseacha a chur i bhfeidhm, moltaí a tháinig faoi anáil phróiseas comhchomhairleoireachta poiblí agus 120 aighneacht neamhspleách. Beidh Plean Gníomhaíochta Meáin Ghaeilge RTÉ, 2015-2019, in éineacht le Scéim Teanga RTÉ 2015-2018, faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, ina gcuid lárnach de straitéis fhorneartaithe RTÉ maidir leis an nGaeilge.
Agus réimse tionscnamh á bhfógairt ag RTÉ, deimhníodh go mbeidh de rogha, den chéad uair riamh, tráchtaireacht i nGaeilge a chloisteáil ar chluichí ceannais na hÉireann i mbliana. I measc na dtiomantas eile a thugtar sa Phlean Gníomhaíochta, tá siad seo a leanas: Feasacháin nuachta dhátheangacha ar 2fm; Seirbhís raidió nua Ghaeilge dírithe ar ógánaigh a fhiosrú; Ábhar den nuáil do dhaoine atá ag foghlaim na Gaeilge; Ionad Barr Feabhais maidir le hoiliúint sna meáin chumarsáide Gaeilge ; Bainfear úsáid níos minice as an nGaeilge ar bhlaisíní teilifíse, sa leanúnachas agus i bhfeasacháin aimsire.
Dúirt Rónán Mac Con Iomaire, Grúpcheannasaí Gaeilge RTÉ: “Féachtar tríd an bplean seo leis an nGaeilge a bheith ina dlúthchuid den obair ar fad a dhéantar in RTÉ. I rith na mblianta seo romhainn, beifear ag féachaint le seirbhís raidió nua Ghaeilge a chur ar bun a bheidh dírithe ar ógánaigh agus i rith mhí Mheán Fómhair na bliana seo, déanfar tástáil phíolótach ar rogha idir tráchtaireacht i nGaeilge nó i mBéarla leis an gcraoladh teilifíse ar chluichí ceannais na hÉireann. Táthar ag féachaint le cur leis an méid Gaeilge a bhíonn ar sheirbhísí teilifíse agus raidió RTÉ agus, trí chomhpháirtíochtaí, le hábhar oideachais breise a chur ar fáil chomh maith le cur leis an gcumas Gaeilge ar fud RTÉ.”
Mar a rinneadh i gcás RTÉjr agus GAAGO, cuirfidh RTÉ an Plean Gníomhaíochta i bhfeidhm trí chomhpháirtíochtaí nua agus de réir na n-acmhainní atá ar fáil faoi láthair.
Folúntas: Gaelscoil Riabhach , Co na Gaillimhe
Meán Fómhair 2, 2015
Tá múinteoir acmhainne páirt aimseartha de dhíth i nGaelscoil Riabhac, Co. na Gaillimhe. Tuilleadh sonraí ag an nasc thíos:
http://educationposts.ie/adverts/primary_level/employee/23214/
Fáilte curtha ag Coláiste Dhoire roimh na chéad daltaí i mbliana
Meán Fómhair 2, 2015
Seachtar buachaillí agus seachtar cailíní a thosaigh i mBliain a hOcht inné i gColáiste Dhoire nuair a osclaíodh na doirse don bhliain scoile 2015 -2016.
Tá 14 dalta cláraithe leis an meánscoil nua lán-Ghaeilge a bunaíodh i mbliana tar éis ocht mbliana d’fheachtasaíocht ó mhuintir na háite. Tá triúr múinteoirí fostaithe ag an scoil; beirt ar bhonn lánaimseartha agus duine amháin ar bhonn páirtaimseartha, chomh maith le rúnaí scoile agus an príomhoide, Diarmaid Ua Bruadair.
Dúirt Ua Bruadar le Tuairisc.ie go raibh sceitimíní ar an-chuid daoine ag an scoil maidin inné.
“Ní hamháin na daltaí, na tuismitheoirí agus na múinteoirí, ach an pobal máguaird agus oifigigh na Roinne Oideachais a bhí i láthair freisin. Is céim iontach tábhachtach í seo in earnáil na Gaelscolaíochta agus chonaic muid go dtiocfadh leis na grúpaí éagsúla a theacht le chéile agus rud mar seo a chur ar bun,” a dúirt sé.
Déanfaidh Coláiste Dhoire, atá lonnaithe i gCaisleán Dhún Geimhin, freastal ar dhaltaí ó trí bhunscoil i gContae Dhoire: Tír Chiana, Baile na Scríne agus Dún Geimhin féin. Tháinig 40 dalta amach ó Bhliain 7 sa cheantar i mbliana agus roghnaigh 14 acu sin an Gaeloideachas i gColáiste Dhoire.
Is é Coláiste Dhoire an dara meánscoil lán-Ghaeilge i dTuaisceart Éireann. Bunaíodh Coláiste Feirste i mBéal Feirste sa bhliain 1991. Tá os cionn 500 dalta ag freastal ar an scoil sin anois. Dúirt Diarmuid Ua Bruadair le Tuairisc.ie go raibh “infheistíocht mhearsartha ard” déanta ag an Roinn Oideachais sa scoil agus cuireadh ina luí ar an Roinn gur theastaigh an maoiniú sin go mbeifí in ann na struchtúir a chur in áit do na daltaí a thiocfadh sna blianta amach romhainn.
“Beidh 40 dalta ag fágáil na bunscoile anseo an bhliain seo chugainn agus beidh muid ag súil le cuid mhór díobh a mhealladh chuig Coláiste Dhoire,” a dúirt an príomhoide.
Beidh gach ábhar ar fáil sa meánscoil agus beifear ag baint úsáide as áiseanna na scoile Béarla trasna an bhóthair ón scoil a fhad is atá saotharlanna, seomraí adhmadóireachta agus eile á fhorbairt i gColáiste Dhoire.
www.tuairisc.ie
Gaelcholáiste Dhoire oscailte
Meán Fómhair 2, 2015
Lá stairiúil a bhí ann ag Caisleán Dhún Geimhin inné le hoscailt Gaelcholáiste Dhoire. Tá an mheánscoil úrnua seo ar an dara ceann saor scartha sna sé chontae i ndiaidh Choláiste Feirste.
Ceathrar déag dalta ó chontaetha Dhoire agus Aontroma a shiúil thar thairseach na scoile. Tá súil ag Bord Gobharnóirí na scoile go mbeidh suas le dhá scór cláraithe faoin bhliain seo chugainn. Cúig bhunscoil atá lonnaithe sa cheantar maguaird.
Cheadaigh an Roinn Oideachais moladh forbartha na scoile um Nollaig seo caite, rud a d’fhág naoi mí ag an choiste bainistíochta dlús a chur faoi bhunú an Ghaelcholáiste.
Ghabh Príomhoide na scoile, Diarmaid Ua Bruadair, buíochas leis an phobal as a dtacaíocht ina chuid cainte inné agus thug sé le fios go mbeidh gach ábhar atá ar an churaclam á chur ar fáil do na daltaí nua.
“Tá muid ag leagan síos na bunchlocha do scoil i bhfad níos mó agus tá muid ag cur struchtúir in áit a bheas ábalta freastal ar an éileamh sna blianta amach romhainn,” arsa Ua Bruadair ar Bharrscéalta RTÉ RnaG.
Bhí Meon Eile i measc na cuideachta inné nuair a fosclaíodh an scoil. Labhair muid le bunaitheoirí, múinteoirí agus dáltaí faoin aistear a bhí rompu agus a gcuid mianta don todhchaí.
Físeán le feiceáil anseo: http://www.meoneile.ie/ailt/gaelchol%C3%A1iste-dhoire-oscailte?category_id=c%C3%BArsa%C3%AD-reatha#.Vebj2_lVikp
Na scoileanna dara leibhéal ‘is fearr’ sa Ghaeltacht
Meán Fómhair 1, 2015
Tá léargas ar na hiar-bhunscoileanna ‘is fearr’ atá lonnaithe sa Ghaeltacht curtha le chéile ag Tuairisc.ie ó thaighde náisiúnta a rinne an nuachtán The Sunday Times.
Coláiste Íde, coláiste cónaithe do chailíní sa Daingean i gContae Chiarraí, atá ar bharr an liosta. 130 dalta atá ag freastal ar an gcoláiste agus chuaigh 83.7% de dhaltaí ar aghaidh go dtí an tríú leibhéal.
Bunaíodh na staitisticí ar eolas a bailíodh faoi líon na ndaltaí i scoileanna uile na tíre a chuaigh chun cinn go dtí príomhinstitiúidí tríú leibhéal na tíre, ach is iad na daltaí a chuaigh chuig na hollscoileanna amháin a húsaideadh leis an ord fiúntais a shocrú.
Bhí idir ardú agus ísliú le sonrú ar an liosta i measc na scoileanna Gaeltachta. Thit scoileanna áirithe síos chomh fada le 59 áit ón mbliain seo caite ach ba mhó i bhfad an fás ar scoileanna eile.
Is í Scoil Chuimsitheach Chiaráin ar an gCeathrú Rua i gConamara an scoil Ghaeltachta is mó fás ón mbliain seo caite. Ní raibh an scoil ar liosta na bliana seo caite den cheithre chéad scoil ‘is fearr’ ach léim sé go dtí 168 ar an liosta náisiúnta agus 9 ar liosta na scoileanna atá lonnaithe sa Ghaeltacht.
Dúirt príomhoide na scoile, Seán Mac Donncha, le Tuairisc.ie go raibh na céatadáin de scoláirí a bhí ag dul ar aghaidh chuig an tríú leibhéal ag feabhsú i gcónaí.
“Ní rud mór linne na táblaí sin. Is dóigh go mbíonn daoine ag breathnú orthu; tá ag éirí go maith linn agus is maith an rud é go bhfuil sé sin á léiriú sna táblaí” a dúirt sé.
Tháinig méadú suntasach freisin ar líon na ndaltaí a chuaigh ar aghaidh chuig an tríú leibhéal as Pobalscoil Ghaoth Dobhair. Léim siad ó 247 go dtí 134 ar an liosta náisiúnta. Sin ardú 113 áit. Dúirt príomhoide na scoile, Noel Ó Gallchóir, ar a lá deireanach i mbun an chúraim sin gur chuir an scéala “lúcháir mhór” air.
Scoileanna lonnaithe sa Ghaeltacht
Is éard atá i gceist le ‘céatadán ar an tríú leibhéal’ sa tábla thuas ná meánlíon na ndaltaí ón scoil a chláraigh le hinstitiúid tríú leibhéal le linn na mblianta acadúla 2012-13, 2013-14 agus 2014-15.
Áirítear leis sin daltaí a cláraigh le ceann acu seo: na seacht n-ollscoil i bPoblacht na hÉireann; na coláistí oiliúna sa Phoblacht; an RSCI nó an NCAD; cúrsa lánaimseartha fochéime in institiúidí tríú leibhéal i dTuaisceart Éireann; nó aon choláiste tríú leibhéal eile atá á mhaoiniú ag an Stát. Fágadh cúrsaí príobháideacha ar lár.
Ní gá gurb ionann scoil atá lonnaithe sa Ghaeltacht agus scoil atá ag teagasc trí mheán na Gaeilge sa tábla seo. Is í an t-iriseoir Kate Butler a bhailigh na staitisticí ar fad don Sunday Times.
Na Gaelcholáistí ‘is fearr’ sa Stát
Meán Fómhair 1, 2015
Ní hamháin go bhfuil Coláiste Chnoc na Labhras ar an nGaelcholáiste ‘is fearr’ sa tír ach tá sé ar an scoil dara leibhéal ‘is fearr’ sa tír in aon teanga, dar le staitisticí atá foilsithe ag an nuachtán The Sunday Times. Don dara bliain as a chéile, tá a áit coinnithe ag an gcoláiste lán-Ghaeilge ar bharr an liosta.
Bhí Gaelcholáiste ar bharr an liosta i ngach aon chúige freisin; Coláiste Íosagáin i gCúige Laighean, Coláiste na Coiribe i gCúige Chonnacht agus Coláiste Oiriall i gCúige Uladh (taobh amuigh de scoileanna Thuaisceart Éireann). B’amhlaidh an scéal ar liosta na bliana seo caite ach amháin go raibh Coláiste Ailigh, Gaelcholáiste eile, i gContae Dhún na nGall ar bharr liosta Uladh.
Tá scagadh déanta ag Tuairisc.ie agus liosta de na 20 Gaelcholáiste is fearr sa tír curtha i dtoll a chéile bunaithe ar an eolas a bhailigh an t-iriseoir, Kate Butler, don Sunday Times.
Tá scaipeadh leathan ar na Gaelcholáistí ‘is fearr’ sa Stát, ó Dhún na nGall go Loch Garman agus ó Mhuineachán go Ciarraí.
Bunaíodh na staitisticí ar eolas a bailíodh faoi líon na ndaltaí i scoileanna uile na tíre a chuaigh chun cinn go dtí príomhinstitiúidí tríú leibhéal na tíre, ach is iad na daltaí a chuaigh chuig na hollscoileanna amháin a húsaideadh leis an ord fiúntais a shocrú.
Shleamhnaigh aon cheann déag de na scoileanna lán-Ghaeilge ón áit a raibh siad ar liosta na bliana seo caite – cuid acu os cionn ceathracha áit síos. Tháinig ardú ar naoi scoil – léim Coláiste an Eachréidh, atá ag 19 ar liosta na scoileanna lán-Ghaeilge, ó 244 ar an liosta náisiúnta sa bhliain 2014 go dtí 165 ar liosta na bliana seo.
Is éard atá i gceist le ‘céatadán ar an tríú leibhéal’ sa tábla thuas ná meánlíon na ndaltaí ón scoil a chláraigh le hinstitiúid tríú leibhéal le linn na mblianta acadúla 2012-13, 2013-14 agus 2014-15.
Áirítear leis sin daltaí a chláraigh le ceann acu seo: na seacht n-ollscoil i bPoblacht na hÉireann; na coláistí oiliúna sa Phoblacht; an RSCI nó an NCAD; cúrsa lánaimseartha fochéime in institiúidí tríú leibhéal i dTuaisceart Éireann; nó aon choláiste tríú leibhéal eile atá á mhaoiniú ag an Stát. Fágadh cúrsaí príobháideacha ar lár.
Foilsíodh tuairisc ar na hiar-bhunscoileanna ‘is fearr’ sa Ghaeltacht ar Tuairisc.ie inné.
Físeán: Gaelcholáiste nua lonnaithe i gCaisleán Dhún Geimhin
Meán Fómhair 1, 2015
Físeán den chéad lá sa Gaelcholáiste nua i nDoire:
http://www.derryjournal.com/news/dungiven-castle-home-to-irish-school-1-6932508
