Oscailt Oifigiúil Choláiste Dhún Másc
Deireadh Fómhair 12, 2017
Cuireadh tús oifigiúil le Coláiste Dhún Másc ar an Aoine, an 15ú Meán Fomhair le idir daltaí, foireann na scoile, comhairleoirí, tuismitheoirí agus aíonna speisialta ón mBord Oiliúna agus Traenála agus an Foras Pátrúnachta i láthair ar an lá speisialta, stairiúil seo. Tosnaíodh an ócáid le dreas beag ceoil ó na daltaí, a sheinn réimse de shaghasanna ceoil difriúla agus a chan i nGaeilge agus i mBéarla, i gcoimeád le cultúr agus atmaisféar na scoile.
Chuir Joe Cunningham, Príomhoifigeach Feidhmiúcháin Bhoird Oideachais agus Oiliúna Laoise agus Uibh Fháile tús leis na horáidí ar an lá, agus ba léir an lúcháir a bhí air agus é ag labhairt faoi dhúshlán an fheachtais don scoil nua ón tús go dtí lá cinniúnach na hoscailte agus cé chomh sásta is a bhí sé leis an dul chun cinn a bhí déanta. Mhol sé gach éinne as an gcabhair agus an tacaíocht a bhí faighte acu agus ghabh sé buíochas leo araon.
Spreag na daltaí oráid Paul Fields, stiúrthóir scoile leis an mBord Oideachais agus Oiliúna. D’iarr sé ar na daltaí cur síos a dhéanamh ar an scoil nua ag usáid 6 fhocal, ceann de na freagraí a fuair sé ná “Éadaí nua, bróga nua,cáirde nua” a léirigh i slí iontach conas mar a bhraith na daltaí faoi thús saoil na scoile.
Labhair Cathaoirleach Chomhairle Chontae Laoise, Pádraig Fleming, faoin bhfiúntas a bhain le scoil nua a bheith sa bhaile agus gur mór an onóir é do na daltaí a bheith mar na céad daltaí riamh i gColáiste Dhún Másc.
Ina óráid, labhair Caoimhín Ó hEaghra ón bhForas Patrúnachta faoi thairbhe an dátheangachas agus ghuigh sé gach rath ar an bhfoireann agus ar na daltaí ina saoil scoile amach anseo. Mhínigh sé gurb é an Fóras Pátrúnachta príomh phatrún an oideachais trí mheán na Gaeilge le 56 Gaelscoil agus 5 mheánscoil faoina bpátrúnacht go dtí seo. Is é seo an chéad uair don Fhoras a bheith i gcomhpháirt leis an mBord Oideachais agus Oiliúna agus mhol Caoimhín an teacht le chéile seo a chinntigh tús na scoile nua. Dúirt seo gurb iontach an rud é a bheith ábalta oideachas dara leibhéil trí mheán na Gaeilge a chur ar fáil do mhuintir Phort Laoise.
Chuir an príomhoide, Aoife Elster, an béim ar na daltaí féin, ag míniú dóibh gurb iad tús, lár agus críoch na scoile. Labhair sí faoi na féidearthachtaí a bhí amach rompu mar gheall ar an méid oibre a rinneadh agus a dhéanfaí sna toghchaí lena cinntiú go mbeadh gach aon deis sa saol acu. Rinne sí tagairt freisin do thraidisiún na foghlama agus na Gaeilge a bhí san fhoirgneamh le céad bliain anuas, ó ranganna Gaeilge Conradh na Gaeilge, go naíonra Peggy Uí Dhuifin a spreag bunú na Gaelscoile agus fiúntas filleadh ar an traidisiún sin mar Ghaelcholáiste.
B’í Cathaoirleach Bord Oideachais agus Oiliúna, agus comhairleoir áitiúil Phort Laoise, Caroline Dwane-Stanley a d’oscail an scoil go hoifigiúil. Chuir sí béim ar an tábhacht a bhí leis an scoil nua a bheith insan bhaile agus cé gur álainn an foirgneamh a bhí ag an scoil, nach raibh ann ach láthair sealadach go dtí go mbeadh foirgneamh buan ar fáil. D’fhógair sí go raibh litir scríofa aici chuig an Aire Oideachais, Richard Bruton, cuimhneamh ar sheanchlochar an bhaile don láthair scoile nua, ionas go mbeadh beocht na ndaltaí scoile i lár an bhaile athuair. Diaidh ar ndiaidh a tógtar na caisleáin, agus más aon léargas é an obair atá déanta go dtí seo, cinnte go rachaimid ó neart go neart agus go mbeidh toghchaí rathúla i ndán dúinn.
Caoimhín ó hEaghra (An Foras Patrúnachta) ag oscailt oifigiúil Choláiste Dhún Másc
Oscailt Oifigiúil Choláiste Dhún Másc
Tús curtha le hath-infheistiú sa Ghaeilge, Ghaeltacht agus san Oideachas
Deireadh Fómhair 11, 2017
PREASRÁITEAS 11.10.17
Tús curtha le hath-infheistiú sa Ghaeilge, Ghaeltacht agus san Oideachas
Cuireann Gaeloideachas fáilte roimh an infheistíocht mhéadaithe do chúrsaí oideachais agus Gaeilge a fógraíodh i gcáinaisnéis an lae inné. Léiríonn an méadú 2.5 milliún atá imfháilithe sa bhuiséad do chúrsaí Gaeilge, Gaeltachta agus na hoileáin aitheantas an Rialtais go bhfuil sé thar am gníomhú ar cheist infheistíochta sa teanga agus sa chur i bhfeidhm na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge. Tar éis tréimse an-dúshlánach de chiorraithe a bheith ag an nGaeilge agus an nGaeltacht, tugann ráiteas an lae inné roinnt sóláis agus céimeanna á nglacadh ar deireadh le tús a chur le hath-infheistíocht sa teanga.
In ainneoin an bhuiséid mhéadaithe seo, áfach, aithníonn Gaeloideachas nach leor é leis na cuspóirí pleanála teanga uile a bhaint amach ná leis na gníomhaíochtaí éagsúla atá beartaithe ag na heagraíochtaí Gaeilge agus Gaeltachta a chur i gcrích go sásúil. Le trí bliana anuas, tá laghdú suntasach de 4.5% tagtha ar bhuiséad bonnlíne Fhoras na Gaeilge in ainneoin réimse freagrachta mór ag an bhForas mar aon le feidhmeanna níos uileghabhálaí ag na ceanneagraíochtaí atá á maoiniú. Tá sé riachtanach go ndéanann an Rialtas athbhreithniú air seo agus ar na héilimh éagsúla atá ag na heagraíochtaí teanga láithreach ionas go mbeidh cothrom na féinne á thabhairt don teanga agus do phobal na Gaeilge.
Fáiltíonn Gaeloideachas roimh an méadú de 5.8% sa bhuiséad oideachais, a chinnteoidh cóimheas daltaí le múinteoirí níos fabhraí trí mhéadú i líon na múinteoirí mar aon le méadú i líon na gcúntóirí riachtanais speisialta ag an mbunleibhéal. Is cinnte go rachaidh an t-allúntas breise seo chun leasa na scoileanna uile, scoileanna lán-Ghaeilge agus Gaeltachta ina measc atá ag streachailt le fada le dúshláin earcaíochta agus ionadaíochta. Ní mór áfach an t-infreastruchtúr ceart a fhorbairt chun a chinntiú go mbeidh cumas Gaeilge cuí mar aon le hoiliúint ar chur chuige an tumoideachais ag múinteoirí agus ag cúntóirí riachtanais speisialta a bheidh ag feidhmiú sna scoileanna lán-Ghaeilge agus Gaeltachta. Fáiltítear roimh an bhéim ar fholláin na ndaltaí trí 100 comhairleoir gairmthreoracha móide 10 siceolaithe breise NEPS a bheith curtha ar fáil. Fáiltítear freisin roimh an €2 mhilliún a dhéanfar a infheistiú sa scéim phíolótach Urlabhra agus Teanga sna bunscoileanna, agus tá Gaeloideachas ag súil leis go mbeidh an scéim ar fáil do na scoileanna lán-Ghaeilge agus Gaeltachta le freastal go cuí ar riachtanais teanga na bpáistí sin. Is beag ábhar sásaimh a bhí ann ag an iarbhunleibhéal, áit a mbeidh an cóimheas gan athrú, agus é ag leibhéal níos measa ná mar a bhí 10 mbliana ó shin. Tá sé thar am go ndéanfaí na leibhéal roimh an ghéarchéim airgeadais a thabhairt ar ais chun go mbeidh leibhéal níos airde oideachais á bhaint amach ag daltaí na n-iarbhunscoileanna.
Ag labhairt tar éis fhoilsiú na cáinaiséise, dúirt Bláthnaid ní Ghréacháin, Ardfheidhmeannach Gaeloideachas, “Céim chun tosaigh atá sa bhfógra cáinaisnéise seo, le béim ar threisiú agus forbairt a bheidh chun leasa na teanga agus an oideachais. Tá díomá, áfach, ar phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta nár tógadh a gcuid bunriachtanas san áireamh, mar a bhí leagtha amach sa Phlean Infheistíochta a d’eisigh Conradh na Gaeilge mí an Mheithimh 2017. Táthar ag súil leis go ndéanfar athbhreithniú ar an gcáipéis fhíorthábhachtach seo, a forbraíodh le díograis ag leibhéal an phobail, eagraíochtaí agus údaráis éagsúla an Stáit”.
CRÍOCH
Teagmháil
Bláthnaid ní Ghréacháin, Ardfheidhmeannach, Gaeloideachas
01-85351930| blathnaid@gaelscoileanna.ie
Gaeloideachas
Is eagraíocht dheonach náisiúnta í Gaeloideachas a thugann tacaíocht d’fhorbairt na scoileanna lán-Ghaeilge ag an mbunleibhéal agus ag an iar-bhunleibhéal. Ó Iúil 2014, tá Gaelscoileanna Teo. freagrach mar cheanneagraíocht as an réimse Tumoideachas/Gaeloideachas agus Réamhscolaíocht lán-Ghaeilge. Áirítear i measc róil agus feidhmeanna na heagraíochta comhairle, cúnamh agus tacaíocht do dhaoine ar mian leo oideachas lán-Ghaeilge dá bpáistí, mar aon le seirbhís tacaíochta do naíonraí agus scoileanna.
Sparántachtaí taighde bronnta ar mhic léinn An M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge i gColáiste Mhuire gan Smál
Deireadh Fómhair 11, 2017
Sparántachtaí taighde bronnta ar mhic léinn An M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge i gColáiste Mhuire gan Smál
Ar an Satharn, 07 Deireadh Fómhair 2017, bhronn Cathaoirleach na Comhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG), An tUas. Dónal Ó hAiniféin, spárántachtaí taighde ar mhic léinn an M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge i gColáiste Mhuire gan Smál, Luimneach. Bronnadh naoi sparánacht déag arbh fhiú suas le €6,000 an ceann iad in aghaidh an mhic léinn. Ag an ócáid, dúirt an tUas. Dónal Ó hAiniféin “Tá COGG an-sásta tacú leis na mic léinn ar an gclár iarchéime iontach seo agus tá ardmholadh tuillte ag foireann Choláiste Mhuire gan Smál as ceannródaíocht a léiriú san earnáil seo, earnáil atá de shíor i mbun éabhlóide”.
Tús turais nua sa ghort: An Dr T.J. Ó Ceallaigh, Comhordaitheoir an Chláir, Hayley Roe, mac léinn an chláir agus An tUas. Dónal Ó h’Ainiféin, Cathaoirleach COGG
Tús curtha leis an Aistear Taighde: An Dr T.J. Ó Ceallaigh, Comhordaitheoir an Chláir, Bríd Ní Fhéinne, mac léinn an chláir agus An tUas. Dónal Ó h’Ainiféin, Cathaoirleach COGG
Léirigh Comhordaitheoir an Chláir, An Dr T.J. Ó Ceallaigh gur céimeanna ríthábhachtacha iad ullmhú agus forbairt ghairmiúil na múinteoirí in éabhlóid an tumoideachais éifeachtaigh teanga in Éirinn. Dúirt sé, “In ainneoin nádúr éagsúil agus dinimiciúil na gclár tumoideachais, tá easnamh mór taighde ar raon leathan topaicí a bhaineann le forbairt múinteoirí sa tumoideachas. Níos mó ná riamh, tá gá le béim a chur ar thaighde agus ar oideachas agus forbairt ghairmiúil leanúnach múinteoirí chun machnamh agus iniúchadh a dhéanamh ar bhuanna agus ar dhua an oideachais lán-Ghaeilge sa Ghaeltacht agus lasmuigh di. Tá plé gairmiúil lánbhrí den sórt sin ríthábhachtach le haghaidh rath agus fhás leanúnach an oideachais lán-Ghaeilge in Éirinn agus le haghaidh an tumoideachais ar fud na cruinne. Táimid an-bhuíoch do COGG as ucht na tacaíochta.”
Dúirt Príomhfheidhmeannach COGG, Muireann Ní Mhóráin “Tréaslaím le Coláiste Mhuire gan Smál agus leis an Dr TJ Ó Ceallaigh as an gcúrsa máistreachta seo a fhorbairt ag tréimhse cinniúnach don oideachas Gaeltachta agus lán-Ghaeilge. Is cinnte go mbainfidh na mic léinn, agus dá réir sin a gcuid scoileanna, an-tairbhe as”.
Seoladh an clár iarchéime, An M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge, i gColáiste Mhuire gan Smál i 2013. Is é seo an chéad chlár iarchéime sa tír le sraith modúl atá comhtháite, comhleanúnach agus idirghaolmhar le freastal go sonrach ar oideoirí tumoideachais agus ar ghairmithe eile a bhíonn ag obair i réimse an oideachais lán-Ghaeilge sa Ghaeltacht agus lasmuigh di. Ma tá tuilleadh eolais uait a bhaineann leis an gclár trasearnála cumaisc foghlama seo, An M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge, is féidir teacht ar eolas ar leith anseo nó teagmháil a dhéanamh leis an gComhordaitheoir Cláir, An Dr T.J. Ó Ceallaigh ag tj.oceallaigh@mic.ul.ie
Ar chúl: Cathaoirleach na Comhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG), An tUas. Dónal Ó h’Ainiféin, An Dr Neasa Ní Chuaig, Léachtóir ar an gClár, An Dr T.J. Ó Ceallaigh, Comhordaitheoir an Chláir, Peadar Ó Tuathail, Joe Ó hEachteirn Sa lár: Donncha Ó Treasaigh, Bríd Ní Fhéinne, Eliosia Ní Lorcáin, Bríd Ní Sheighin, Lisa Nic Dhoinnléibhe, Máire Uí Dhifaigh, Orlaith Ní Fhoghlú, Hayley Roe, Aoife Ní Dhonnabháin, Yvonne de Faoite Suite chun tosaigh: Máirtín Pléimeann, Méabh Nic an tSaoir, Muireann Ní Arrachtáin, Niamh Uí Chadhla, Elaine Ní Longaigh, Máiréad Ní Chatháin Uí Chonchúir
Folúntas san Áisaonad (Coláiste Mhuire)
Deireadh Fómhair 11, 2017
Tá Comhairleoir Oideachais de dhíth ar an Áisaonad i gColáiste Mhuire don tréimhse go dtí 30 Meitheamh 2018.
Is saininstitiúid ardoideachais ardfheidhmíochta é Coláiste Mhuire atá
bunaithe ar chreideamh, sa traidisiún Caitliceach, agus tá comhsholáthar acadúil aige le hOllscoil na Ríona, Béal Feirste. Tá daoine leis an taithí chuí agus atá spreagtha á lorg aige le bheith mar bhaill den fhoireann le cur le rath an choláiste san am atá le teacht. Mar chúiteamh, tairgeann Coláiste Mhuire tuarastal agus coinníollacha tarraingteacha, ballraíocht i scéim pinsean sochar sainithe (TPS) agus teidlíocht saoire fhlaithiúil.
Comhairleoir Oideachais
£37,706 – £50,618 comhlán sa bhliain. Ceapfar an t-iarratasóir a n-éireoidh leis ar bhonn téarma sheasta go dtí 30 Meitheamh 2018. Cuirfear iarratasóirí a bhfuil deis téarma iasachta á lorg acu san áireamh.
Íoslódáil paca eolais ó http://www.smucb.ac.uk/employment/ le tuilleadh eolais faoin ról, critéir roghnúcháin agus foirm iarratais a fháil. Nó iarr paca eolais ag recruitment@smucb.ac.uk nó trí ghlao gutháin a chur ar 028 9026 8207. Ní mór iarratais a bheith againn tráth nach moille ná 12 meán lae, Dé Céadaoin, 18 Deireadh Fómhair 2017. Glacfaidh an Coláiste le foirmeacha iarratais a chuirfear trí ríomhphost.
Is Fostóir Comhdheiseanna é Coláiste Ollscoile Naomh Muire agus cuireann sé fáilte roimh iarratais ó gach cuid den phobal, go háirithe iad siúd atá faoi mhíchumas. Faoi láthair, tá tearcionadaíocht ag an phobal Phrotastúnach i measc na foirne. Mar sin de, chuirfí fáilte ar leith roimh iarratais ón chuid seo den phobal.
Scéalta ón Rúis – Cuireadh do 11.10.2017
Deireadh Fómhair 10, 2017
Ba mhór ag Foilseacháin Ábhair Spioradálta
agus Ambasáid Chonaidhm na Rúise i gcomhar
le Coláiste na hOllscoile, Corcaigh tú a bheith i láthair nuair a sheolfaidh
An Dr. Aidan Doyle, Roinn na Gaeilge,
Scéalta ón Rúis
Aistriúcháin agus aistí ar mhórscríbhneoirí na Rúise
le
Risteárd Mac Annraoi
Sa Seomra Caidrimh, Ionad na Gaeilge Labhartha,
Coláiste na hOllscoile, Corcaigh
5pm, Dé Céadaoin 11 Deireadh Fómhair 2017
FS & An Timire, 37 Sr. Líosain, Baile Átha Cliath 2
01/7758502 antimire@gmail.com www.timire.ie
Oíche Eolais don Naíonra
Deireadh Fómhair 10, 2017
You are invited to attend an information evening about a Naíonra in North Liatroim.
Naíonra Information Evening
Thursday 26th Oct. 6pm,
The Glens Centre,
Cluainín (Manorhamilton).
Guest Speakers will include
Nancy Healy – Childcare support and development worker, Leitrim County Child Care Committee
Katie Ní Riain – Naíonra development officer, Gaeloideachais
Rachael de Buitléir – Spraoi le Chéile Naíonra director, Cora Droma Rúisc (tbc)
There will be a question and answer session after the talks with tea and coffee provided.
Committee Progress
Parents of 38 children have thus far expressed an interest in their children attending a Naíonra in North Liatroim.
Coiste Naíonra Thuaisceart Liatroma (The North Liatroim Naíonra Committee) has met with the Leitrim County Childcare Committee who roundly welcome the possibility that a third Naíonra will open in Liatroim.
We have also been in touch with the Naíonra umbrella body Gaeloideachais who are delighted to support us in establishing the Naíonra.
Type of Provision
The type of provision provided will depend on parental demand and as such we would like you to fill in the attached questioner and email it back to us. It will be either a1. play school, 2.creche or 3.outdoor childcare
and will be either into 1.Sessional -3 hours – morning or afternoon 2. Part time – 4 hours 3. Full time – 6 hours.
and will either be a standalone facility or attached to another facility like a school or another childcare provider
Grúpa Tuistí Tachran – Irish Language Parent and Toddler – Wed. 11am
The Castle Café now has an Irish language parent and toddler group meeting upstairs every 2nd Wednesday.
Come along with your child on 18th of Oct, 1st Nov, 15th Nov, 29th Nov. etc.
More Info Call
Edel 086 161 7234 or Annemarie 086 400 9063
Irish Classes for Parents Wed. 10.30am
The Castle Café will also host Irish classes for parents every other second wednesday
11th Oct, 25th Oct, 8th Nov. 22nd Nov. etc.
More Info call
Ruth 085 801 6550
What is a Naíonra
There are 327 Naíonraí established across the country.
A naíonra is an Irish-Medium pre-school, catering for children aged between three and five years of age, in which the Stiúrthóir, or creche worker, speaks only Irish in their interactions with the children. Under the guidance of the trained Stiúrthóir the children learn Irish through play, nursery rhymes and songs.
A Naíonra generally includes children from English speaking homes, where it serves as a form of early immersion in Irish, and also children from Irish speaking homes, where it offers mother-tongue support, as well as exposure to English from the other children. Being exposed to Irish as a living language this early makes acquiring the language far easier as they continue their schooling and also compliments any other language the child may be exposed to at home.
FOLÚNTAS: Post Fraincise, An Cheathrú Rua, Co.na Gaillimhe
Deireadh Fómhair 10, 2017
Múinteoir Fraincise ag teastáil
Scoil Chuimsitheach Charáin, An Cheathrú Rua, Co.na Gaillimhe
22 uair an chloig Fraincis
Múinteoir ag dul ar iasacht poist
Tel.087-6217841
FOLÚNTAS: Rúnaí Scoile á Lorg ag Gaelscoil na nDéise
Deireadh Fómhair 9, 2017
Rúnaí Scoile á Lorg ag Gaelscoil na nDéise, Bóthar Charraig Phiarais, Port Láirge
Ba cheart go mbeadh ardchaighdeán Gaeilge ag an té a chuireann isteach ar an bpost seo chomh maith le hardscileanna cumarsáide, idirphearsanta, eagrúcháin agus TFC.
Tá a thuilleadh eolais faoin bpost seo ar www.educationposts.ie
Ba cheart do litir iarratais, Curriculum Vitae agus liosta moltóirí a sheoladh chuig postannagnd@gmail.com roimh an Aoine 20ú Deireadh Fómhair 2017.
Ní ghlacfar le hiarrataisí scríofa as Béarla.
Seachtain Mhata 2017 – Acmhainní Gaeilge
Deireadh Fómhair 9, 2017
Beidh Seachtain Mhata 2017 faoi lánseol ón 14 Deireadh Fómhair-22 Deireadh Fómhair. Tá póstaeir Gaeilge le fáil ag http://www.mathsweek.ie/2017/schools/schools-posters-2017 Bainigí taitneamh as!
Plé faoi Dhúshláin na n-Iarbhunscoileanna Oileánda ag Comhdháil Bord Oideachais & Oiliúna Éireann
Deireadh Fómhair 2, 2017
Pléadh dúshláin na n-iarbhunscoileanna oileánda ag Comhdháil Bord Oideachais & Oiliúna Éireann (BOOÉ) a bhí ar siúl ón 20 go dtí an 21 Meán Fómhair in óstán an estáit Lyrath i gCill Chainnigh. Bhí Richard Bruton, an tAire Oideachais & Scileanna i láthair ag an gComhdháil.
B’é an Comhairleoir Seán Ó Tuairisg, Comhairleoir Contae agus toscaire Bord Oideachais agus Oiliúna na Gaillimhe agus Ros Comáin, a thug an t-aitheasc. Mhínigh sé an dlúthcheangal atá idir an scoil oileánda agus an pobal oileánda – d’oireasa na scoileanna, bheadh na hoileáin i mbaol a mbánaithe. Rinne sé an pointe nach ionann dúshláin scoileanna na n-oileán agus scoileanna beaga cé go bhfuil cuid mhaith de na dúshláin chéanna i gceist agus go gcaifear dul i ngleic leis na dúshláin ar leith a bhaineann leis na hiarbhunscoileanna oileánda.
Is cúig iarbhunscoil oileánda atá sa tír. Tá trí scoil díobh ar Árainn – Coláiste Ghobnait ar Inis Óirr, Coláiste Naomh Eoin ar Inis Meáin agus Coláiste Naomh Éinne ar Inis Mór maraon le Gairmscoil Mhic Diarmada ar Oileán Árainn Mhór agus Coláiste Pobail Cholmcille ar Oileán Thoraí.
Thrácht sé ar an 7 mórdhúshlán atá roimh an cúig iarbhunscoil – is iad sin Leithdháileadh Múinteora; Rochtain ar fhoireann cháilithe atá inniúil sa Ghaeilge; Buiséad Scoile neamhdhóthaineach; Rollú agus Scoláireachtaí, Stádas neamhspleách a bhaint amach do Coláiste Naomh Eoin, Inis Meáin; Stádas DEIS agus Rochtain ar na hOileáin agus mhol sé réiteach do gach aon cheann de na dúshlán le mórchostas de €590,905 chun na dúshláin ar fad a réiteach dá nglacfaí leis na moltaí a dúirt sé. Is beag an infheistíocht í chun todhchaí na n-iarbhunscoileanna agus dá réir todhchaí na n-oileán a chinntiú agus a bhuanú.
Is é an dúshlán a bhaineann leis an leithdháileadh múinteora mar a sheasann sé ná nach n-aithníonn an múnla leithdháileadh múinteora, mar atá, riachtanais agus dúshláin scoileanna na n-oileán, idir an cóimheas idir dhaltaí agus múinteoirí agus leithdháiltí eile. Is é nadúr scoileanna oileánda go mbeadh líon beag daltaí iontu, rud a chiallaíonn go bhfuil foirne teagaisc beaga iontu agus ní féidir curaclam oiriúnach, caighdeánach a chur ar fáil le dáileadh beag múinteoirí, ná go deimhin an tseachtain chaighdeánach de 28 uair do scoláirí a sholáthar chun cloí le rialacha na Roinne Oideachais agus Scileanna.
Anuas air sin, níl aitheantas ‘Scoil Comhoideachasúil in abhantracht scoile singil’ ag scoileanna áirithe oileánda, agus dá bharr níl siad ag fáil an leithroinnt de 0.5 CL (cóibhéis lánaimseartha). Tugtar an t-aitheantas seo ar bhonn geografach ach ní aithnítear an dúshláin taistil atá ag scoil ar oileán. Ainneoin go bhféadfadh scoil eile a bheith ar oileán eile nó ar an mórthír, níl siad sin insroichte, agus dá réir ba cheart an 0.5 CL seo a bheith ag gach ceann de na 5 scoil oileánda.
Laghdóidh an múnla nua maidir le leithroinnt & dáileadh uaireanta Tacaíochta Foghlama líon na múinteoirí sna scoileanna oileánda freisin le himeacht den 0.9 WTE teagaisc thar am ó 2019 ar aghaidh.
Is é an réiteach a moladh ná go méadófaí an leithdháileadh múinteora do scoil oileánda ó 1 CL reatha go 2.5 CL (sin 1.5 i 5 scoil). Bheadh costas €327,090 air sin. Chinnteodh sé curaclam oiriúnach, deiseanna imeachtaí seach-churaclam agus chinnteodh sé sábháilteacht na ndaltaí agus foireann na scoileanna. Iarrtar go gcuimseofaí an cúig scoil oileánda mar ‘Scoileanna comh-oideachasúla in abhantracht scoile singil’ agus go dtabharfaí an leithroinnt de 0.5 CL leis an aitheantas seo don chúig iarbhunscoil oileánda.
Maidir leis an dúshlán a bhaineann le Rochtain ar fhoireann cháilithe atá inniúil sa Ghaeilge, tá sé an-dúshlanach múinteoirí cuí, cáilithe atá inniúil sa Ghaeilge a aimsiú chun teagasc ar na hoileáin. Leis seo, bíonn athraithe go bliantúil i measc foirne scoileanna oileánda. Tá costas sa bhreis ag baint le múineadh ar oileán, idir costas taistil, costas lóistín agus costas maireachtála.
Is é an réiteach a moladh agus dhéanfadh sé inmharthanacht na scoileanna oileánda a chinntiú ná go dtabharfaí ar ais an Liúntas Oileánda de €1,600 do mhúinteoirí. Is é an costas a bheadh ar seo na €16,000 (10 CL X €1,600), don mhéadú sa leithdháiledh múinteora atá ag teastáil. Choinnigh múinteoirí sa chóras roimh 2011 an liúntas seo ar bhonn pearsanta.
Ar an tríú dúshlán, bhí Buiséad Scoile neamhdhóthaineach. Ní aithnítear an costas breise atá ar scoileanna oileánda i leithdháileadh bhuiséid na scoileanna sin. Tá go leor costas sa bhreis ar scoil oileánda ach go háirithe costas taistil, costas laistis, costas breise deisiúcháin agus seirbhísí scoile. Tá costas ollmhór taistil ag baint le daltaí ag freastal ar ghnáthimeachtaí scoile ar an mór-thír ar nós cluichí, taispeántais agus comórtais.
Moladh go méadófaí buiséad don scoil oileánda de €20,000. Is é an costas iomlán a bheadh ar seo ná €100,000 don chúig scoil.
I dtaca leis an dúshlán a bhaineann le Rollú agus Scoláireachtaí, is é nadúr na scoileanna oileánda go bhfuil daonra beag scoláirí iontu. Tá tionchar aige seo ar an gcuraclam, líon na múinteoirí agus dá bhrí sin ar na deiseanna a chuirtear ar fáil do na scoláirí. Faoi láthair, cuireann Roinn na Gaeltachta 30 scoláireacht ar fáil do na hiarbhunscoileanna ar an trí oileáin Árainn.
Moladh go dteastaíonn méadú i líon na scoláireachtaí a chuirtear ar fáil ó 30 go dtí 60 scoláireacht. Is é an costas a bheadh ar seo ná €150,000 don Roinn Cultúir, Oidhreachta & Gaeltachta.
Maidir leis an iarbhunscoil ar Inis Meáin, Coláiste Naomh Eoin, níl stádas neamhspleách ag an scoil. Is aonad í agus déantar Coláiste Naomh Eoin a bhainistiú ó Choláiste Cholmcille, Indreabhán, ar an mórthír. Ní dhéanann sé ciall go mbeadh Coláiste Cholmcille ag bainistiú scoil oileánda agus níl an córas mar atá ag freastal ar riachtanais Cholaiste Naomh Eoin san am i láthair. Ba shocrú é seo a rinneadh nuair a osclaíodh Coláiste Naomh Eoin chun go bhféadfaí oideachas iarbhuncoile a chur ar fáil ar Inis Meáin.
Iarrtar go mbronnfaí stadas neamhspleách ar Choláiste Naomh Eoin, Inis Meáin (ar an mbonn céanna agus atá cheana féin ag Coláiste Ghobnait Inis Oírr) agus go bhfaighfidh an scoil sin an fhreagracht bainistíochta agus acmhainní, ach go háirithe Príomhoide agus Príomhoide Tánaisteach, nach bhfuil ann faoi láthair.
Moltar go dtabharfaí stádas DEIS don 5 iarbhunscoil oileánda ar an mbonn go bhfuil siad scoite amach ón gcósta agus na míbhuntáistí a bhaineann leis seo. Tugann drochaimsir tríd an geimhreadh dúshláin breise do scoláirí agus múinteoirí a bhíonn ina leithéid de scoileanna. Tugann an easpa seirbhísí scoile trí Ghaeilge go ginearálta dúshlán, agus míbhuntáiste ach go háirithe do scoileanna ar oileáin (SNSO nó NEPS; seirbhísí meabhairshláinte; seirbhísí sláinte ginearálta). Is annamh go mbacann institiúid ardoideachais le cuairt a thabhairt ar scoileanna ar oileáin ná iad a a chur san áireamh dá gcuid imeachtaí. Ní fhaigheann scoileanna ar oileáin cuairteanna inscoile ná seirbhísí oideachais ar ghnáthnós iad do scoileanna ar an mórthír.
Is dúshlán mór é Rochtain ar na hOileáin do na scoileanna oileánda. Níl an tseirbhís aeir ná an tseirbhís farantóireachta, mar atá, ag comhlíonadh riachtanais scoileanna na n-oileán. Iarrtar go gcuirfí seirbhísí taistil cuí, oiriúnach ar fáil, i gcomharliúcháin leis BOOGRC, an fostaí is mó ar an trí Oileáin Árann, chun riachtanais na scoileanna a shásamh agus chun go mbeidh cinnteacht don todhchaí. Is é pobal scoileanna leis BOOGRC is mó a bhaineann úsáid as na seirbhísí taistil.
Chuir Gaeloideachas aighneacht a bhí bunaithe ar na héilimh chéanna mar a bhaineann leis na hiarbhunscoileanna oileánda faoi bhráid Buan-Chomhchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán i mí an Mheithimh seo caite. Pléadh cás na mbunscoileanna oileánda san aighneacht chomh maith.
Deir Ó Tuairisg nach bhfuil aon gheallúint ar an gceist seo tugtha fós ag an Aire Bruton.
Is ceist í seo faoi chearta na scoláirí óga, faoi chearta phobail na n-oileán agus má táimid ag iarraidh go mbeidh pobail ar na hoileáin sna blianta amach romhainn, ní mór polasaithe cuí a chur i bhfeidhm chun é sin a chinntiú mar atá á dhéanamh ag ár gcomharsana thar muir, na Sasanaigh, agus ag go leor tíortha eile ar fud an domhain.
