Éirí as an Choimisinéara Teanga cíortha ag Fochoiste Oireachtais
Eanáir 27, 2014
An fhírinne shearbh inste ag Seán Ó Cuirreáin
Chuir an Fochoiste Oireachtais um Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus Rudaí Gaolmhara fáilte roimh an gCoimisinéir Teanga, Seán Ó Cuirreáin, inniu áit ar pléadh éirí as an Choimisinéara ar 23 Feabhra 2014.
D’fhógair Seán Ó Cuirreáin don Chomhchoiste um Fhormhaoirsiú ar an tSeirbhís Phoiblí agus Achainíocha ag tús mhí na Nollag go mbeidh sé ag éirí as a ról mar Choimisinéir Teanga de bharr theip an Rialtais i leith chur i bhfeidhm beartais reachtaíocht teanga ag leibhéal an Stáit. D’fhógair an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta an tseachtain seo go bhfuil léirithe spéise á lorg anois do ról an Choimisinéara.
Ag cruinniú an lae inniu chuir an Coimisinéir síos a thuilleadh ar an imeallú atá á dhéanamh ar an nGaeilge ag údaráis an Stáit. Dúirt sé go gcreideann sé go bhfuil daoine sa státchóras a thacaíonn go láidir leis an nGaeilge ach “go bhfuil fórsaí níos láidre agus níos forleithne fós ann ar cuma leo ann nó as dár dteanga náisiúnta”.
Níorbh i láthair an chruinnithe inniu ach Teachtaí Dála agus Seanadóirí ó lucht an Fhreasúra amháin agus cháin baill an Choiste easpa ionadaíocht an Rialtais go géar le linn an chruinnithe.
Agus cur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge faoi chaibidil inniu, dúirt an Coimisinéir gurb é meon an Rialtais i leith phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta, mar a fheictear dó, ná “labhraígí Gaeilge le chéile ach ná labhraígí linne í”.
Foilsíodh an Straitéis sa bhliain 2010 leis an bpríomhaidhm go n-ardófar an líon daoine a labhraíonn Gaeilge gach lá lasmuigh den chóras oideachais ó 83,000 go 250,000 agus an líon daoine a labhraíonn Gaeilge sa Ghaeltacht gach lá a ardú faoi 25% tríd is tríd. Naoi réimse gnímh atá i gceist léi agus leagtar amach inti spriocanna ar leith faoi gach aon réimse.
Inniu an tríú huair don Chomhchoiste teacht le chéile agus dar leis an gCoimisinéir níl aon iniúchadh ná léirmheastóireacht neamhspleách á dhéanamh ar fheidhmiú na Straitéise, “féin-mheastóireacht” amháin atá i gceist, dar leis.
Dallamullóg
Ag tagairt do chaint a thug Seosamh Mac Donncha, OÉ, Gaillimh, ag Tóstal na Gaeilge anuraidh, “fo-rannóg” a tugadh ar an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta atá ag feidhmiú ag bun an tslabhra cumhachta, agus dar leis an gCoimisinéír, ag cur dallamullóg orainn féin atá muid má cheapann muid go bhféadfadh an Ghaeltacht a tharrtháil ná a chaomhnú faoi na cúinsí sin.
Maidir le cúrsaí pleanála teanga, mhaígh an Coimisinéir gur bhronn Acht na Gaeltachta cúraimí pleanála teanga nár iarr siad féin ar phobail na Gaeltachta agus na Gaeilge ach ní fhágfaí an fhreagracht ar phobal ar bith maidir le pleanáil eacnamaíochta ná cinntí faoi fhorbairt tithíochta, bóithre ná cúrsaí comhshaoil – “Ach cúrsaí teanga”, a dúirt sé, “bhuel, sin scéal eile”.
Léiríodh an-imní maidir leis an gcaoi a gcaitheann an Roinn Oideachais leis an nGaeilge, go háirithe agus áit chomh lárnach ag an gcóras oideachais sa Straitéis, agus an dearcadh oifigiúil a léirigh an Roinn le linn dhá imscrúdú fhoirmiúla a bhí ar siúl ag a Oifig mar thoradh ar ghearáin ón bpobal.
I gcás amháin cuireadh brú ar scoil Ghaeltachta múinteoir a cheapadh ó phainéal ar a raibh farasbarr múinteoirí, cé gur chreid na múinteoirí sin agus údaráis na scoile nach raibh dóthain Gaeilge ag aon duine acu le teagasc i scoil Ghaeltachta.
Sa chás eile dhiúltaigh an Roinn ábhair an churaclaim a theagasc trí Ghaeilge go leibhéal na hArdteistiméireachta do dhaltaí scoile as ceann de na ceantair Ghaeltachta is láidre atá fágtha i dTír Chonaill. Chuir an Roinn argóintí dlíthiúla agus praiticiúla i láthair i dtaca leis an dá chás. Mhaígh an Coimisinéir gurb é “bun agus barr na faidhbe againn nach bhfuil aon cheangal ceart déanta againn idir foghlaim agus úsáid na Gaeilge sa tír seo”.
Focal scoir
Más ann don Straitéis, is gá tosú leis an staid réalaíoch, bunaithe ar an bhfírinne, dar leis an gCoimisinéir, in áit ródhóchas bréige gan chúis. “Níl ról ar bith ag grúpsmaointeoireacht i ngnó chomh tábhachtach le beatha teanga”, a dúirt sé.
Agus ré Uí Chuirreáin ag teacht chun críche, is cinnte gur thráth na cinniúna é seo don Rialtas i leith cheist na Gaeilge.
“Deirim an méid seo go cinnte libh inniu anseo i dTithe an Oireachtais”, a dúirt sé, ” gur le croí trom a thabharfas pobal na Gaeilge agus na Gaeltachta aghaidh ar chomóradh 100 bliain Éirí Amach na Cásca, faoi cheann dhá bhliain eile, mura bhfuil inár dteanga náisiúnta ach teanga shiombalach agus, seachas í a bheith ina croíchuid dár gcultúr agus dár n-oidhreacht bheo, go mbeadh sí brúite ar leataobh, fágtha ar an imeall agus in áit na leathphingine i saol an náisiúin seo”.
Foilsithe ar Gaelport.com
Irish language ‘being driven to margins of society’, commissioner asserts
Eanáir 24, 2014
Seán Ó Cuirreáin: “Language rights are permanent rights.”
Irish Language Commissioner Seán Ó Cuirreáin has said the language is being continuously driven to the margins of Irish society in a process accelerated by the inaction of Government, the civil service and the public sector.
Mr Ó Cuirreáin announced late last year that he would be stepping down from his position as Coimisinéir Teanga in February because of Government and public service inaction in preserving and promoting the language.
He used his last appearance yesterday before the Oireachtas sub-committee on the 20-year strategy for the Irish language to roundly condemn of the State and Government’s attitude.
Mr Ó Cuirreáin said he believed there was “no possibility” that a new system to increase the number of civil servants fluent in Irish would succeed.He said he had calculated that the scheme would take some 28 years to increase the number of fluent speakers in a core Government department for Irish to just 3 per cent from its present rate of 1. 5 per cent.
‘No importance’
Nobody knew if it was being implemented, because its progress was measured by self-assessment, and “no importance” could be attached to this, he said.
He gave as an example a claim by the Revenue Commissioners that a third of their press releases were being issued in two languages. But when his office checked, it emerged that they were being issued in only one.
Then, once a year, it was getting four months’ worth of press releases translated in one go.
While acknowledging that some progress had been made in the 10 years since the enactment of the Official Languages Act, Mr O Cuirreáin pointed to the fact that 10 of the 16 Irish language officers nominated to implement the Act across Government departments do not speak Irish themselves.
He said the State had two simple choices – to look back at Irish as our lost language, or forward with it as a core part of our heritage and sovereignty.
“It is with heavy hearts that the people of the Gaeltacht and the Irish-speaking community in general will approach the centenary of the 1916 Easter Rising in two years’ time if our national language is to be merely a symbolic language … that is pushed aside, marginalised and left in the halfpenny place in the life of this nation,” he said.
“The support required for the Irish language within this country’s public service should not and could not be viewed as an optional extra,” he said.
“Language rights are permanent rights; they are not concessions or privileges granted at times of prosperity.”
No TD or Senator from either Government party attended the meeting.
Irish Times
Jobs to go as Foras cuts northern funds
Eanáir 24, 2014
Two leading West Belfast Irish language organisations have reacted angrily to a new rationalisations plan that will result in them losing key funding.
Foras na Gaeilge, which was set up after the Good Friday Agreement to promote the Irish language has said it will cut the number of Irish language groups to whom it provides core funding across Ireland from 19 to six. However, none of the six organisations that will continue to be funded are based in the north.
The changes will come into effect in July with Pobal, Iontabhas Ultach, Forbairt Feirste and Altram set to lose a significant portion of their budgets.
Pobal, the advocacy organisation for the Irish language, says that as a result of Foras na Gaeilge’s decision, it will lose four out of five full-time posts.
“The result of the ending of Pobal’s core funding will mean a loss of services and support for Irish speakers and a loss of expertise and experience,” said the group’s CEO Janet Muller.
“None of the organisations Foras na Gaeilge has selected for continuing funding do the work Pobal does, and none of them have the crucial expertise around legislation, rights, equality, special-needs and whole range of other areas affecting the development of Irish in the North.
“Not one single organisation selected by Foras na Gaeilge is based in the north. None of them have the long-standing relationship with the same variety of key players that we have. Whilst Foras na Gaeilge says the six organisations will have to employ some people in the north, the reality is that there would be fewer jobs than at present. Many more people will be laid off than will be re-employed”.
“There will be a massive drop in the authoritative directorial roles for norther workers, which means it will be very difficult for them to determine or influence organisational policy, to negotiate with politicians and service providers or to structure a work plan according to the specific needs of the north. All these things will be decided in Dublin.
“In recent months, all 19 core-funded organisations have condemned Foras na Gaeilge’s proposals because they will severely damage the language throughout the country. Pobal believes that the worst effect will be felt in the north. We have always carried out co-ordination research and project work on an all-Ireland basis, but we believe that both parts of the island need expert approaches because in the north the infrastructure is less developed and the social political and legislative position of the language is completely different from that in the south. As well as that, there is a vibrancy to the community in the north, yet Foras na Gaeilge has selected only Dublin-based organisations to survive the axe”.
Forbairt Feirste Director, Jake Mac Siacais told the Andersonstown News that the Irish language community’s infrastructure in the north will be ‘decimated’ by the Foras decision.
“If the bald truth be told, it has been a rationalisation and cuts agenda which Foras has been slavishly following in recent years whilst all the while adding to its own wages bill”, he said. “And it is a cuts agenda which they will be implementing under these arrangements without any regard to the impact and the implications for the Irish speaking community across the island, but mos particularly here in the north where the Irish language community’s infrastructure, skills base, experience, investments and painstaking partnership building will be decimated by the Foras approach”.
“Back in 2003, when the 26 county government initiated this policy of cuts with a savage 11 per cent cut in the Foras budget, the board of Foras na Gaeilge issued a strong statement saying among other theings, that Board members agreed that the status and repurations of Foras an Gaeilge as a cross-border agency had been weakened and the credibility of the Foras as an all-island language body was in doubt”.
“Ten years further on it is difficult to give any credibility to the Foras contention, made without a hint of irony, that this latest move heralds a new era for the Irish language when the status and reputation of the Foras as a cross-border agency is weakened and when there is now, more than ever, doubt about the credibility of Foras na Gaeilge as an all-island language body”.
“Having said that, Forbairt Feirste has long been engaged in pioneering work, creating an approach to using the Irish language as a regeneration catalyst which is unique on the island and we will endeavour to secure this work of driving forward the development of the Gaeltacht Quarter and the continued underpinning of the development of the Irish language community in Belfast.
“It is much too important to be allowed to go the wall and much too important to be left to the mercies of Foras and its new funding arrangement which are lacking in both the experience and imagination necessary for the work in hand”.
Raidió Fáilte and An tÁisaonad, both based on the Falls Road and which also receive funding from Foras na Gaeilge, will continue to be funded under separate arrangements.
Andersonstown News
Cláraigh anois do Sheachtain na Gaeilge
Eanáir 23, 2014
Tá Conradh na Gaeilge ag ullmhú Clár na Gaillimhe de Sheachtain na Gaeilge faoi láthair.
Beidh Seachtain na Gaeilge 2014 ar siúl ón 1– 17 Márta agus beidh na céadta imeacht ar siúl le linn na tréimhse sin agus na mílte duine ag glacadh páirte sna himeachtaí. Mar is iondúil, beidh béim ar rannpháirtíocht an phobail ar fud chontae na Gaillimhe. Chuige sin tá Conradh na Gaeilge ag iarraidh ar aon ghrúpa ar spéis leo páirt a ghlacadh i Seachtain na Gaeilge teagmháil a dhéanamh leo. Cuirfear tacaíocht ar fáil dóibh agus déanfar cinnte go mbeidh siad páirteach sa chlár agus go gcuirfear poiblíocht ar fáil dá gcuid imeachtaí roimh agus le linn na féile.
Is féidir eolas a chur ar fáil ach teagmháil a dhéanamh le Conradh na Gaeilge, 45 Sr. Doiminic, Gaillimh, 091 567824 nó conradh@bradan.iol.ie.
www.advertiser.ie
Coláiste na Coiribe over ‘final hurdle’ for new school building
Eanáir 23, 2014
Students and teachers at Coláiste na Coiribe could be moving into a new school building by late 2015 after signifcant progress was made recently with the Galway Roscommon Education Training Board advertising for tenders for the construction project at Ballyburke in Knocknacarra.
The advertisement, placed on the Government eTenders procurement website last week, is seeking tenders for the construction of the new purpose built secondary school for Coláiste na Coiribe, which will accommodate 720 pupils and comprise three and two storey teaching blocks, a sports hall, five hard court surfaced ball courts, 68 parking spaces, and a grassed playing pitch. Welcoming this development, Knocknacarra based Independant councillor Donal Lyons said: “I am delighted that the final hurdle has now been overcome in the long running saga of providing a permanent home for Colaiste na Coiribe. Since the school was founded it has been housed in temporary accommodation in the Claddagh and subsequently to its present temporary location on the Tuam Road.
The school opened its doors in 1992 with 10 students and presently caters for close on 300 students and has operated from very challenging physical accommodation for more than 20 years. Both the school community and the former City of Galway Vocational Education Committee have been to the forefront in trying to secure permanent accommodation for the school.” The site at Ballyburke was earmarked back in 1999 and was zoned for institutional purposes such as a school building. However, after a number of purchasing difficulties the site had to be compulsory purchased by Galway City Council. It was then proposed that the school should be built as a private public partnership and outline planning permission was sought and granted following a decision by the Planning Appeals Board.
The private public partnership did no go ahead due to the downturn in the economy and the Department of Education then agreed to progress the project by a direct build, and a design team was appointed to progress the project to completion. “As former chairperson of the City of Galway Vocational Education Committee and as a member of the board of management of Colaiste na Coiribe, I am delighted that tenders have now been sought for the construction of a new school building which could be ready for occupation in late 2015. I have no doubt that last week’s advertisement will be warmly welcomed by the school community who have led a long campaign to have a purpose built building constructed to cater for the school’s future accommodation needs. In recent years there has been a cap on the number of students being enrolled and the school can now look forward to increased enrolments when the new school is operational. The Coláiste na Coiribe development will accommodate 720 pupils when complete and will predominantly cater for students from local Gaelscoileanna and Gaeltacht schools,” said Cllr Lyons.
www.advertiser.ie
Tús le pleanáil teanga Ghaeltachta
Eanáir 23, 2014
Tá cuireadh á thabhairt ag Údarás na Gaeltachta d’eagraíochtaí agus do ghrúpaí pobail iarratas a dhéanamh le bheith mar cheann-eagraíocht pleanála teanga do cheantar Chois Fharraige, ceann de na trí limistéir phleanála teanga atá roghnaithe chun tús a chur leis an gcóras pleanála teanga Ghaeltachta.
Tar éis próiseas measúnaithe ar na hiarratais, déanfaidh An tÚdarás eagraíocht a roghnú a bheidh mar cheann-eagraíocht comhordaithe ar na limistéir chuí. Beidh sé mar chúram ar an eagraíocht plean teanga a ullmhú agus a chur i bhfeidhm sa limistéar. Beidh suas le 2 bhliain ag an cheann-eagraíocht le plean teanga a ullmhú agus 7 mbliana chun an plean teanga a chur i bhfeidhm. Beidh an ceann-eagraíocht seo ionadaíoch don phobal, d’eagraíochtaí pobail, do choistí agus do chumainn dheonacha agus teanga.
Dúirt Steve Ó Cúláin, Príomhfheidhmeannach an Údaráis “Tá áthas orainn go bhfuil muid tagtha chuig an staid seo anois gur féidir linn bogadh ar aghaidh leis an phróiseas pleanála teanga seo sa Ghaeltacht. Is próiseas casta atá ann, agus ní féidir linn an obair dhúshlánach seo a dhéanamh gan comhoibriú agus rannpháirtíocht an phobail.” Is é an 14 Márta an spriocdháta le hiarratais a bheith curtha faoi bhráid an Údaráis. Tá eolas iomlán le fáil ar www.udaras.ie.
www.advertiser.ie
Maoiniú eagraíochtaí Gaeilge
Eanáir 23, 2014
Tá ainmneacha na heagraíochtaí atá roghnaithe le feidhmiú i 6 mhór-réimse oibre i saol na Gaeilge fógartha ag Foras na Gaeilge.
Déanfaidh na ceann-eagraíochtaí seo cúram ar leith den 6 réimse oibre seo. Is iad Gaelscoileanna, Conradh na Gaeilge, Gael Linn, Oireachtas na Gaeilge, Glór na nGael, agus Cumann na bhFiann na ceann-eagraíochtaí atá roghnaithe agus beidh siad ag plé leis na réimsí sin ar fud an oileáin. Is toradh é an cinneadh seo ar phróiseas ar cuireadh tús leis i 2008, le comhordú agus atheagrú a dhéanamh ar na heagraíochtaí Gaeilge, 19 ina iomlán, a bhí á mhaoiniú ar bhonn bliantúil ag Foras na Gaeilge.
Tiocfaidh ceannasaithe na 6 cheann-eagraíocht nua-roghnaithe le chéile anois i bhFóram Comhpháirtíochta i gcuideachta le lucht ceannais Fhoras na Gaeilge le comhaontú a dhéanamh ar phleananna oibre don earnáil, agus ar bhealaí le bheith ag obair i bpáirt le chéile. Chomh maith leis sin, bunófar Fóram Forbartha Teanga le guth a thabhairt do phobal na Gaeilge i bpleananna a bheidh á mbeartú agus le deis a thabhairt d’ionadaithe ó phobal na Gaeilge aiseolas a thabhairt.
www.advertiser.ie
Titeann an tua ar 13 eagraíocht
Eanáir 23, 2014
Tá 13 eagraíocht Ghaeilge ag imeacht ar shlí na fírinne i ndiaidh d’Foras na Gaeilge “ré úr i bhforbairt na Gaeilge” a fhógairt.
Ach tá roinnt daoine ar buille go mbeidh cuid de na Gaeilgeoirí is díograisí gan phost. Bheartaigh an Foras sé “cheanneagraíocht a chruthú in áit na 19 n-eagraíocht Ghaeilge a bhí á maoiniú aige ar bhonn bliantúil. Anois, is iad Gaelscoileanna, Conradh na Gaeilge, Gael Linn, Oireachtas na Gaeilge, Glór na nGael, agus Cumann na bhFiann na ceanneagraíochtaí a bheidh ag feidhmiú ar bhonn uileoileáin. Beidh buiséad “suntasach” ar fáil ó Fhoras na Gaeilge ag na ceanneagraíochtaí ar bhonn bliantúil le tabhairt faoina bpleananna oibre i gcomhar le chéile ach ní fios fós cén bhuiséad atá i gceist.
Ach measann bunadh an Tuaiscirt nach bhfuair siad cothrom na Féinne. Cúpla lá i ndiaidh Comhairle na hEorpa cáineadh géar a dhéanamh ar na húdaráis ó thuaidh as na faillí atá déanta acu i leith na Gaeilge, ní bheidh ceanneagraíocht ar bith lonnaithe sna Sé Chontae. Dúirt foinse: “Cé a dhéanfaidh freastal ar na saincheisteanna a bhaineann le Gaeil an Tuaiscirt agus cé a chuideoidh le forbairt a dhéanamh ar líon na bProtastúnach atá ag foghlaim Gaeilge, mura bhfuil an tIontaobhas Ultach ann?
Brú
“Cé a chuirfidh brú ar Stormont agus ar Westminster faoi Acht Gaeilge a thabhairt isteach mura bhfuil Pobal ann?” San idirlinn, tiocfaidh ceannasaithe na sé cheanneagraíocht nua-roghnaithe i gceann a chéile le comhaontú a dhéanamh ar phleananna oibre. Deir an Foras go mbunófar Fóram Forbartha Teanga “le guth a thabhairt do phobal na Gaeilge i bpleananna a bheidh á mbeartú agus le deis a thabhairt d’ionadaithe ó phobal na Gaeilge aiseolas a thabhairt.”
www.independent.ie
Ceanneagraíochtaí nua roghnaithe ag Foras na Gaeilge
Eanáir 22, 2014
Gael Linn, Conradh na Gaeilge, Oireachtas na Gaeilge, Cumann na bhFiann, Glór na nGael agus Gaelscoileanna na sé cheanneagraíocht nua atá roghnaithe ag Foras na Gaeilge faoin scéim nua maoinithe.
Is iad a tháinig slán as na 19 eagras a bhí ag fáil bunmhaoinithe ón fhoras. Leanfar de mhaoiniú na n-eagras eile deonach go mí an Mheithimh. “Ré nua,” a thug an foras ar an atheagar. Dúirt Dónal Ó hAiniféin ón fhoras gur mhinic a canadh “an nath “ní neart go cur le chéile” – agus tá Foras na Gaeilge agus na ceanneagraíochtaí le beart a dhéanamh de réir na mbriathra sin, le go mbeidh an oiread agus is féidir d’acmhainní na Gaeilge á ndíriú ar fhorbairt na Gaeilge sa phobal”. Bheadh “buiséad suntasach” ar fáil le tabhairt faoin obair. Thug Oireachtas na Gaeilge le fios go raibh “áthas” orthu gur roghnaíodh mar cheanneagraíocht iad. Dúirt a stiúrthóir, Liam Ó Maolaodha, go raibh siad “ag tnúth lenár ról a ghlacadh i gcur i bhfeidhm an struchtúir nua. Tá go leor le déanamh againn mar eagraíocht idir seo agus Iúil chun muid féin a chur in oiriúint do ról ceanneagraíochta ach creidim go bhfuilimid ábalta é sin a dhéanamh agus gur níos láidre a bheimid dá bharr”.
Dúirt ardfheidhmeannach Ghaelscoileanna, Bláthnaid Ní Ghréacháin, go raibh siad “thar a bheith sásta gur éirigh linn faoin bpróiseas seo”.D’aithin sí go mbeadh dúshláin i gceist le cur i bhfeidhm an chórais nua ach ghlac sí “go fonnmhar agus go dáiríre leis na cúraimí, deiseanna agus dúshláin atá romhainn mar cheanneagraíocht ar an mhór-réimse”. Dúirt príomhfheidhmeannach Ghael Linn, Antoine Ó Coileáin, go raibh “súil acu gur tús é an cinneadh ar mhodh nua pleanála don Ghaeilge ina mbeidh an Stát agus an earnáil dheonach ag obair as lámha a chéile. Ní foláir todhchaí na Gaeilge mar theanga phobail a chinntiú agus is den riachtanas é go mbeadh bunús maith leis an mbeartas úr”. Níor éirigh le heagras ar bith sa Tuaisceart stádas a bhaint amach mar cheanneagraíocht. Dúirt stiúrthóir an Iontaobhais ULTACH, Aodán Mac Poilín, atá lonnaithe i mBéal Feirste, go raibh eagla air go ndéanfaí “imeallú ar an Tuaisceart mar gheall ar an tsocrú úr seo, agus go mbeadh an Ghaeilge ó thuaidh níos laige dá thairbhe. Fócas deisceartach a bheas ann feasta”. Bhí imní air nach mbeadh “an saineolas, an chreidiúint, an éifeachtacht” ag na ceanneagraíochtaí nua le cúrsaí teanga a chur chun cinn chomh héifeachtach le grúpaí áitiúla agus go mbeadh cúrsaí trasphobail thíos leis faoin struchtúr nua.
Dhruidfí oifig an eagrais i mí an Mheithimh agus chaillfí ceithre phost, a dúirt sé: “Ní le leas na Gaeilge nó leas phobal na Gaeilge ó thuaidh an cinneadh seo.” Chaill an eagraíocht oideachais i mBéal Feirste, Altram, maoiniú fosta. Bhí cúig phost lánaimseartha le cailleadh, a dúirt cathaoirleach an ghrúpa, Áine Andrews. Bhí “tuiscint, taithí agus saineolas nach beag ag an eagraíocht ar dhúshláin an tumoideachais ag leibhéal na luathbhlianta sa dlínse seo. Ní bheidh sé seo ag eagraíocht atá lonnaithe i ndlínse eile…” Bhí eagla uirthi go mbeadh “bearnaí móra sa tsoláthar a rachfas go mór chun aimhleas ár bpáistí agus ár bpobail”.
Dúirt ceannasaí Chomhdháil Náisiúnta na Gaeilge i mBaile Átha Cliath, Kevin de Barra, go raibh díomá ar an eagras maoiniú a chailleadh. Leanfadh an chomhdháil ar aghaidh mar scátheagraíocht ar an earnáil dheonach agus go mbeadh siad “ag féachaint ar bhealaí chun a dheimhniú go leanfadh tionscadail agus tograí a bhí forbartha ag an gcomhdháil le blianta fada ar aghaidh faoin struchtúr nua maoinithe”.
www.irishtimes.com
Capall ard an oideachais
Eanáir 22, 2014
Tá córas maith oideachais againn; ba cheart dúinn é a cheiliúradh
Is beag rud is mó a thugann pléisiúr do dhuine ná a bheith ar a chapall ard. Ní hé atá i gceist agam a bheith ag scuabadh leat sa diallait agus na cosa a bheith thíos fút, ná tú ag fiach an tsionnaigh ina leaba rua. Is é atáim á mhaíomh ná an ceart a bheith agat fadó riamh nuair a bhí amaidí na huaire á shlogadh ag cách. Is teolaí an rud é an ceart a bheith agat anois is arís, agus sin a fhógairt le glamgháire. Cá bhfágfá na saineolaithe nuair a bhí an freagra soiléir suas id phus os do chomhair amach?
Bhí cuid againn tinn tuirseach den phíopaireacht a bhí ar bun nuair a fógraíodh torthaí PISA thiar chomh fada ar ais le 2010. Ar eagla na míthuisceana, níl aon bhaint ag PISA le Pizza, ná leis an gcathair úd san Iodáil a bhfuil an túr ag titim ann. (“Looka, ‘tis, crooka,” mar adúirt an turasóir). Is é atá ann an Programme for International Student Assessment, córas slíoctha síodúil idirnáisiúnta a shocraíonn go garbh cé acu tír a bhuann Corn an Domhain san oideachas de réir miosúr atá chomh rúndiamhrach le FIFA féin. Agus ó th’anam an diabhail, bhíomar titithe siar go mór i rás Oilimpeach na scolaíochta domhanda seachas mar a bhí cúpla bliain roimhe sin. De dhroim oíche b’amadáin agus ba bhreallsúin agus b’óinseacha agus ba dhúradáin ár n-aos óg. B’iad a bhí tugtha don leisce agus don leiciméireacht agus don leaidíocht, agus cá bhfios, do na drugaí agus do na boscraí chomh maith céanna.
Bhí oiread san tír eile tar éis preab a thabhairt tharainn sa léig idirnáisiúnta seo atá chomh tábhachtach don eacnamaíocht – agus don eacnamaíocht – agus don eacnamaíocht. Má bhíomar saibhir tráth, is léir go rabhamar le bheith bás bocht arís mura ndéanfaimis ár leasracha a chrioslú go beo. Is dá réir sin a tháinig scaoll agus líonrith ar an Aire Oideachais agus Scileanna agus Saill a Shlaiseadh, ionas gur ordaigh sé straitéis (mar cad eile a dhéanfadh duine a ordú seachas straitéis?) chun déileáil, go háirithe, leis an ngéarchéim litearthachta. Is dá réir, arís, a chuir An Chomhairle Mhúinteoireachta deireadh le léitheoireacht leabhar liteartha sna coláistí oiliúna móra, agus gur tanaíodh pé rud is litríocht ann sna cúrsaí meánscoileanna. Ar chúis éigin, ceapadh dá gcuirfí teicnící teicneacha teicniúla agus modhanna modartha miosúrúla in áit an bhunriachtanais – id est, go mbeadh ar dhaltaí rud éigin a léamh – go leigheasfaí an scéal.
Níor thúisce an scrios déanta, ná gur tháinig lucht PISA arís chugainn ar a gcarbaid órga in eireaball na bliana seo caite. Agus euríocá! Agus, ná habair é, ní féidir, ní chreidim focal de, ach bhíomar tar éis léim na seacht mbruach a thabhairt agus sinn arís i Roinn I den léig idirnáisiúnta, go háirithe sa litearthacht! Go hobann, go grod fiú, bhíomar ar aon dul leis an bhFionlainn arb iad an marc agus an caighdeán foirfe iad dar le daoine nach dtuigeann faic faoin dtír sin. Sa chás seo, nóta pearsanta. Tá garmhic agam i gcóras scolaíochta na Fionlainne. Bhíos isteach is amach sna scoileanna acu. An bhfuil aon difríocht mhór idir a ndéanann an múinteoir ansin, agus an múinteoir anseo? Níl. An mbíonn ar a gcuid páistí siúd scríobh isteach i leabhair saothair mar a bhíonn orainne? Ó bíonn. An mbíonn orthu leabhair a léamh agus pinn a chur le pár? Gach uile lá! An bhfuil draíocht faoi leith i bhfeoil an réinfhia a chuireann luas le cillíní na hinchinne? Níl. Scéal agam daoibh, nó don Aire. Níl aon rud míorúilteach mistéireach ag baint le córas oideachais na Fionlainne.
Pé feabhas atá ar chóras oideachais na tíre sin baineann sé leis an bpobal féin, fara ardchaighdeán na múinteoireachta agus díocas chun cothromaíochta. Gan amhras, mar bhall de Pháirtí an Luch Oibre Meánaicmí ba bheag í tuiscint an Aire ar a leithéid sin. Sin é an fáth, b’fhéidir, go slogann sé tuarascálacha hólas bólas. Is ionann tuarascáil a shlogadh agus gan aon mhachnamh a dhéanamh tú féin. Is ionann tuarascáil a shlogadh agus sin deireadh an scéil. Is ionann tuarascáil agus an tomhas coitianta is lú. Tá an t-oideachas tiubh le tuarascálacha ach tá gann ar ghaois. Is é bun agus lár an scéil ná gurb ionann a bheag nó a mhór gach córas oideachais in iarthar an domhain ramhair. Is iad luachanna an phobail a shocraíonn caighdeán an oideachais, agus ní a mhalairt timpeall.
Ach bhí sé go maith a bheith ceart. Ní rabhamar go maith in 2006, go hainnis in 2010, agus go hiontach arís in 2013. Duine ar bith a cheap é sin, ba cheart dó dul ar ais ar scoil.
www.irishtimes.com
