Imní na scoileanna tuaithe agus Gaeltachta
Nollaig 13, 2011
Léirigh muintir na Gaeltachta fearg agus imní mar gheall ar thodhchaí na scoileanna Gaeltachta ag sraith de chruinnithe a reáchtáladh sna ceantair Ghaeltachta an tseachtain seo.
Tháinig siad sna sála ar chinneadh a d’fhógair an tAire Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe, Brendan Howlin TD mar chuid d’fhorálacha na cáinfhaisnéise don bhliain 2012.
Moladh sa cháinfhaisnéis go n-ardófar an cóimheas idir múinteoirí agus daltaí i scoileanna beaga le níos lú ná ceathrar múinteoirí fostaithe ann.
Deir Treasa Ní Mhainín ó Eagraíocht na Scoileanna Gaeltachta go bhfuil an baol ann go bhfágfar go leor ceantar Gaeltachta le scoileanna folamh agus go mbeidh poist i mbaol má dhéantar cónascadh ar scoileanna beaga.
Tá an baol ann go ndúnfar suas go 91 bunscoil Gaeltachta a bhfuil 86 nó níos lú dalta ag freastal orthu laistigh do thréimhse an-ghearr.
“Cuireann sé an-imní orainn go bhfuiltear ag féachaint i dtreo scoileanna a chónascadh, agus tá an baol go gcuirfear brú ar scoileanna i gceann roinnt blianta má tá uimhreacha ísle i roinnt de na scoileanna.”, a deir sí.
I mBaile Bhúirne aréir, bhailigh múinteoirí agus tuismitheoirí ó scoileanna Gaeltachta an deiscirt agus reáchtáladh cruinniú ar an gCeathrú Rua i gConamara chomh maith.
Arís, mar a tharla i gcás na conspóide a bhain leis an bhfógra go ndúnfaí Oifig an Choimisinéara Teanga roimh don Roinn torthaí an athbhreithnithe ar an Acht Teanga a fhoilsiú, ghlac an Rialtas an cinneadh faoin gcóimheas beag beann ar thuarascáil a bhaineann le hinmharthanacht agus luacháil na scoileanna i gceantair thuaithe.
Ní fios go fóill cathain a fhoilseofar an tuarascáil ach is cosúil go gcuirfear faoi bhráid an Aire Oideachais é i lár na bliana 2012.
Idir an dá linn, tá géarchéim na scoileanna tuaithe agus Gaeltachta ag déanamh tinnis do go leor, agus do mhuintir Ghaeltacht Dhún na nGall go háirithe.
Is cosúil go mbeidh an cheist seo agus an chonspóid a bhain le dúnadh scoil náisiúnta Mhín na Manrach idir chamáin tráthnóna inniu in Acadamh na hOllscolaíochta Gaeltachta i nGaoth Dóbhair ag 4.30pm.
Fógraíodh an tseachtain seo caite go gcuirfear deireadh leis an maoiniú atá a thabhairt don scoil náisiúnta atá lonnaithe i Mín na Manrach i gContae Dhún na nGall.
D’admhaigh an tAire Stáit, Dinny McGinley TD, áfach nach nglacfaí aon chinneadh maidir leis an scoil gan toill na dtuismitheoirí agus an bhoird bhainistíochta a chur san áireamh. Níl ach seachtar ag freastal ar an scoil atá ag ceiliúradh céad bliain a bhunaithe mbliana.
Gan amhras, tá daoine ann atá den tuairim nach bhfuil sé éifeachtúil tacaíocht a thabhairt do scoileanna ar a bhfuil líon an-bheag daltaí ag freastal.
“ Cad is éifeachtúlacht ann, i gcomhthéacs go bhfuil athbhreithniú ar luacháil na scoileanna beaga ar siúl nach bhfuil críochnaithe, conas is féidir le haon duine a leithéid de rud a rá nuair nach bhfuil an tuarascáil fiú amháin faighte ag an Aire chun cinneadh a dhéanamh” a deir sí.
“I gcás go ndúnfar scoileanna nó go ndéanfar iad a chónascadh, téann an deontas caipitíochta ar aghaidh chuig an chéad scoil eile agus téann an tuarastal leis an múinteoir. Seans nach mbeadh le sábháil ach airgead ar an mbille leictreachais, ní thuigim conas is féidir le daoine é sin a rá nuair atá páistí ag fáil oideachais ar ardchaighdeán sna scoileanna beaga.”
Ag tógáil páistí le Gaeilge
Nollaig 13, 2011
Tá an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta ag tabhairt cuireadh do theaghlaigh atá ag tógáil páistí le Gaeilge agus do pháirtithe leasmhara eile chuig ócáid san Ionad Tacaíochta Teaghlaigh, Indreabhán, Co. na Gaillimhe Déardaoin 15 Nollaig 2011 ag 8.00pm. “Ag tógáil páistí le Gaeilge” an téama a bheidh faoi chaibidil ag an gcruinniú poiblí.
Tá sé mar aidhm ag an Roinn díospóireacht a spreagadh maidir leis na dúshláin a bhaineann le páistí a thógáil le Gaeilge agus moltaí a fháil chun dul i ngleic leis na dúshláin seo.
Tá béim ar leith sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030 ar an nGaeilge a sheachadadh ó ghlúin go glúin mar theanga an teaghlaigh. Faoin bpróiseas pleanála teanga atá sonraithe sa Straitéis 20 Bliain, beidh tábhacht ar leith ag baint le seirbhísí cuí a bheith ar fáil mar thacaíocht do theaghlaigh atá ag tógáil páistí trí mheán na Gaeilge.
Ba mhaith leis an Roinn an deis a thapú chun labhairt go díreach le tuismitheoirí agus le caomhnóirí maidir leis na bealaí ar féidir leis an Stát cuidiú leo teacht i dtír ar na dúshláin a bhaineann le páistí a thógáil le Gaeilge. Is seisiún poiblí atá i gceist leis an gcruinniú le plé a dhéanamh ar an ábhar seo amháin.
Cuirtear fáilte roimh dhaoine a bhfuil spéis acu san ábhar seo agus ar mhaith leo go mbeadh ionchur acu i gcur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge.
Foilsithe ar Gaelport.com
Cás na bpáistí le sainriachtanais speisialta i nGaelscoileanna le plé ag Comhdháil POBAL
Samhain 30, 2011
Beidh an tAire Oideachais ó thuaidh, An tAire John Ó Dowd, ag freastal ar chomhdháil de chuid POBAL, scátheagras abhcóideachta ó thuaidh, Déardaoin 1 Nollaig, i dTeach na hÉigse, Iúr Cinn Trá. Tosaíonn an ócáid ar 9.30r.n.
Ag an chomhdháil beidh oideachasóirí, múinteoirí, ionadaithe na gcoláistí oiliúna agus lucht na Gaelscolaíochta thuaidh agus theas ag díriú ar na bealaí le cur le comhoibriú uile-oileánda chun an leas is mó a bhaint as na hacmhainní, as an eolas agus as an oiliúint atá ar fáil d’earnail na gaelscolaíochta i dtaca le páistí le sainriachtanais.
Ag an ócáid, beidh tuairisc taighde atá déanta ag POBAL ar Riachtanais Speisialta Oideachais i scoileanna ina bhfuil an Ghaeilge mar mheán: Taighde uile-oileánda ar riachtanais tacaíochta agus traenála na hearnála ar fáil.
Dúirt Príomhfheidhmeannach POBAL, Janet Muller léir dúinn go bhfuil dea-thoil agus comhoibriú ar siúl faoi láthair ar an talamh ar cheist na sainriachtanas agus ar oiliúint is acmhainní, ach bíonn constaicí ann freisin. Creidimid go bhfuil leas mór le baint as obair as lámh a chéile agus ba mhaith linn, ag an ócáid, cur leis an mhéid atá bainte amach go dtí seo.”
Foilsithe ar Gaelport.com 29 Samhain 2011
Dea-thionchar an dátheangachais ar léann na matamaitice
Samhain 28, 2011
Is amhlaidh go n-éiríonn níos fearr le daltaí atá dátheangach sa mhata ag an dara leibhéal agus an tríú leibhéal ná daltaí a labhraíonn an Béarla amháin, dar le tuarascáil a foilsíodh an mhí seo.
Ba é an Lárionad náisiúnta Barr Feabhais um Matamaitic agus Theagasc agus Léann na hEolaíochta atá lonnaithe in Ollscoil Luimnigh a d’fhoilsigh an tuarascáil ar thionchar an dátheangachais ar fhoghlaim na matamaitice.
Bhí an tuarascáil bunaithe ar staidéar a rinne an Dr. Máire Ní Riordáin thar thréimhse idir 2005 agus 2008.
Bhí sé mar sprioc ag Ó Riordáin tuiscint a fháil ar an dul chun cinn a bhí déanta ag daltaí iar-bhunscoile agus ag mic léinn ollscoile nuair a thug siad faoi Mhata sa Bhéarla, ainneoin nach raibh an Béarla ina gcéad teanga acu. Ba iad páistí ó scoileanna Gaeltachta agus ó ghaelscoileanna lasmuigh den Ghaeltacht a ghlac páirt sa staidéar.
Tugtar le fios sa tuarascáil go bhfuil buntáistí fadtéarmacha ag baint le foghlaim na matamaitice trí mheán na Gaeilge ag an mbunleibhéal agus go leanann na buntáistí ar aghaidh go dtí an dara leibhéal.
Ach thug Ó Riordáin faoi deara go raibh míbhuntáistí áirithe ann do dhaltaí a d’aistrigh ón ghaelscolaíocht go dtí iar-bhunscoileanna Béarla.
Is i dtosach na tréimhse ina mbíonn daltaí ag athrú ó fhoghlaim na mata trí mheán na Gaeilge go dtí an Béarla is mó a bhíonn an dúshlán do dhaltaí scoile a bhfuil an Ghaeilge acu.
Ní mór dóibh tabhairt faoi fhoclóir nua a fhoghlaim agus bíonn difríochtaí áirithe le tabhairt faoi deara sa réim agus sa chomhréir a bhíonn ann sa Bhéarla ná mar atá sa Ghaeilge.
Tá Ní Riordáin den tuairim áfach go bhfuil tairbhe níos mó ann do chainteoirí atá dátheangach de réir mar a théann siad i gcleachtadh ar an dá teanga.
Thug sí faoi deara chomh maith go n-iompaíonn daltaí ó theanga amháin go dtí an teanga eile go minic le linn dóibh a bheith i mbun cleachtaí matamaitice a dhéanamh.
Ceapann sí go bhfuil ábhar breise taighde le déanamh sa réimse seo agus nach mór do scoileanna agus múinteoirí a bheith ar an airdeall mar gheall ar an mbaint idir teangacha agus na hábhair a bhíonn á múineadh sna scoileanna.
Tá an tuarascáil le léamh anseo.
©Foilsithe ar Gaelport.com 24 Samhain 2011.
Seimineár lae ar litríocht na Nua-Ghaeilge san Ardteist
Samhain 28, 2011
Reáchtálfar seimineár lae ar litríocht na Nua-Ghaeilge ar chúrsa onóracha na hArdteistiméireachta sa Choláiste Ollscoile Baile Átha Cliath ar 9 Nollaig, 2011.
Is éard a bheidh sa Seimineár sraith de chainteanna ar litríocht na Nua-Ghaeilge a dhíreoidh ar chúrsa onóracha na hArdteistiméireachta 2011/12 agus pléifear míreanna áirithe den chúrsa sin lena linn.
Caithfear teagmháil a dhéanamh le Cathal (cathal.macanbheatha@ucd.ie) / Eimhear (eimhear.nidhuinn@ucd.ie ) roimh an Luan 28 Samhain 2011 ar a dhéanaí chun áiteanna a chur in áirithe. Ós rud é go bhfuil teorainn chinnte le líon na mac léinn ar féidir linn freastal orthu tabharfar tús áite do na hiarratais is túisce a thagann isteach.
Tá costas €10 in aghaidh an mhic léinn ar an Seimineár Lae. Is féidir clár imeachtaí an lae mar aon le foirm iarratais ach teagmháil a dhéanamh le Stiúrthóir an tSeimineáir Lae eimhear.nidhuinn@ucd.ie, nó le Cathal Mac an Bheatha cathal.macanbheatha@ucd.ie
Ní cheadófar d’aon ghrúpa mac léinn bheith i láthair ag an Seimineár gan múinteoir amháin ar a laghad a bheith ina dteannta i gcaitheamh an ama. Ní ghearrfar aon táille ar mhúinteoirí.
Foilsithe ar Gaelport.com 24 Samhain 2011
Tacaíocht an phobail á lorg do Ghaelcholáiste nua i nDún Droma
Samhain 28, 2011
Tá Gaelcholáiste nua le hoscailt i nDún Droma i mBaile Átha Cliath i 2014 agus tá coiste bunaithe na scoile i mbun ullmhúcháin cheana féin don scoil nua.
Chuige sin reáchtálfar cruinniú poiblí ar an ábhar ar 29 Samhain ag 8 i.n. ar láthair na scoile nua ar Bhóthar Sydenham.
Scoil ilchreidmheach do bhuachaillí agus do chailíní a bheidh ann agus tá coiste na scoile ag súil go mbeidh Coiste Gairmoideachais Chontae Átha Cliath mar phátrún ag an scoil.
Tá i gceist ag an gCoiste Gairmoideachais foirgneamh atá ina sheilbh acu ar Bhóthar Sydenham a sholáthar don scoil.
Pléifear na forbairtí atá bainte amach ag an gcoiste cheana féin chomh maith leis na gníomhaíochtaí eile atá beartaithe idir seo agus oscailt na scoile ag an gcruinniú poiblí.
©Foilsithe ar Gaelport.com 25 Samhain 2011
Scoileanna lán-Ghaeilge chun tosaigh
Samhain 28, 2011
D’oscail an tAire Stáit Oiliúna agus Scileanna, Ciarán Cannon comhdháil bhliantúil Ghaelscoileanna ar an Tulach Mór ar maidin.
D’aithin an tAire éileamh suntasach an phobail ar oideachas trí mheán na Gaeilge ag gach leibhéal agus thug sé aitheantas do thábhacht na scoileanna lán-Ghaeilge chomh maith.
Beidh an chomhdháil oideachais ar siúl ar feadh dhá lá agus ar na hábhair is mó a bheidh faoi chaibidil ag lucht oideachais ná fógairt an Fhorais Taighde ar Oideachas gur léirigh torthaí na dtástálacha náisiúnta ar chaighdeán an Bhéarla agus an mhata sna bunscoileanna lán-Ghaeilge go bhfuil na scoileanna sin i bhfad os cionn an mheáin náisiúnta.
Ba é seo an chéad uair a rinneadh tástálacha ar na scoileanna lán-Ghaeilge agus Gaeltachta agus dar le Mícheál Ó Broin, Uachtarán Gaelscoileanna, daingníonn siad an taighde eile a rinne an Láríonad Sármhaitheasa i bhfoghlaim agus Teagasc an Mhata agus an Eolaíocht a thug le fios go raibh buntáistí ag páistí dátheangacha i bhfoghlaim na mata.
Anuas air sin pléifear an Straitéis Náisiúnta Litearthachta agus Uimhearthachta i gcomhthéacs na scoileanna lán-Ghaeilge agus beidh ceardlanna agus díospóireachtaí ar na straitéisí is éifeachtaí le barrfheabhas a bhaint amach sna scoileanna lán-Ghaeilge.
©Foilsithe ar Gaelport.com 25 Samhain 2011
450 Múinteoir i láthair don Tionól Teagaisc
Samhain 16, 2011
Ollscoil Mhá Nuad a bhí mar cheann scríbe ag breis agus 450 múinteoir Gaeilge an deireadh seachtaine seo caite, áit ar bhailigh siad le chéile don Tionól Teagaisc.
Eagraithe ag an tSeirbhís Tacaíochta Dara Leibhéal don Ghaeilge, seimineár náisiúnta a bhí sa tionól do mhúinteoirí Gaeilge ag an dara leibhéal le rogha de 30 ceardlann.
Cuireadh tús le himeachtaí an Tionóil le heocharchaint le Dónall Mac Diarmada, Príomhchigire le Coimisiún na Scrúduithe Stáit, a rinne cur síos cuimsitheach ar na hathruithe atá tagtha ar scrúdú Gaeilge na hardteistiméireachta.
Spreag an eocharchaint seo neart ceisteanna ón lucht féachana, agus ghlac Mac Diarmada an deis chun ceisteanna na múinteoirí a fhreagairt.
Le linn an tseisiúin phlé seo, léiríodh míshástacht leis an múnla reatha gur scrúdú comónta atá sa Bhéaltriail, agus moladh go mba cheart go mbeadh an scrúdú dírithe ar chumas na ndaltaí, is é sin go mbeadh scrúdú ann ag an ardleibhéal agus ag an ngnáthleibhéal.
Lean an Tionól thar dhá lá, le breis agus 30 ceardlann ar siúl ar an Satharn, ag clúdach réimse leathan topaicí, le béim ar leith á leagan ar theicneolaíocht na faisnéise agus na cumarsáide.
Labhair Cathal Ó Mórdha faoi na bealaí ar féidir úsáid a bhaint as an nuatheicneolaíocht, ar nós an iPad, chun ullmhú don bhéalscrúdú Gaeilge.
Labhair Seán Ó Gáibhín faoin gclár bán idirghníomhach, agus labhair Dr Marcus Ó Conaire faoi thionscnamh reatha atá curtha ar bun aige le tacaíocht na Comhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta, áit a bhfuil cartlann d’áiseanna teagaisc ar fáil beo ar iTunes. Is féidir teacht ar an ábhar seo ach dul isteach ar iTunes, gliogáil ar an gcatagóir K-12 agus cuardach a dhéanamh ar “COGG”.
Le linn an Tionóil rinne Comhdháil Náisiúnta na Gaeilge agus Comhar na Múinteoirí Gaeilge seoladh den DVD Cuireadh Chun Cainte.
Treoir phraiticiúil é Cuireadh Chun Cainte dóibh siúd atá ag tabhairt faoi bhéaltriail Ghaeilge na hArdteistiméireachta. Tugadh cóip den DVD in aisce do gach múinteoir a bhí i láthair.
Gaelport
Plean na bliana don Straitéis Teanga foilsithe inniu
Samhain 3, 2011
Foilsíodh plean forfheidhmithe na Roinne don bhliain 2011 maidir leis an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge inniu, 2 Samhain.
Sa phlean tá cur síos ar na gníomhaíochtaí is mó a bhfuil an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta ag díriú orthu i gcaitheamh na bliana 2011, cuid acu atá bainte amach cheana féin agus roinnt gníomhaíochtaí eile atá le tionscnamh roimh dheireadh na bliana.
Leagtar amach sa phlean na struchtúir agus na grúpaí leasmhara a bheidh ag plé le forfheidhmiú na Straitéise ina measc, coiste rialtas faoin nGaeilge agus faoin nGaeltacht, grúpa oifigeach sinsearach, grúpa idir-rannach agus grúpaí oibre ardleibhéil.
Bunófar trí ghrúpa ardleibhéil roimh Earrach 2012 agus beidh siad go léir ag plé le réimsí ar leith sa Straitéis, ina measc grúpa ardleibhéil ar chur i bhfeidhm na straitéise; grúpa ardleibhéil ar ghníomhaíochtaí i réimse an oideachais agus grúpa ardleibhéil chun díriú ar fhiontraíocht sa Ghaeltacht.
Foilsíodh an Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge i Mí na Nollag 2010 agus tá sé mar sprioc ag an Straitéis líon na ndaoine a labhraíonn na Gaeilge a ardú ó 83,000 go 250,000 agus líon na gcainteoirí laethúla Gaeilge a ardú faoi 25%.
Tá deimhnithe sa phlean go bhfoilseofar Bille Gaeltachta in 2012 agus go ndéanfar athbhreithniú ar Acht na dTeangacha Oifigiúla, 2003 roimh dheireadh na bliana.
Deirtear freisin go bhfógrófar scéim nua in áit Scéim Labhairt na Gaeilge faoi Nollaig 2011 agus go ndéanfar anailís ar na limistéir phleanála teanga faoi Nollaig 2011
Chomh maith leis sin deirtear go gcuirfear tús le hathbhreithniú ar eagraíochtaí pobalbhunaithe sa Ghaeltacht roimh Nollaig 2011. Deirtear sa phlean go mbeidh ar Fhoras na Gaeilge tréimhse bhreise chomhairliúcháin 12 Seachtain a thionscnamh maidir le dréacht-scéimeanna an Fhorais do na heagrais bhunmhaoinithe.
Thug an tAire Stáit sa Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta, Donnchadh Mac Fhionnlaoich T.D le fios inniu go mbeidh an Roinn ag dul i gcomhairle le páirtithe leasmhara maidir leis an dréachtphlean forfheidhmithe trí bliana 2012-2014 go luath.
©Foilsithe ar Gaelport.com
An bua ag Coláiste Feirste san Ardchúirt
Deireadh Fómhair 26, 2011
Tá ráite ag Aire Oideachais an Tuaiscirt, John O’Dowd go bhfuil sé ag meabhrú na n-impleachtaí a bhaineann le breithiúnas a tugadh san Ardchúirt i mBéal Feirste inné maidir le seirbhís bus scoile a chur ar fáil do scoláirí Choláiste Feirste i mBéal Feirste.
Dúirt sé go raibh sé ag meabhrú na n-impleachtaí suntasacha a bheadh i gceist do bheartas na Roinne i leith an chórais taistil agus an soláthar atá a dhéanamh do ghaelscoileanna agus gaelcholáistí ó thuaidh.
Rinneadh athbhreithniú breithiúnach san Ardchúirt ar cinneadh na Roinne gan bus scoile a chur ar fáil do dhaltaí a fhreastalaíonn ar Choláiste Feirste agus glacadh cinneadh i bhfabhar bhord ghobharnóirí na scoile.
Sa bhreithiúnas a tugadh inné, dúirt an Breitheamh Treacy go ndearna an Roinn faillí i gcomhlíonadh an dualgais atá air an ghaelscolaíocht a chur chun cinn faoin reachtaíocht agus faoi Chomhaontú Aoine an Chéasta.
In ainneoin go gcuirtear busanna ar fáil do dhaltaí a bhíonn ag taisteal go dtí scoileanna i gceantair eile ó Dhún Phádraig agus Iúr Chinn Trá, dhiúltaigh an Roinn bus a chur ar fáil do dhaltaí Choláiste Feirste.
