Caithfear an Ghaeilge agus an Bhreatnais a chosaint ón Bilingualish’ agus an ‘dátheangachas nua’
Eanáir 20, 2016
Tá cáineadh déanta ag an Dr Simon Brooks, gníomhaí teanga agus scoláire ón mBreatain Bheag, ar an gcur chuige dátheangach atá tagtha chun cinn i measc na mionteangacha Ceilteacha le 30 bliain anuas.
“Ní le dátheangachas a bhainfear cearta pobail mionteanga amach. Ina áit sin, tá an dátheangachas ag brú lucht na mionteangacha níos faide i dtreo ‘nósmhaireacht’ shaol an Bhéarla,” a scríobh an Dr Brooks in aiste a foilsíodh an tseachtain seo caite.
Ina aiste, cháin Brooks moladh a rinne iar-Phríomfheidhmeannach S4C, Tweli Griffiths, go gcuirfí fotheidil dhobhainte ar na cláir uile a chraoltar ar an stáisiún Breatnaise.
Dúirt an Dr Brooks le déanaí nár cheart glacadh leis an moladh go dtarraingeodh an stáisiún Breatnaise S4C chuige féin múnla na bhfotheideal Béarla atá in úsáid ag TG4.
Deir Brooks go raibh an cur chuige teanga a bhí ag S4C i 1981, bliain a bhunaithe, ag teacht le hídé-eolaíocht an dátheangachais a bhí sa treis an t-am sin.
Ba é a thuigtí le cur chuige dátheangach an uair sin, dar leis, ná go ndéanfaí rudaí áirithe i mBéarla, agus go ndéanfaí rudaí eile i mBreatnais – “chaitheadh Béarla a bheith ag gach duine, ach bhí áiteanna sóisialta agus institiúidí ann a caomhnaíodh mar ‘thearmainn’ na mionteanga”.
Deir Brooks, go bhfuil an dátheangachas fós i réim sa lá atá inniu ann, ach go bhfuil athrú tagtha ar bhrí an fhocail.
Deir sé go bhfuil ‘bás aisteach’ á fháil ag an mBreatnais de dheasca an cur chuige nua seo a bheith ann i dtaobh an dátheangachais. Dar leis gur chuir an ‘dátheangachas nua’ seo an ruaig ar an mBreatnais agus go bhfuil teanga nua, ‘Bilingualish’, tagtha ina háit. Ní labhraítear ach an Béarla agus an ‘Bilingualish’ seo sa Bhreatain Bheag inniu, a mhaíonn Brooks.
An Dr Simon Brooks
“Ní tír níos mó í an Bhreatain Bheag ‘dhátheangach’ seo inar féidir le gach duine a rogha teanga a úsáid. Ina áit sin, is tír í an Bhreatain Bheag nach bhfuil iallach ar éinne an Bhreatnais a fhoghlaim, ach ina bhfuil cead ag cách páirt a ghlacadh i ngach ní atá ag tarlú.
“Go praiticiúil, ciallaíonn sé seo go gcaitear imeachtaí Breatnaise ‘a aistriú’ go Béarla agus gur minic nach mbíonn i gceist leis na himeachtaí seo ach ‘aistriúcháin’ orthu féin. Gan amhras, níl a mhacasamhail de riachtanas i gceist le himeachtaí Béarla, nach gá dóibh a bheith dátheangach toisc go bhfuil Béarla ag gach duine.”
Deir Brooks go mbíodh cead ag comhairlí pobail sa 20ú aois gníomhú i mBéarla nó i mBreatnais, ag brath ar theanga an phobail, ach nach bhfuil an cead sin ann níos mó.
Deir Brooks faoin Eisteddfod – macasamhail Oireachtas na Samhna – go gcáintear go minic í mar gheall ar a pholasaí aonteangach fad is go bhfuil féilte eile ann ar nós an ‘Hay Festival’ nach mbíonn aon fhocal Breatnaise acu. Deir Brooks nach ann d’fhéilte ceoil Breatnaise níos mó ach gur féilte Béarla nó féilte ‘Bilingualish’ atá i gceist.
“Caithfear sainmhíniú as an nua a dhéanamh ar an ‘dátheangachas’ sna tíortha Ceilteacha ar mhaithe le ceiliúradh ceart a dhéanamh ar an éagsúlacht chultúrtha seachas a bheith ag caitheamh airgead mór ar an gcur i gcéill.”
Molann Brooks gur chóir do lucht na dteangacha Ceilteacha filleadh ar an gciall a bhí leis an ‘dátheangachas’.
“Má tá an Bhreatnais, an Gháidhlig agus an Ghaeilge le teacht slán, caithfidh áiteanna a bheith ann ar féidir le daoine an Bhreatnais, an Gháidhlig agus an Ghaeilge a úsáid agus sult a bhaint astu gan aon chur isteach ón mBéarla.”
Léachtóir i Scoil na Breatnaise in Ollscoil Caerdydd agus gníomhaí teanga aitheanta is ea Brooks. Bhí sé ina eagarthóir ar an iris Bhreatnaise Barn ar feadh deich mbliana agus ina chomheagarthóir ar an iris Tu Chwith roimhe sin. Bhí sé ar dhuine de lucht bunaithe Cymuned, grúpa a bhíonn i mbun feachtais ar son phobal na Breatnaise agus phobal na tuaithe sa Bhreatain Bheag.
www.tuairisc.ie
121digital – Conas mar a oibríonn sé i nGaelscoileanna
Eanáir 19, 2016
Pléann 121digital le daltaí Idirbhliana a bhfuil spéis acu sa chúram agus tugann sé an deis dóibh scileanna digiteacha a mhúineadh, ina nGaelscoileanna, duine le duine leis an bhFoghlaimeoir – duine fásta ón bpobal áitiúil.
Tá Pobalscoil Chorca Dhuibhne, An Daingean, Co Chiarraí ag cur an chláir seo ar fáil do mhuintir na háite as Gaeilge ó 2012 agus Coláiste Ráithín, Bré, Co Chill Mhantáin le blianta beaga anuas.
Tá sé chomh maith againn é a admháil – is iad na déagóirí saineolaithe digiteacha ár linne! Tugann an clár seo aghaidh ar an easpa scileanna digiteacha atá ag daoine fásta (meánaosta agus seandaoine) rud a fhágann ar an imeall iad. Is clár é ina bhfuil ‘óg ag múineadh aosta’ agus aithníonn sé go bhfuil taitneamh ann don déagóir scileanna a mhúineadh don duine fásta. Tugtar na ceachtanna SAOR IN AISCE. Faigheann na teagascóirí tacaíocht ó na Meantóirí, ó Threoirleabhair phroifisiúnta agus óna gcomhghleacaithe atá ag obair leo mar theagascóirí agus mar sin, bíonn cabhair i gcónaí ar fáil.
Tabhair cuairt ar an suíomh idirlín www.121digital.ie chun tuilleadh eolais a fháil agus roinn an t-eolas le daoine eile … AR FÁIL do gach Gaelscoil in Éirinn.
Cuireann 121digital cúrsaí ar fáil freisin in Ollscoileanna, Leabharlanna, Clubanna Óige, Ionaid Pobail, agus Ionaid Oiliúna eile.
Treoirlínte an NCSE maidir le leithdháiltí 2016/2017
Eanáir 19, 2016
Tá eolas agus treoirlínte do scoileanna maidir le hIarratais ar Acmhainní do Dhaltaí ag a bhfuil Riachtanais Oideachais Speisialta le fáil ar shuíomh an NCSE faoi láthair: http://ncse.ie/irish-versions-of-guidelines-and-application-forms
Do scoileanna i nDún na nGall amháin a cheadaigh Roinn na Gaeltachta maoiniú ‘pobail agus teanga’ ó thús 2015
Eanáir 19, 2016
Baineadh leas trí huaire le breis agus bliain anuas as scéim áiseanna pobail de chuid Roinn na Gaeltachta chun deontas a íoc le bunscoileanna Gaeltachta – agus scoileanna i nDún na Gall atá sna trí scoil a bhí i gceist.
Is faoin Scéim Áiseanna Pobail agus Teanga de chuid na Roinne a cheadaigh Aire Stáit na Gaeltachta Joe McHugh an maoiniú seo do na trí scoil: Scoil Mhuire, An Caiseal; Scoil Mhuire, na Doirí Beaga; agus Scoil Naomh Fionán, An Fál Carrach.
Thug urlabhraí ó Roinn na Gaeltachta le fios do Tuairisc.ie go bhfuil an Scéim Áiseanna Pobail agus Teanga “teoranta do choistí/eagrais phobalbhunaithe a fheidhmíonn trí Ghaeilge sa Ghaeltacht”, ach nach aon eisceacht atá ann tacú le bunscoileanna Gaeltachta faoin scéim.
De réir eolais a chuir an Roinn ar fáil do Tuairisc.ie, níor bhain aon bhunscoil Ghaeltachta in aon chontae Gaeltachta seachas Dún na nGall buntáiste as an scéim áirithe seo ó thús mhí Eanáir 2015.
Dúirt urlabhraí na Roinne nach raibh aon rud eisceachtúil ag baint leis an scéal gur i nDún na nGall atá na trí scoil ar ceadaíodh deontas dóibh.
Tugann an roinn tacaíocht faoin scéim áirithe seo do choistí agus eagrais sa Ghaeltacht le háiseanna pobail a athchóiriú nó a fhorbairt agus glactar le hiarratais faoin scéim chomh maith ar chúnamh i leith trealamh agus troscán a cheannach.
€40,450 a cheadaigh Aire Stáit na Gaeltachta Joe McHugh do na trí scoil Ghaeltachta a bhain leas as an scéim le breis agus bliain anuas. €28,000 a ceadaíodh do Scoil Mhuire, Na Doirí Beaga, chun halla ilghníomh a thógáil; €10,250 a ceadaíodh do Scoil Naomh Fionán, An Fál Carrach, chun trealamh a cheannach do pháirc spraoi; agus €2,400 a ceadaíodh do Scoil Mhuire, Caiseal, chun trealamh spóirt a cheannach.
Maidir leis an tsuim €28,000 a ceadaíodh do Scoil Mhuire, Na Doirí Beaga, dúirt urlabhraí na Roinne go mbeadh an halla a thógfaí “in úsáid ag an scoil agus an pobal araon i leith gníomhaíochtaí a bheadh dírithe ar an nGaeilge”.
Dúirt urlabhraí na Roinne le Tuairisc.ie nach eisceachtaí a bhí i gcásanna na scoileanna i nDún na nGall.
“Glactar le hiarratais ar chúnamh i leith trealaimh/troscáin faoin Scéim Áiseanna Pobail agus Teanga sa Ghaeltacht ó ghrúpaí éagsúla. Is ó choistí/eagrais phobalbhunaithe a fheidhmíonn trí Ghaeilge sa Ghaeltacht is mó a thagann iarratais ach tá iarratais faighte agus ceadaithe ag an Roinn ó scoileanna freisin – boird bhainistíochta agus coistí tuismitheoirí.
“Ní eisceacht na cásanna atá luaite agat. Cuirtear na critéir uile a bhaineann leis an scéim san áireamh nuair atá anailís á déanamh ar na hiarratais sin agus, ar ndóigh, baineann roinnt eagraíochtaí pobail úsáid as scoileanna sa Ghaeltacht,” a dúirt urlabhraí na Roinne.
Dúirt urlabhraí na Roinne go raibh iarratais eile faoin Scéim Áiseanna Pobail agus Teanga ó scoileanna Gaeltachta eile idir lámha faoi láthair acu.
Tá Gaelscoil Phádraig Baile Breac ag feitheamh ar fhoirgneamh buan le 20 Bliain
Eanáir 18, 2016
D’oscail Gaelscoil Phádraig i 1995 agus tá an scoil ag ceiliúradh 20 bliain. Tá na daltaí, a dtuismitheoirí agus a múinteoirí, agus pobal na scoile an-bhródúil as an Gaelscoil seo i gceartlár Baile Breac. Ach tá an scoil seo ag feitheamh 20 bliain le foirgneamh buan.
Tá an scoil i seomraí réamhdhéanta ar láithreán an-bheag. Tá roinnt de na seomraí imithe i bhfad thar a dáta éaga. Níl aon seomra mór go leor i gcóir tionól scoile. Ní mór clós na scoile a úsáid i gcóir bronnadh duaiseanna, ceolchoirmeacha agus imeachtaí eile. “Tá daltaí iontacha againn,” arsa an Príomhoide Gníomhach Anthea Ní Bhuacalla. “Tá siad díograiseach, lán de cheol agus tá an-ghrá acu don gaeilge.”
Tiocfaidh na daltaí agus a dtuismitheoirí, na múinteoirí agus pobal na scoile le chéile i gclós na scoile in Ascaill Shíleann, Baile Breac Dé Luain 25ú Eanair ag a haon a chlog, chun aird a tharraingt ar an mhoill go léir leis an bogadh isteach san fhoirgneamh buan.
“Sa bhliain 2005 leag an Roinn Oideachais foirgneamh buan amach do Ghaelscoil Phádraig“, a deireann Cathaoirleach an Bhord Bainistíochta Hilda de Róiste. Cuireadh i n-iúl dúinn ansin go mbeadh scoil eile ag bogadh isteach san fhoirgneamh sin go sealadach.” 11 bhliain níos déanaí leanann an socrú sealadach sin. “Tá an t-ádh orainn go bhfuil gaelscoil againn i mBaile Breac,” a deireann ionadaí na dtuismitheoirí ar an mBord Bainistíochta. “Ach tá dearmad déanta ar Ghaelscoil Phádraig leis na blianta fada”.
Hilda de Róiste , Cathaoirleach an Bhord Bainistíochta
chroche@eircom.net
Gaelscoil Phádraig , Ascaill Shíleann, Baile Breac, Co Átha Cliath
Mol an óige agus tiocfaidh sí – Taispeántas Eolaí Óg agus Teicneolaíochta BT
Eanáir 18, 2016
Thug na mílte cuairt ar chomórtas Eolaí Óg na Bliana seo a bhí ar siúl san RDS i mBaile Átha Cliath.
Breis is 500 tionscnamh a bhí ar taispeáint i gcomórtas na bliana seo. Ó bhunaigh an Dr. Tony Scott agus am tAthair Tom Burke an taispeántas sna 1960í tá fás suntasach tagtha air.
Tá cáil ar an taispeántas anois mar cheann de na hardáin is fearr le daoine óga cumasacha a spreagadh agus dúil acu san Eolaíocht, Teicneolaíocht, Innealtóireacht agus Matamaitic, ábhair “atá an-tábhachtach, a chothú,” arsa bainisteoir cleachtais BT, Dave Bergin.
“Tá sé tábachtach go mbíonn a leithéid de chomórtas ann leis an aos óg a spreagadh sa dóigh is go mbeidh siad ag smaoineadh tabhairt faoi na hábhair seo ag an tríú leibhéal.”
Bhí Aoibhinn Ní Shúilleabháin i measc na moltóirí agus bhí sí an-tógtha le cumas na scoláirí agus an caighdéan matamaitice a bhí le feiceáil.
Thug beirt, Maria Louise Fufezan agus Diana Bura as meánscoil Loreto i mBaile Brigín, príomhdhuais an chomórtais leo. D’amharc an tionscnaimh ar threimhse saoil bhia ainmhí agus an tionchar atá ag einsímí i mbreiseáin bhia.
Físeán a thugann blaiseadh den taispeántas agus na tionscnaimh le feiceáil anseo http://www.meoneile.ie/ailt/mol-an-%C3%B3ige-agus-tiocfaidh-s%C3%AD-taispe%C3%A1ntas-eola%C3%AD-%C3%B3g-agus-teicneola%C3%ADochta-bt#.VpzERPmLQdV
Comórtas Leabhar do Naíonraí
Eanáir 18, 2016
Comórtas Leabhar do Naíonraí
Urraithe ag An Gúm.
Dáta deiridh le cur isteach ar an gcomórtas seo ná: 18ú Feabhra 2016 roimh 17.00
Céard atá le déanamh?
Pictiúr a ghlacadh d’am scéalaíochta sa naíonra agus a chur chugainn.
Duaiseanna:
Bronnófar beart álainn leabhar ar bhuaiteoirí an chomórtais seo le húsáid sa naíonra.
Ádh mór !
Coinníollacha
- Cuirfear gach iontráil a fhaightear isteach i hata agus roghnófar beirt bhuaiteoirí as na hiontrálacha sin ar fad.
- Is ag painéal moltóirí an chomórtais an cinneadh deireanach maidir le buaiteoirí a roghnú.
- Tá an comórtas seo oscailte do gach naíonra a bhfuil an luath-thumoideachas iomlán i bhfeidhm.
- Níl cead ag naíonraí ach iontráil amháin a chur isteach ar an gcomórtas.
- Caithfidh gach iontráil bheith faighte ag Ciara roimh an spriocdháta (17.00 ar 18ú Feabhra 2016). Ní ghlacfar le hiarratais dheireanacha.
- Is féidir iarratais a chur ar an ríomhphost chuig ciara@gaelscoileanna.ie nó sa phost chuig Ciara Ní Bhroin,
Oifigeach Forbartha,
Gaelscoileanna Teo.
Halla Naomh Pádraig,
Institiúid Oideachais Marino,
Ascaill Uí Ghríofa,
Baile Átha Cliath 9.
- Caithfidh cead a bheith faighte ó thuismitheoirí/cúramaóirí d’aon ghrianghraf a ghlactar dá bpáistí.
- Tá sé de chead ag Gaelscoileanna Teo. gan ghlacadh le hiontrálacha mí-oiriúnacha agus iad a chur as an áireamh don chomórtas seo.
- Cuirfear na buaiteoirí ar an eolas tríd an ríomhphost.
- Caithfidh iarrthóirí bheith sásta páirt a ghlacadh i bpoiblíocht a bhaineann leis an gcomórtas agus go bhfoilseofar a gcuid grianghraf. Foilseofar rogha grianghraf ar shuíomh agus i nuachtlitir Gaelscoileanna Teo., mar aon le meáin shóisialta na heagraíochta agus ábhar bolscaireachta eile de réir mar is cuí.
Tá foirm iontrála don chomórtas le fáil anseo
St. Catherine’s College, Armagh, wins first place for best project done through Irish in BT Young Scientist competition
Eanáir 18, 2016
Congratulations to the pupils In the Irish language stream in St. Catherine’s College, Armagh, who won first place for the best project done through Irish in the BT Young Scientist competition in Dublin.
This story illustrates two things: that Irish is a modern language and that it can be used in everyday life, and in the world of science. Moreover, the award demonstrates the high quality of Irish medium education: anything can be taught through Irish.
This point was proven also in last week’s Derry Journal. The paper carried an advertisement from St. Bridget’s College, Carnhill, listing the facilities of the school and the achievements of its pupils. Some of the pupils gave their opinions about the college. One boy, Tiarnán Ó Coigligh, a former pupil of Gaelscoil Éadain Mhóir, wrote: ‘I chose St.Bridget’s College because it gave me a chance to practice my Irish and some of my friends go there.’ Tiarnán is in First Year. Any Irish teacher would be happy if his or her pupils were able to write Irish like that after five years of secondary education.
Read more: http://www.derryjournal.com/news/columnists/talented-pupils-1-7159272#ixzz3xaRltery
Folúntas: Gaelcholáiste Charraig Uí Leighin, Corcaigh
Eanáir 15, 2016
Tá múinteoir de dhíth i nGaelcholáiste Charraig Uí Leighin. Tuilleadh eolais ag an nasc thíos:
http://educationposts.ie/adverts/second_level/employee/17427/
Folúntas: Oifigeach Foirne (le Freagrachtaí Oifigigh Gaeilge) le Comhairle Cathrach na Gaillimhe
Eanáir 15, 2016
Táthar ag lorg iarratais ó dhaoine atá cáilithe go cuí chun an post thuas le Comhairle Cathrach na Gaillimhe a líonadh.
Tuarastal: (Íosphointe) €40,213 go (Uasphointe) €45,458 leis an 1ú LSI €46,977 &
an 2ú LSI €48,495
Is féidir na foirmeacha iarratais agus na sonraí iomlána don phost thuas a fháil ón Rannóg Acmhainní Daonna, Halla na Cathrach, Bóthar an Choláiste, Gaillimh. Cuirfear iarratais ar ghearrliosta bunaithe ar an eolas a chuirfear ar fáil ar an bhfoirm iarratais.
Ní mór na foirmeacha iarratais a chomhlánú go hiomlán i nGaeilge.
Is é an dáta deiridh a nglacfar le foirmeacha iarratais chomhlánaithe don phost seo tráth nach déanaí ná 4.00p.m. Déardaoin, 28ú Eanáir, 2016. Caithfidh gach foirm iarratais chomhlánaithe go hiomlán a bheith sa Rannóg Acmhainní Daonna faoin dáta sin.
Uimh. Theil. (091) 536596 Rphost: personnel@galwaycity.ie Suíomh Idirlín: www.galwaycity.ie
