High failure rate in maths and science mark Leaving results
Lúnasa 17, 2011
Trí Ghaelcholáiste nua ar an bhealach
Lúnasa 15, 2011
D’fhógair an Roinn Oideachais agus Scileanna go mbeadh trí Ghaelcholáiste nua ag oscailt in 2014 ach tá roinnt ceantar fós ag lorg Gaelcholáistí, go háirithe Maigh Nuad agus Droichead Átha.
Cé go bhfuil sé ráite ag an Roinn go bhfuil a fhios acu go bhfuil Gaelcholáistí ag teastáil sna ceantair seo, tá imní ar Ghaelscoileanna Teo. nach bhfaighidh siad na scoileanna seo roimh 2014. Tá coistí ag obair i Maigh Nuad ó bhí 2005 ann agus i nDroichead Átha ó 2009 chun Gaelcholáistí a fháil. Tá Gaelscoileanna Teo. ag lorg cruinniú leis an Roinn Oideachais agus Scileanna chun an cheist seo a phlé. I Maigh Nuad, táthar ag obair le Coiste Gairmoideachais Chill Dara chun an Gaelcholáiste a fháil. Tá plean acu bunscoil agus meánscoil lán-Ghaeilge a bhunú agus a chur ar an gcampas céanna. Deir Máirín Ní Chéileachair ón gcoiste go bhfuil siad ag súil le go mbeadh 1000 dalta sa mheánscoil agus thart ar 500 sa bhunscoil. “Rinneamar an-chuid taighde ar an éileamh ar na scoileanna seo agus tá 90% de na tuismitheoirí ó Chill Choca, Dún Búinne agus Maigh Nuad, ar labhraíomar leo, sásta a bpáistí a sheoladh chuig an nGaelcholáiste seo,” a dúirt Máirín.
Gaelscéal – Katie McGreal
New classes in Carndonagh with Spraoi agus Sport
Lúnasa 15, 2011
Spraoi agus Spórt are hosting a playground games club on Monday 22nd and Tuesday 23rd August for children who are starting school in September.
This club will provide an opportunity for your child to meet other children in his/her class while learning some playground games which they can then play together during lunchtime. The class will last for one hour each day and cost 10 euro. Call or text 0868420203 to book your place. Active Play and Súgradh as Gaeilge for children aged 2-12 will commence again in September. Music classes for children and adults coming too – guitar, fiddle, tin whistle, bodhran and keyboards. Check out our new website www.spraoiagussport.ie for more information.
Derry Today
Saol na hOllscoile-trí Ghaeilge
Lúnasa 12, 2011
Is é an t-am sin den bhliain nuair a bheidh daltaí Ardteiste ag fáil torthaí na scrúduithe agus ag pleanáil dá dtodhchaí.
Dár ndóigh beidh a lán acu ag bogadh óna gceantar dúchais chun freastal ar Ollscoileanna agus Institiúidí Oideachais ar fud na tíre.
Leis seo beidh orthu neart foirmeacha a comhlán, costais a íoc agus eolas a bhailiú agus ní mór dóibh a bheith ar an airdeall go bhfuil an ceart acu seirbhísí a fháil trí Ghaeilge má theastaíonn sé uathu.
Tagann an chuid is mó de na hOllscoileanna agus Institiúidí Oideachais faoi scáth Acht na dTeangacha Oifigiúla a bhfuil sé mar aidhm aige líon agus caighdeán na seirbhísí trí Ghaeilge a chuireann comhlachtaí poiblí ar fáil don phobal a mhéadú agus a fheabhsú, ar bhealach eagraithe, thar thréimhse ama.
Tá scéim teanga ag neart Ollscoileanna agus Institiúidí Oideachais ina dtugtar gealltanais maidir leis na seirbhísí a bheidh á gcur ar fáil acu i nGaeilge nó go dátheangach. Orthu sin a bhfuil scéim acu tá;
- Coláiste na hOllscoile Corcaigh,
- Coláiste na Tríonóide,
- Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath,
- Ollscoil na hÉireann, Gaillimh,
- Ollscoil Luimnigh,
- Ollscoil na hÉireann, Maigh Nuad,
- Institiúid Teicneolaíochta Trá Lí,
- Institiúid Teicneolaíochta na Gaillimhe-Maigh Eo,
- Institiúid Teicneolaíochta Leitir Ceanainn,
- Institiúid Teicneolaíochta Dhún Dealgan,
Is féidir le daltaí scoile agus le mic léinn gach eolas a fháil faoi na seirbhís Gaeilge atá ag na hOllscoileanna agus Institiúidí Oideachais ó na hOifigigh Gaeilge nó Oifig na Gaeilge ar an gcampas nó ar shuíomh idirlín an Choimisinéara Teanga www.coimisineir.ie.
Gaelport.com
Trí Ghaelcholáiste nua ag teacht
Lúnasa 10, 2011
D’fhógair an Roinn Oideachais agus Scileanna an tseachtain seo caite go mbeidh ar a laghad trí Ghaelcoláiste nua ag oscailt amach anseo.
Táthar ag súil go mbeidh na Gaelcholáistí ag oscailt i mBaile Átha Cliath agus i gContae Chorcaí. Dúirt Gaelscoileanna go mbeadh siad ag iarraidh ar an Roinn cinneadh á dhéanamh ar shainmheon teanga agus ar phátrúnacht na scoileanna nua seo.
Foinse – Nuacht na hEarnála le Gaelport.com
10 Lúnasa 2011
www.foinse.ie
An dátheangachas i bpobail mhionteanga á scrúdú i leabhar nua
Lúnasa 10, 2011
An dátheangachas aontreoch comhuaineach ina phríomhchúis ag géarchéim na mionteangacha.
Sin é príomhthéama leabhair nua atá faoi bhealach ó Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge An Chonair Chaoch: an Mionteangachas sa Dátheangachas atá á fhoilsiú ag an gcomhlacht Leabhar Breac. Cnuasach alt atá sa leabhar a chíorann éifeacht an dátheangachais ar phobail mhionteanga na Gaeilge agus a eascraíonn as páipéir a tugadh ag na Scoileanna Earraigh don Phleanáil Teanga a d’eagraigh Aonad na Pleanála Teanga in Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge le dhá bhliain anuas. I measc na n-údar a scríobh alt don leabhar tá iarscoláirí an MA sa Phleanáil Teanga a reáchtáiltear in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh. Tá sé d’aidhm ag an leabhar plé oscailte macánta agus dioscúrsa leathan a chothú agus tuiscintí míbhisiúla a cheistiú maidir leis an mionteangachas i gcomhthéacs an dátheangachais aontreoch.
Maítear in ailt éagsúla sa leabhar gurb é an dátheangachas aontreoch comhuaineach is bunús le géarchéim na mionteangacha, is é sin go sealbhaíonn go leor cainteoirí óga arb í an mhionteanga a gcéad teanga, go sealbhaíonn siad an dara teanga chomh luath céanna lena gcéad teanga, ach go bhfanann formhór mór na mórtheangóirí aonteangach ó thaobh feidhme agus gnáis de, den chuid is mó. Tá an dátheangachas roghnach i bhfeidhm i measc mórtheangóirí agus an dátheangachas éigeantach i measc mionteangóirí. Tá an leabhar á chur in eagar ag Conchúr Ó Giollagáin, Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge, agus Brian Ó Curnáin, Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath, agus ag an iriseoir agus taigdeoir an Acadaimh, Ciarán Lenoach. Is iad na húdair eile atá rannpháirteach sa togra foilsitheoireachta: Pádraig Ó Duibhir, Coláiste Phádraig, Droim Conrach; Laoise Ní Thuairisg, Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge; Éamonn Ó Bróithe, Oifig an Choimisinéara Teanga; Aoife Ní Chonchúir, Pobalscoil an Daingin agus Paula Nic Cionnaith, comhlacht Spraoi.
Díríonn Ciarán Lenoach ina altsa ‘An Ghaeilge Iarthraidisiúnta agus a Dioscúrsa’ ar ghnéithe éagsúla den dioscúrsa acadúil i dtaca le meath struchtúir na teanga agus an dlúthbhaint atá ag an bpróiseas leanúnach sin leis an dátheangachas sa Ghaeltacht. Scagtar go speisialta na laigí i gcur chuige an dioscúrsa cheannasaigh nach dtugann aghaidh ar fhabhtanna reatha an dátheangachais éagothroim. Pléitear na tréithe míbhisiúla a bhaineann leis an gcoibhneas seo i gcás na Gaeltachta, i gcomhthéacs na sochtheangeolaíochta idirnáisiúnta, in alt Chonchúir Uí Ghiollagáin ar ‘An Mionteangachas agus na hEolaíochtaí Teanga.’ Áitíonn Aoife Ní Chonchúir ina haltsa ‘Feasacht Sochtheangeolaíochta agus Riachtanais Siollabais Chainteoirí Dúchais na Gaeltachta,’ i dtaca le Corca Dhuibhne de, gur gá luí ar thábhacht an tsealbhaithe bhaile, ar riachtanas an treisithe shóisialta agus acadúil i gcomhthéacs an oideachais fhoirmiúil, agus ar éifeacht shuaithinseach na forbartha iomlánaithe sa phobal trí chéile. Tugann Brian Ó Curnáin ina alt ‘An Ghaeilge Iarthraidisiúnta agus Pragmataic an Chódmheasctha Thiar agus Theas’, faoi chatagóiriú na hurlabhra ó thaobh tréithe traidisiúnta agus iarthraidisiúnta de agus faoina míniú i gcomhthéacs na teangeolaíochta agus a fodhisciplíní – an dátheangachas agus an sealbhú teanga.
Pléann Paula Nic Cionnaith ina halt, ‘Loiceadh Córais: Léargas Tuismitheoirí ar an gCóras Oideachais sa Ghaeltacht’, téamaí gaolmhara maidir leis an oideachas Gaeltachta agus dearcadh na dtuismitheoirí ar fhóinteacht agus mhífhóinteacht an chórais reatha do riachtanais a gclainne. Ina alt siúd, ‘Scéim Labhairt na Gaeilge: Feidhm agus Mífheidhm’, scagann Éamonn Ó Bróithe go mion idirghabháil an Stáit i leith teaghlaigh Ghaelacha a chothú sa Ghaeltacht le deontas Scéim Labhairt na Gaeilge agus measann sé fiúntas aidhme na hidirghabhála sin. Is tráthúil an tsúil siar é i bhfianaise an chinnidh rialtais deireadh a chur leis an Scéim i 2011, cinneadh aontaobhach, d’ainneoin na bhfóram poiblí a heagraíodh i leith Straitéis 20 Bliain agus a lárnaí is atá moltaí i dtaobh athmhúnlú na Scéime sa Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht (2007). Idirghabháil eile stáit, atá molta sa Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030, a spíonann Laoise Ní Thuairisg ina halt ‘Ionaid Sealbhaithe Teanga na Breataine Bige: Eiseamláir don Ghaeltacht?’ Inoiriúnacht d’Éirinn an mhodha oibre atá á chleachtadh sa Bhreatain Bheag atá idir chamáin aici. ‘Cúrsaí oideachais agus Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge 2010-2030’ a phléann Pádraig Ó Duibhir ina altsa. Déanann sé comparáid idir na moltaí oideachais a bhaineann le Gaelscoileanna, scoileanna Gaeltachta agus le múineadh na Gaeilge mar ábhar curaclaim i scoileanna Béarla agus spíonann an cumasc mí-oiriúnach de na comhthéacsanna sin atá sa Straitéis.
Dírítear ar trí chéim shiosmaideacha sa chnuasach mar eiseamláir thábhachtach do mhionlaigh teanga an domhain:
i. Fabht bunúsach don mhionlach an dátheangachas comhuaineach aontreoch.
ii. Comhréiteach inmholta é an dátheangachas moillithe do phobal na mionteanga agus an dátheangachas treisithe do phobal na mórtheanga.
iii. Na pobail eitnitheangeolaíochta a athdhlúthú go sóisialta le feidhm éifeachtúil a thabhairt don dátheangachas moillithe.
Beartais dóchais iad na tuiscintí is nua-aimseartha ar an taithí seo a phlé go macánta i gcruth is go ndíreofar ar na ceisteanna is cinniúnaí i leith inmharthanacht na Gaeilge agus na Gaeltachta mar phobal sainiúil teanga.
Gaelscéal – Conchúr Ó Giollagáin
5 Lúnasa 2011
Language Campaign group ‘delighted’ with announcement on Irish language new school
Lúnasa 9, 2011
Bua eile don Ghaelscolaíocht ach Aitheantas ag iarraidh breis a bhaint amach
Lúnasa 8, 2011
Fáiltíonn an feachtas Aitheantas roimh fhógra na Roinne Oideachais agus Scileanna go mbeidh ar a laghad trí Ghaelcholáiste i gCo. Átha Cliath agus i gCo. Chorcaí i measc na 14 iarbhunscoil nua a osclófar as seo go ceann trí bliana, agus éilíonn go mbeidh Coláiste Ghlór na Mara i mBaile Brigín san áireamh sna hiarbhunscoileanna lánGhaeilge sin.
Toisc easpa fáis i líon na scoileanna lánGhaeilge a bhí á oscailt le blianta beaga anuas, tháinig Comhluadar, Conradh na Gaeilge, Foras Pátrúnachta na Scoileanna Lán-Ghaeilge agus Glór na nGael le chéile faoi bhrat an chomhfheachtais Aitheantas anuraidh chun ceist na géarchéime seo a réiteach, agus go háirithe chun tacú le tuismitheoirí Ghaelscoil Ráth Tó i gCo. na Mí nuair a diúltaíodh aitheantas don bhunscoil lánGhaeilge i 2010.
Tá Foras Pátrúnachta na Scoileanna Lán-Ghaeilge an-ghníomhach i bhfeachtas Aitheantas ó shin agus tá An Foras ina phátrún ar Choláiste Ghlór na Mara i mBaile Brigín, Co. Átha Cliath, i measc bunscoileanna agus meánscoileanna Gaeilge eile. Tá coiste bunaithe ag obair le haitheantas a bhaint amach do Choláiste Ghlór na Mara le cúig bliana anuas freisin, agus rinneadh iarratas oifigiúil ar aitheantas don mheánscoil dhá bhliain ó shin; tá sé faoi bhráid na Roinne Oideachais agus Scileanna go fóill.
Níl pátrúin na meánscoileanna nua cinntithe ag an Roinn Oideachais agus Scileanna go fóill ach thug Caoimhín Ó hEaghra, Ard-Rúnaí Fhoras Pátrúnachta na Scoileanna LánGhaeilge, le fios gur ábhar dóchais é go bhfuil idir phátrún agus phlean forbartha ag an nGaelcholáiste i mBaile Brigín: “Fáiltíonn An Foras Pátrúnachta roimh an dea-scéal go mbeidh freastal ar chearta tuismitheoirí atá ag lorg oideachas dara leibhéal lánGhaeilge dá bpáistí i mBaile Átha Cliath agus i gCorcaigh, agus táimid ag tnúth go n-aithneofar Coláiste Ghlór na Mara toisc go bhfuil plean forbartha céimnithe agus tacaíocht forleathan don Ghaelscolaíocht i dtuaisceart Átha Cliath ann. Ní bheidh aon fhadhb againn ag líonadh na suíochán sa Ghaelcholáiste seo i mBaile Brigín!”
Dúirt Feargal Ó Cuilinn, Stiúrthóir Comhluadar: “Aithnítear go forleathan go bhfuil gluaiseacht na nGaelscolaíochta ar cheann de na rudaí is fearr agus is tábhachtaí i gcur chun cinn na Gaeilge i measc an phobail le 20 bliain anuas, mar sin is dea-scéal don Ghaelscolaíocht trí chéile é fógra na Roinne Oideachais agus Scileanna go bhfuil trí iarbhunscoil lánGhaeilge le hoscailt idir seo agus 2014. Tá súil ag Aitheantas gur tús é seo a léiríonn tiomantas fadtéarmach an Rialtais le freastal ar mhianta tuismitheoirí ag lorg oideachais dara leibhéal lánGhaeilge dá bpáistí, agus go dtabharfaí aitheantas do Ghaelcholáistí eile fud fad na tíre amach anseo.”
Éilíonn Aitheantas ar an Roinn Oideachais agus Scileanna go n-úsáidfí soláthar an Ghaeloideachais mar chritéir agus áiteanna nua á roghnú acu do gach cineál scoile amach anseo freisin, idir bhunscoileanna agus iarbhunscoileanna, chun freastal mar is cóir a dhéanamh ar an éileamh náisiúnta don oideachas lánGhaeilge.
Foilsithe ar Gaelport.com 08 Lúnasa 2011
14 second-level schools scheduled to open by 2014
Lúnasa 5, 2011
Trí Ghaelcholáiste nua geallta, ach éileamh ann ar níos mó!
Lúnasa 4, 2011
Fáiltíonn GAELSCOILEANNA TEO. roimh ráiteas na Roinne Oideachais agus Scileanna go mbeidh ar a laghad trí Ghaelcholáiste nua i measc an 14 iar-bhunscoil nua a osclófar as seo go ceann trí bliana. Dheimhnigh an Roinn gur scoileanna lán-Ghaeilge a bheidh sna h-iarbhuscoileanna i nDún Droma, Baile Brigín agus Carraig Uí Leighin, ach nach bhfuil pátrúin na scoileanna socraithe go fóill.
“Is cúis dóchais dúinn é go mbeidh gaelcholáistí nua sna ceantair seo atá fógartha. Bhí na pobail áitiúla i mbun dianfheachtais le blianta fada le hiar-bhunscolaíocht lán-Ghaeilge a éileamh dá bpáistí agus tá áthas agus faoiseamh mór orainn go bhfuil aitheantas tugtha ag an Roinn Oideachais don éileamh sin,” a dúirt Bláthnaid ní Ghréacháin, Ardfheidhmeannach GAELSCOILEANNA TEO.
Cé go bhfuil dóchas ann don soláthar gaelscolaíochta leis an trí ghaelcholáiste nua fógartha, tá imní anois nach dtabharfaí aitheantas don éileamh ar ghaelcholáistí i Maigh Nuad agus i nDroichead Átha, dhá cheantar atá aitheanta ag an Roinn do sholáthar úr don bhliain 2014. Tá coiste bunaithe d’iar-bhunscoil lán-Ghaeilge i mbun tréan stocaireachta i Maigh Nuad ó 2005 i leith, agus coiste eile i nDroichead Átha ó 2009, le líon mór daltaí réamh-rollaithe acu agus tacaíocht an phobail faighte acu dá bhfeachtais. Tá GAELSCOILEANNA TEO. ag iarraidh ar an Roinn na feachtais seo a thabhairt san áireamh agus cinneadh á dhéanamh acu ar shainmheon teanga agus ar phátrúnacht na scoileanna nua seo.
Tá athrú sa chur chuige ag leibhéal na Roinne ag teacht i bhfeidhm maidir le sainmheon scoileanna nua sa mhéid is gurb í an Roinn Oideachais a dhéanfaidh an cinneadh tosaigh faoi cé acu trí Ghaeilge nó trí Bhéarla a fheidhmeoidh scoileanna sula gcinntítear pátrún dóibh. Ní léir cén próiseas nó cé na critéir a bheas ag an Roinn le teacht ar an gcinneadh seo. Tá GAELSCOILEANNA TEO. ag éileamh go ndéanfaí an cinneadh i gcomhairle leis na páirtithe oideachais agus go dtabharfaí feachtais na gcoistí bunaithe agus soláthar na gaelscolaíochta san áireamh agus aon scoil nua á bunú. Anuas ar na ceantair thuasluaite, tá feachtais eile timpeall na tíre le gaelcholáistí a bhunú i gceantair nach bhfuil aitheanta ag an Roinn mar ceantair fáis, ach nach bhfuil iar-bhunscolaíocht trí mheán na Gaeilge ar fáil iontu. Is gá don Roinn aitheantas a thabhairt don éileamh seo chomh maith, agus tacaíocht mar is ceart a thabhairt don ghaelscolaíocht mar a gealladh sa Straitéis 20 bliain don Ghaeilge. Creideann GAELSCOILEANNA TEO. go láidir go mba cheart go mbeadh rochtain ag gach páiste ar an ngaelscolaíocht, agus leanfaimid orainn ag tacú le coistí bunaithe leis an sprioc seo a bhaint amach.
Is iad na ceantair eile ina mbeidh iar-bhunscoileanna nua á n-oscailt ná Lusca, Co. Átha Cliath, Baile Chláir, Co. na Gaillimhe, Nás, Co. Chill Dara agus An Uaimh, Co. na Mí i 2013. Anuas ar sin, tá 10 scoil nua le n-oscailt i 2014, i mBaile Bhláinséir, Mullach Eadrad, Dún Droma agus Baile Brigín, Co. Átha Cliath, sna Clocha Liatha i gCo. Chill Mhantáin, i gCarraig Uí Leighin, Co. Chorcaí, i Maigh Nuad, Co. Chill Dara, i gCill Dhéagláin, Co. na Mí agus i nDroichead Átha agus Dún Dealgan, Co. Lú.
